Anwar Ibrahim - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas

Yang Amat Berhormat Dato' Seri
Anwar Ibrahim
SPMK (Kelantan); SSSK (Kedah); SSPJ (Perlis); SPCM (Perak); SSAP (Pahang); SPNS (Negeri Sembilan); DUPN (Pulau Pinang); SPDK (Sabah); DGSM (Melaka); DMPN (Pulau Pinang); DK (Brunei); AP
Yang Amat Berhormat Dato' Seri Anwar Ibrahim SPMK (Kelantan); SSSK (Kedah); SSPJ (Perlis); SPCM (Perak); SSAP (Pahang); SPNS (Negeri Sembilan); DUPN (Pulau Pinang); SPDK (Sabah); DGSM (Melaka); DMPN (Pulau Pinang); DK (Brunei); AP
انوار ابراهيم‎
Perdana Menteri Malaysia ke-10
	Penjawat kini
	Menyandang jawatan ; 24 November 2022 ; (2 tahun dan 25 hari)
Raja	Sultan Ibrahim ; Al-Sultan Abdullah
Timbalan	Ahmad Zahid Hamidi; Fadillah Yusof;
Didahului oleh	Ismail Sabri Yaakob
Menteri Kewangan
	Penjawat kini
	Menyandang jawatan ; 3 Disember 2022 ; (2 tahun dan 16 hari)
Raja	Sultan Ibrahim ; Al-Sultan Abdullah
Perdana Menteri	dirinya sendiri
Timbalan	Ahmad Maslan; Steven Sim Chee Keong;
Didahului oleh	Tengku Zafrul Abdul Aziz
	Dalam jawatan; 15 Mac 1991 – 2 September 1998 ; (7 tahun, 5 bulan dan 18 hari)
Raja	Sultan Azlan Muhibbuddin Shah; Tuanku Ja’afar
Perdana Menteri	Mahathir Mohamad
Timbalan	Abdul Ghani Othman (1991–1993); Loke Yuen Yow (1991–1995); Mustapa Mohamed (1993–1995); Affifudin Omar (1995–1996); Wong See Wah (1995–1998); Mohamed Nazri Abdul Aziz (1996–1998)
Didahului oleh	Daim Zainuddin
Digantikan oleh	Mahathir Mohamad
Ahli Parlimen Malaysia; bagi P063 Tambun, Perak
	Penjawat kini
	Menyandang jawatan ; 19 Disember 2022 ; (2 tahun)
Raja	Sultan Nazrin Muizzuddin Shah
Perdana Menteri	dirinya sendiri
Yang di-Pertuan Agong	Sultan Ibrahim ; Al-Sultan Abdullah
Didahului oleh	Ahmad Faizal Azumu
Majoriti	3,736 (2022)
Ketua Pembangkang ; Dewan Rakyat Malaysia
	Dalam jawatan; 18 Mei 2020 – 10 Oktober 2022 ; (4 bulan dan 22 hari)
Raja	Al-Sultan Abdullah
Perdana Menteri	Muhyiddin Yassin
Didahului oleh	Ismail Sabri Yaakob
Digantikan oleh	Hamzah Zainudin
	Dalam jawatan; 26 Ogos 2008 – 16 Mac 2015 ; (6 tahun, 6 bulan dan 18 hari)
Raja	Sultan Mizan Zainal Abidin; Sultan Abdul Halim Mu’adzam Shah
Perdana Menteri	Abdullah Ahmad Badawi; Najib Razak
Didahului oleh	Lim Kit Siang
Digantikan oleh	Wan Azizah Wan Ismail
Ahli Parlimen Malaysia; bagi P132 Port Dickson, Negeri Sembilan
	Dalam jawatan; 13 Oktober 2018 – 10 Oktober 2022 ; (3 tahun, 11 bulan dan 27 hari)
Didahului oleh	Danyal Balagopal Abdullah
Digantikan oleh	Aminuddin Harun
Majoriti	23,560
Pengerusi Pakatan Harapan
	Penjawat kini
	Menyandang jawatan ; 18 Mei 2020 ; (4 tahun, 7 bulan dan 1 hari)
Presiden	Wan Azizah Wan Ismail
Didahului oleh	Mahathir Mohamad
Presiden Parti Keadilan Rakyat ke-2
	Penjawat kini
	Menyandang jawatan ; 18 November 2018 ; (6 tahun, 1 bulan dan 1 hari)
Timbalan	Rafizi Ramli (2022-kini) ; Mohamed Azmin Ali (2018-2020)
Didahului oleh	Wan Azizah Wan Ismail
Majoriti	Menang tanpa bertanding
Timbalan Perdana Menteri Malaysia ke-7
	Dalam jawatan; 1 Disember 1993 – 2 September 1998 ; (Pemangku Perdana Menteri : 19 Mei 1998 – 19 Julai 1998) ; (4 tahun, 9 bulan dan 1 hari)
Didahului oleh	Abdul Ghafar Baba
Digantikan oleh	Abdullah Ahmad Badawi
Timbalan Presiden UMNO
	Dalam jawatan; 1993–1998
Didahului oleh	Abdul Ghafar Baba
Digantikan oleh	Abdullah Ahmad Badawi
Naib Presiden UMNO
	Dalam jawatan; 1990–1993 Berkhidmat with Abdullah Ahmad Badawi ; Sanusi Junid
Digantikan oleh	Muhyiddin Yassin ; Najib Razak ; Muhammad Muhammad Taib
	Dalam jawatan; 1987–1990 Berkhidmat with Wan Mokhtar Ahmad ; Abdullah Ahmad Badawi
Didahului oleh	Wan Mokhtar Ahmad ; Abdullah Ahmad Badawi ; Abdul Ghafar Baba
Ahli Parlimen Malaysia; bagi P044 Permatang Pauh, Pulau Pinang
	Dalam jawatan; 1982–1999
Didahului oleh	Zabidi Ali
Digantikan oleh	Wan Azizah Wan Ismail
Majoriti	14,352 (PRU-6); 10,479 (PRU-7); 16,150 (PRU-8); 23,515 (PRU-9);
	Dalam jawatan; 2008–2015
Didahului oleh	Wan Azizah Wan Ismail
Digantikan oleh	Wan Azizah Wan Ismail
Majoriti	15,671 (PRK 2008) ; 25,369 (PRU-13)
Pengerusi Jawatankuasa Pembangunan Bank Dunia ; dan Tabung Kewangan Antarabangsa
	Dalam jawatan; Mac 1998 – September 1998
Didahului oleh	Driss Jettou
Digantikan oleh	Tarrin Nimmanahaeminda
Presiden Persidangan Umum UNESCO
	Dalam jawatan; 1989–1991
Didahului oleh	Guillermo Putzeys Alvarez
Digantikan oleh	Bethwell Allan Ogot
Maklumat peribadi
Lahir	Anwar bin Ibrahim; 10 Ogos 1947 (umur 77); Ceruk Tok Kun, Bukit Mertajam, Pulau Pinang, Negeri-negeri Selat, Malaya, (kini Malaysia)
Parti politik	UMNO (1982-1998) ; Parti Keadilan Nasional (1999-2003); PKR (sejak 2003)
Gabungan politik; lain	Barisan Nasional (1982-1998); Barisan Alternatif (1999-2008) ; Pakatan Rakyat (2008-2016) ; Pakatan Harapan (2016-kini)
Pasangan	Wan Azizah Wan Ismail (k. 1980)
Anak	Nurul Izzah Anwar ; Nurul Hana Anwar ; Nurul Nuha Anwar ; Mohd Ihsan Anwar ; Nurul Iman Anwar ; Nurul Ilham Anwar
Ibu bapa Ralat ungkapan: Aksara tanda baca "[" tidak dikenali	Ibrahim Abdul Rahman (bapa); Datin Che Yan Abdul Hamid Hussein (ibu);
Saudara	Rehan Ibrahim (Adik Kandung) ; Idrus Ibrahim (Adik Kandung) ; Rani Ibrahim (Adik Kandung) ; Marzuki Ibrahim (Adik Kandung) ; Rusli Ibrahim (Adik Kandung) ; Farizon Ibrahim (Adik Tiri) ; Sukma Darmawan Sasmita Atmadja (Adik Angkat)
Kediaman	Bukit Damansara ; (1987-2005); Jalan Sri Perdana ; (1993-1998); Bukit Segambut (2005-kini); Sri Satria (2018-2020); Seri Perdana (2022-kini);
Pendidikan	Pengajian Melayu
Tempat belajar	Universiti Malaya; Universiti Kebangsaan Malaysia
Pekerjaan	Menteri ; Ahli Parlimen
Bidang pengkhususan	Ahli Politik
Kabinet	Kabinet Anwar Ibrahim
Tandatangan
Laman web	Laman Web Rasmi Anwar Ibrahim

Anwar bin Ibrahim (Jawi: ‏انوار بن ابراهيم‎code: ms is deprecated ‎; lahir 10 Ogos 1947) ialah Perdana Menteri Malaysia yang ke-10 dan Menteri Kewangan Malaysia sejak 2022. Beliau sebelum ini merupakan ahli politik Malaysia yang telah menjadi ketua pembangkang ke-12 dan ke-16 dari 2008 hingga 2015 dan sekali lagi dari 2020 hingga 2022, pengerusi Pakatan Harapan (PH) sejak 2020 dan presiden Parti Keadilan Rakyat (PKR) sejak 2018. Beliau telah bertugas sebagai ahli parlimen Port Dickson dari Oktober 2018 sehingga November 2022 dan Permatang Pauh dari Mac 1982 sehingga April 1999 dan sekali lagi dari Ogos 2008 hingga Mac 2015. Beliau juga pernah menjadi timbalan perdana menteri Malaysia dan memegang beberapa jawatan kabinet dalam pentadbiran Barisan Nasional (BN) di bawah perdana menteri terdahulu, Mahathir bin Mohamad dari tahun 1982 sehingga tahun 1998.

Anwar memulakan kerjayanya dalam bidang politik sebagai salah seorang pengasas organisasi Angkatan Belia Islam Malaysia (ABIM). Selepas memasuki Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO), parti utama dalam BN yang telah lama berkuasa, Anwar telah memegang beberapa jawatan kabinet pada tahun 1980-an dan tahun 1990-an. Beliau merupakan timbalan perdana menteri Malaysia dan menteri kewangan pada tahun 1990-an. Pada tahun 1998, beliau telah dibuang dari semua jawatan. Kemudian penahanan dan hukuman Anwar atas tuduhan sodomi dan korupsi, yang mengakibatkan hukuman penjara sembilan tahun yang dibatalkan pada tahun 2004.

Beliau kemudian kembali sebagai ketua pembangkang pada tahun 2008 sehingga tahun 2015 dan menyatukan parti pembangkang yang terdiri daripada parti PAS, DAP dan PKR menjadi Pakatan Rakyat (PR) yang gagal memenangi pilihan raya umum 2008 dan 2013. Beliau menolak keputusan pilihan raya tersebut dan memimpin sebuah protes menentang keputusan tersebut. Pada tahun 2014, usaha Anwar untuk menjadi ketua menteri Selangor dalam Langkah Kajang telah menyebabkan sebuah krisis politik selama sembilan bulan, yang berakhir apabila beliau dihukum penjara selama lima tahun lagi selepas mendapat tuduhan sodomi kedua pada 2015.

Walaupun masih berada di penjara, Anwar kembali berganding dengan Mahathir Mohamad dalam gabungan pembangkang Pakatan Harapan dalam ketiadaannya yang kemudiannya menang dalam pilihan raya umum 2018. Mahathir telah mengumumkan sebuah rancangan bagi Anwar untuk mengambil alih daripada dirinya sendiri sebagai perdana menteri selepas tempoh peralihan yang tidak ditetapkan. Anwar telah mendapat pengampunan diraja daripada Yang di-Pertuan Agong, Sultan Muhammad V dan telah dibebaskan daripada penjara. Beliau kembali ke parlimen dalam pilihan raya kecil Port Dickson 2018 semasa isterinya, Wan Azizah Wan Ismail, menjadi timbalan perdana menteri dalam pentadbiran PH. Beliau telah dilantik sebagai Perdana Menteri Malaysia setelah mendapat sokongan majoriti ahli dewan rakyat pada 24 November 2022 dan mengangkat sumpah di Hadapan Yang di-Pertuan Agong, Al-Sultan Abdullah.

Kehidupan awal dan pendidikan (1947–1967)

Beliau dilahirkan pada 10 Ogos 1947 di Ceruk Tok Kun, Bukit Mertajam, Pulau Pinang.^[1] Anwar bermaksud 'bercahaya'. Bapanya ialah Datuk Haji Ibrahim Abdul Rahman ialah bekas ahli Parlimen dan Setiausaha Parlimen Kementerian Kesihatan. Manakala ibunya ialah Che Yan Abdul Hamid Hussein ialah ahli pidato Pergerakan Wanita UMNO. Semasa kecil, beliau sering dibawa ke majlis-majlis ceramah wanita. Pada 26 Februari 1980, beliau berkahwin dengan Datin Seri Dr Wan Azizah Datuk Ismail, seorang penuntut Royal College of Surgeons, Dublin, Ireland yang kemudiannya bertugas di klinik mata di Hospital Universiti, Petaling Jaya. Perkahwinannya dengan Datin Seri Wan Azizah dikurniakan seramai 6 cahaya mata. Anak sulungnya, Nurul Izzah pernah dilantik sebagai Ahli Parlimen Lembah Pantai, Kuala Lumpur dan Permatang Pauh.

Semasa kecil, beliau bersekolah rendah di Bukit Mertajam Boys School, Bukit Mertajam, Pulau Pinang. Kemudian, beliau meneruskan pengajian persekolahan menengahnya di Maktab Melayu Kuala Kangsar (MCKK) dari tahun 1960 hingga 1966. Semasa di MCKK, beliau aktif dalam Persatuan Bahasa Melayu dan menjadi wakil pemidato sekolahnya. Beliau juga pernah dilantik sebagai Ketua Pengawas MCKK. Beliau juga mengenali Sanusi Junid, Kamaruddin Jaafar dan Yahaya Ahmad. Selepas itu pada 1967, beliau melanjutkan pelajaran tinggi di Universiti Malaya dalam Pengajian Melayu (Sastera).^[2]^[3]^[4]^[5]^[6]

Tahun-tahun terawal dan zaman belia (1968–1982)

Dari 1968 hingga 1971, sebagai pelajar, Anwar ialah Presiden Persatuan Kebangsaan Pelajar Islam Malaysia. Pada masa yang sama, beliau juga merupakan Presiden Persatuan Bahasa Melayu Universiti Malaya (PBMUM). Pada tahun 1971, beliau ialah seorang ahli jawatankuasa tem yang pro-Angkatan Belia Islam Malaysia (ABIM) yang diasaskan bersama. Pada masa yang sama, beliau telah dipilih sebagai Presiden Majlis Belia Malaysia (MBM) kedua. Pada tahun 1974, Anwar telah ditangkap semasa protes pelajar terhadap kemiskinan luar bandar dan kelaparan. Ini didatangkan selepas timbul laporan menyatakan bahawa keluarga berkenaan yang mati akibat kebuluran di sebuah kampung di Baling, Kedah, yang kemudiannya dibuktikan sebagai palsu. Walau bagaimanapun, penoreh getah di Baling telah mengalami kesusahan yang teruk kerana harga getah jatuh pada tahun 1974. Beliau telah dipenjarakan di bawah Akta Keselamatan Dalam Negeri, yang membenarkan penahanan tanpa bicara, dan menghabiskan 20 bulan di Kem Tahanan Kamunting. Dari tahun 1975 hingga 1982 beliau merupakan wakil bagi Perhimpunan Dunia Belia Islam Asia Pasifik di bawah Sheikh Hassan Abdullah.

Sejak dari zaman belia, Datuk Seri Anwar merupakan seorang individu yang popular. Beliau dikenali sebagai salah seorang daripada pengasas badan bukan kerajaan iaitu Persatuan Kebangsaan Pelajar Islam Malaysia, Angkatan Belia Islam Malaysia. Beliau pernah ditahan di bawah Akta Keselamatan Dalam Negeri, ISA selama 3 tahun (1974-1976) kerana demonstrasi jalanan di Universiti Malaya berhubung kemiskinan tragis di Baling, Kedah. Penduduk pedalaman Baling dibiarkan 'reput' kerana dipercayai tempat persembunyian komunis. Anwar pernah berada di pentas PAS dan mengkritik Tunku Abdul Rahman berhubung Akta Keselamatan Dalam Negeri, Akta Pertubuhan, kemiskinan, ekonomi dan lain-lain. Berikut ialah catatan ringkas Dato' Seri Anwar semasa zaman belia:-

1968 menjadi Presiden Persatuan Bahasa Melayu Universiti Malaya dan Presiden Kesatuan Kebangsaan Penuntut Muslim Malaysia.
1969 Anwar berganding dengan Dr Mahathir Mohamad berdiri di pentas PAS menghentam Tunku Abdul Rahman dan menyebarkan surat layang.
1971 menubuhkan Angkatan Belia Islam Malaysia, ABIM dengan rakan-rakan daripada MCKK dahulu.
Menjadi Presiden Majlis Belia Malaysia (MBM)
1973 Penasihat Majlis Belia Bangsa-Bangsa Bersatu.
1979 Menerima Pingat Utama Iqbal 100 Tahun daripada Presiden Zia Ul Haq, Presiden Pakistan.
Menerima gelaran Datuk daripada Sultan Ahmad Shah Al-Musta’in Billah ibni Almarhum Sultan Abu Bakar di Istana Pekan, Pahang dan dari Sultan Selangor kemudiannya.

Kerjaya kerajaan (1982–1998)

Pada tahun 1982, Anwar, yang merupakan pemimpin pengasas dan presiden kedua sebuah pertubuhan belia Islam yang dikenali sebagai Angkatan Belia Islam Malaysia (ABIM), mengejutkan penyokong liberal dengan menyertai Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO), yang diketuai oleh Mahathir Mohamad, yang menjadi Perdana Menteri pada tahun 1981. Anwar meninggalkan ABIM pada 29 Mac 1982 untuk menyertai UMNO, terdapat 40000 ahli ABIM ketika itu. Beliau dinaikkan pangkat politik dengan cepat: pejabat menteri pertamanya ialah Menteri Kebudayaan, Belia dan Sukan pada tahun 1983; selepas itu, beliau menerajui Kementerian Pertanian pada tahun 1984 sebelum dilantik sebagai Menteri Pelajaran pada tahun 1986. Pada masa itu, spekulasi bertiup kencang mengenai pendakian Anwar untuk jawatan Timbalan Perdana Menteri kerana ia adalah satu fenomena yang biasa berlaku di Malaysia bagi Menteri Pendidikan untuk mengambil alih jawatan Timbalan PM dalam masa terdekat.

Semasa memegang jawatan Menteri Pendidikan, Anwar memperkenalkan pelbagai dasar pro-Melayu dalam kurikulum sekolah kebangsaan. Salah satu perubahan besar beliau ialah untuk menamakan semula bahasa kebangsaan dari Bahasa Malaysia kepada Bahasa Melayu. Bukan Melayu mengkritik langkah ini kerana ia akan menyebabkan generasi muda yang akan terpisah daripada bahasa kebangsaan, kerana mereka akan menyifatkan ia menjadi sesuatu yang dimiliki oleh orang Melayu dan tidak kepada rakyat Malaysia. Sebagai Menteri Pendidikan, Anwar telah dipilih sebagai Presiden Persidangan Agung UNESCO ke-25. Pada tahun 1988, Anwar menjadi Presiden Universiti Islam Antarabangsa Malaysia yang kedua.^[7]

Pada tahun 1991, Anwar telah dilantik sebagai Menteri Kewangan. Semasa menjadi Menteri Kewangan kesan beliau adalah serta-merta; Malaysia menikmati kemakmuran pernah berlaku sebelum dan pertumbuhan ekonomi. Tidak lama selepas menjadi Menteri Kewangan, Euromoney menamakannya sebagai empat menteri kewangan teratas dan pada tahun 1996 Asiamoney menamakannya sebagai Menteri Kewangan Terbaik. Di tengah-tengah krisis kewangan Asia pada tahun 1997, Anwar telah dinobatkan kerana membimbing Malaysia melalui tempoh ketidakstabilan. Beliau menyokong prinsip pasaran bebas dan menekankan isu kedekatan perniagaan dan politik di Malaysia. Beliau menyokong akauntabiliti, enggan untuk menawarkan ikat jamin kerajaan dan memulakan pemotongan perbelanjaan meluas. Sebagai Timbalan Perdana Menteri dan Menteri Kewangan, pada Mac 1998, Anwar Ibrahim telah dipilih sebagai Pengerusi Jawatankuasa Pembangunan Bank Dunia dan Tabung Kewangan Antarabangsa dari Mac hingga September 1998.^[8]

Pada tahun 1993, beliau menjadi Timbalan Perdana Menteri Mahathir selepas memenangi Timbalan Presiden UMNO menentang Allahyarham Tun Ghafar Baba. Terdapat laporan Anwar telah menggunakan bayaran tunai yang besar untuk memenangi sokongan. Anwar didakwa telah menggunakan politik wang untuk menjamin kedudukannya sebagai Timbalan Presiden UMNO. Pengikut Anwar menjadi saksi, walaupun oleh wartawan asing, menyampaikan paket wang untuk memperolehi sokongan pemimpin bahagian UMNO. Mereka dikatakan bekerja di bawah arahan Anwar.^[9] Anwar sedang dipersiapkan untuk menggantikan Mahathir sebagai Perdana Menteri, dan sering dirujuk di khalayak ramai untuk hubungan "anak lelaki bapa" beliau dengan Mahathir; pada awal tahun 1997, Mahathir melantik Anwar sebagai Pemangku Perdana Menteri semasa beliau mengambil cuti dua bulan.

Krisis kewangan, kejatuhan kuasa dan sabitan pertama

Semasa Krisis Kewangan Asia 1997, Anwar, sebagai Menteri Kewangan, menyokong pelan Tabung Kewangan Antarabangsa (IMF). Beliau juga memulakan pakej penjimatan yang memotong perbelanjaan kerajaan sebanyak 18%, memotong gaji menteri dan projek-projek utama yang tertunda. "Projek-projek Mega", walaupun menjadi asas kepada strategi pembangunan Mahathir, telah banyak disekat.

Walaupun banyak syarikat Malaysia menghadapi kebankrapan, Anwar menyatakan: "Tidak ada persoalan bagi sebarang ikat jamin. Bank-bank akan dibenarkan untuk melindungi diri mereka dan kerajaan tidak akan campur tangan." Anwar menyokong pendekatan pasaran bebas kepada krisis, termasuk pelaburan asing dan liberalisasi perdagangan. Mahathir menyalahkan spekulator mata wang seperti George Soros untuk krisis, dan menyokong kawalan mata wang dan peraturan yang lebih ketat daripada pelaburan asing.^[10]

Pada tahun 1998 majalah Newsweek menamakan Anwar "Asian of the Year". Walau bagaimanapun, pada tahun itu, perkara-perkara di antara Anwar dan Mahathir datang sekitar masa Perhimpunan Agung UMNO yang diadakan empat tahun sekali. Sayap Pemuda UMNO, yang diketuai oleh sekutu Anwar, Ahmad Zahid Hamidi, memberi notis bahawa ia akan memulakan perbahasan "kronisme dan nepotisme". Pada Perhimpunan Agung, buku 50 Dalil Kenapa Anwar Tidak Boleh Jadi PM telah diedarkan mengandungi dakwaan grafik homoseksual, serta tuduhan rasuah terhadap Anwar. Buku ini telah ditulis oleh Khalid Jafri, bekas penyunting akhbar yang dikawal kerajaan Utusan Malaysia dan bekas ketua penyunting daripada majalah yang gagal, Harian Nasional. Anwar mendapat injunksi mahkamah untuk menghalang pengedaran selanjutnya buku dan memfailkan tuntutan mahkamah terhadap penulis kerana memfitnah. Polis mendakwa pengarang buku dengan penerbitan berniat jahat berita palsu.^[11] Pihak polis telah diarahkan untuk menyiasat kebenaran dakwaan tersebut.

Anwar ditahan pada 20 September 1998. Beliau kemudiannya didakwa atas tuduhan rasuah kerana didakwa mengganggu siasatan polis terhadap dakwaan salah laku seksual yang dibuat terhadapnya. Ketika ia masih dalam tahanan polis pada tahun 1998, Anwar telah dipukul oleh bekas Ketua Polis Negara, Rahim Noor. Rahim kemudiannya didapati bersalah atas serangan dan dipenjara selama dua bulan pada tahun 2000. Beliau membuat permohonan maaf secara terbuka kepada Anwar dan membayar ganti rugi yang tidak didedahkan.^[12] Pada April 1999, berikutan perbicaraan, Anwar dijatuhi hukuman penjara enam tahun. Dua bulan kemudian, dia dijatuhi hukuman penjara sembilan tahun, yang dia telah diarahkan untuk berkhidmat selepas beliau menamatkan hukuman enam tahun bagi kes liwat.^[13]

Sabitan itu dibatalkan oleh Mahkamah Agung Malaysia dan Anwar akhirnya dibebaskan dari kurungan pada 2 September 2004.^[14]

Pada Julai 2008, beliau telah ditangkap atas dakwaan meliwat seorang daripada pembantu lelakinya, tetapi telah dibebaskan daripada pertuduhan itu pada Januari 2012.^[15] Hakim yang menjalankan perbicaraan memutuskan bahawa bukti DNA yang digunakan dalam kes itu telah dikompromi. Walau bagaimanapun, pada 7 Mac 2014 mahkamah rayuan ke atas yang diperintah mahkamah tinggi mengembalikan semula sabitan itu. Keputusan itu dibuat kerana Anwar telah bersedia untuk bertanding dalam pilihan raya kecil pada 23 Mac 2014 yang beliau dijangka menang. Sabitan itu menghalangnya daripada berdiri. Human Rights Watch mengkritik keputusan itu, berkata ia bermotifkan politik.^[16]

Krisis politik dan pemecatan keluar dari UMNO

Fail:Anwar dan polis.jpg

Anwar ditahan oleh polis pada 7 Februari 2002.

Pada tahun 1998, Anwar dikatakan melakukan jenayah luar tabii, iaitu liwat terhadap beberapa individu yang warak dan rapat dengannya seperti Azizan Abu Bakar.^[17]^[18] Azizan telah bersumpah dengan nama Allah dan memegang surah Yasin dan mengatakan sekiranya beliau berbohong maka beliau akan dilaknati Allah.^[19]^[20] Anwar Ibrahim tidak melakukan perkara sama selepas itu bagi menentang dakwaan Azizan. Azizan Abu Bakar, mendedahkan di Mahkamah Tinggi pada 3 Ogos 1999 bahawa Datuk Seri Anwar Ibrahim pernah meliwatnya sebanyak 10 hingga 15 kali sejak tahun 1992.^[21] Semasa perbicaraan, sebuah tilam sebagai bahan bukti telah dibawa ke mahkamah, yang dikatakan berwarna dengan air mani Anwar. Ini dikemukakan sebagai bukti DNA tindakan seks Anwar. Anwar menafikan bukti tersebut, walaupun ujian DNA keluar positif. Lim Kong Boon, seorang ahli kimia DNA, memberi keterangan semasa perbicaraan bahawa DNA yang diambil dari 10 daripada 13 noda cecair di tilam yang dipadankan dengan DNA Anwar.^[22] Anwar dipecat pada 2 September 1998 atas dakwaan rasuah dan liwat, dan beberapa bulan selepas itu, beliau ditahan atas tuduhan perbuatan homoseksual. Setelah 3 kali pihak pendakwa memindah tuduhan, barulah Anwar disabitkan kesalahan berdasarkan satu saksi. Saksi tersebut menjadi pertikaian kerana telah beberapa kali menukar pengakuan.

Anwar kemudiannya disabitkan kesalahan di atas empat tuduhan rasuah berhubung penyalahgunaan kuasa dengan campur tangan dalam penyiasatan polis terhadap dakwaan salah laku seksual. Beliau menjalani hukuman enam tahun penjara sebelum dibebaskan oleh Mahkamah Persekutuan di sini apabila rayuannya dibenarkan bagi mengetepikan sabitan kesalahan meliwat berhubung pensabitannya dalam kes, iaitu genap enam tahun beliau dipecat daripada Kabinet.

Keputusan itu bermakna Anwar telah bebas daripada hukuman penjara sembilan tahun yang dijatuhkan oleh Mahkamah Tinggi Kuala Lumpur pada tahun 2000 atas kesalahan tersebut.

Beliau akhirnya dipenjarakan dibawah tuduhan lain, diatas tuduhan beliau cuba mempengaruhi penyiasatan polis ke dalam tuduhan beliau seorang homoseksual. Isteri beliau, Wan Azizah menubuhkan Parti Keadilan Rakyat (PKR) untuk memperjuangkan Anwar dan politiknya.

Dalam tahun 2004 Mahkamah Persekutuan menerima rayuan Anwar terhadap pensabitan atas tuduhan liwat dan beliau seterusnya dibebaskan. Selepas dibebaskan beliau pergi ke Munich, Jerman untuk menjalani pembedahan dan rawatan. Beliau kemudiannya dilantik sebagai Ahli Bersekutu Kanan di Kolej Santo Anthony, Universiti Oxford. Selepas tamat tugasnya di Oxford beliau pergi ke Washington untuk mengambil jawatan sebagai profesor pelawat di School of Advanced International Studies (SAIS) dan kemudiannya di Universiti Georgetown.

Pergerakan Reformasi dan pembentukan parti

Tidak lama selepas Anwar dipecat sebagai Timbalan Perdana Menteri oleh Perdana Menteri ketika itu Mahathir Mohamad, beliau dan penyokongnya memulakan gerakan Reformasi. Ia terdiri daripada beberapa demonstrasi besar-besaran dan perhimpunan menentang kerajaan campuran lama Barisan Nasional.

Reformasi membawa kepada pembentukan sebuah parti yang berasaskan kaum baru yang dinamakan Parti Keadilan Nasional. Pada tahun 1999, pilihan raya umum diadakan. Parti Keadilan Nasional yang baru, Parti Islam Se-Malaysia (PAS), dan Parti Tindakan Demokratik (DAP) membentuk Barisan Alternatif, dalam inisiatif gabungan untuk menggantikan kerajaan campuran berdiri Barisan Nasional (BN). Pada Ogos 2003, Parti Keadilan Nasional bergabung dengan Parti Rakyat Malaysia untuk membentuk Parti Keadilan Rakyat (PKR) yang diketuai oleh isterinya, Wan Azizah sebagai presiden. PKR membuat keuntungan yang besar dalam pilihan raya umum 2008, memenangi 31 kerusi dan menjadi parti pembangkang terbesar di Parlimen. Pada April 2008, PKR, PAS dan DAP membentuk sebuah pakatan baru yang dinamakan Pakatan Rakyat.^[23]

Kerjaya politik

Tidak menyertai PAS

Anwar pernah dikatakan akan menyertai Parti Islam Se-Malaysia (PAS).

Anwar pernah dianggap sebagai 'Pemimpin al-Khafi' oleh ahli-ahli PAS dan mereka benar-benar berharap Anwar akan menyertai PAS. Subki Latif dalam bukunya Siapa Ganti Asri menamakan Anwar Ibrahim akan mengambil teraju PAS daripada Datuk Mohd Asri Haji Muda. Calon ini layak kerana idealisme dan prinsip perjuangan yang sama dengan PAS.
Dalam pilihan raya umum 1978, Anwar dan ABIM pernah membantu Datuk Mohd Asri Haji Muda mempertahankan kerajaan PAS di Kelantan.
Beberapa pemimpin kanan ABIM menyertai PAS menjelang pilihan raya dan bertanding atas tiket PAS. Antaranya ialah Nakhaei Haji Ahmad, Datuk Fadzil Noor, Abdul Halim Arshad, Haji Abdul Hadi Awang, dan Ustaz Yahya Othman.
Keengganan Anwar menyertai PAS menyebabkan ada yang menuduh Anwar sebagai kecewa dan mengaku kalah sebelum berperang dengan UMNO.

Malahan Datuk Asri sanggup mengundurkan diri dari jawatan Yang diPertua PAS untuk memberi laluan kepada Anwar Ibrahim. Tindakan Anwar ini dianggap tidak syar'ie.

Penglibatan dengan politik UMNO

Anwar terjun ke dunia politik dan bertanding di kerusi parlimen Permatang Pauh atas tiket UMNO dalam tahun 1982. Beliau menang dengan majoriti yang besar. Beliau kemudian dilantik sebagai timbalan menteri di Jabatan Perdana Menteri. Dalam tahun yang sama, Anwar menewaskan Haji Suhaimi Kamarudin, penyandang Ketua Pemuda UMNO, untuk menjadi ketua Pergerakan Pemuda UMNO. Anwar kemudiannya dilantik menjadi menteri penuh sebagai Menteri Belia, Kebudayaan dan Sukan. Dua tahun kemudian Anwar dilantik ke portfolio Kementerian Pertanian. Pada tahun 1987, beliau telah memenangi jawatan Naib Presiden UMNO dan kemudiannya dilantik sebagai Menteri Pendidikan. Beliau dilantik sebagai Menteri Kewangan pada 1991. Pada tahun 1993, Anwar telah memperolehi pencalonan yang terbanyak untuk kerusi Timbalan Presiden UMNO. Penyandang jawatan pada ketika itu ialah Tun Ghafar Baba yang telah gagal mendapatkan kuota yang mencukupi bagi mempertahankan kerusi. Oleh yang demikian, Anwar telah memenangi jawatan Timbalan Presiden UMNO tanpa bertanding. Susulan dari itu, sebagai memenuhi tradisi BN, Tun Dr. Mahathir Mohamad telah melantik Anwar sebagai Timbalan Perdana Menteri.

Antara jawatan lain Datuk Seri Anwar ialah beliau pernah dipilih menjadi Presiden Persidangan Tahunan UNESCO dan Pengerusi Jawatakuasa Pembangunan dalam mesyuarat bersama Bank Dunia dan Tabung Kewangan Antarabangsa (IMF). Atas sumbangannya terhadap kesefahaman antara kebudayaan, beliau telah dianugerahi ijazah Doktor Kehormat oleh Universiti Ateneo de Manila dan anugerah Presiden oleh Universiti Georgetown.

Jawatan dalam kerajaan

1982−1983 : Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri
1983−1985 : Menteri Belia dan Sukan
1985−1986 : Menteri Pertanian
1986−1990 : Menteri Pendidikan
1990−1998 : Menteri Kewangan
1993−1998 : Timbalan Perdana Menteri
2022−kini : Perdana Menteri Malaysia ke-10 & Menteri Kewangan

Peristiwa-peristiwa dalam UMNO

Pada 29 Mac 1982, beliau menyertai UMNO dan bertanding di kawasan parlimen Permatang Pauh, Pulau Pinang. Penyertaannya berjaya menyekat pengaruh Yusuf Rawa, Mahfuz Omar, dan Mohamad Sabu di Pulau Pinang khususnya.^{[perlu rujukan]}
Difahamkan Datuk Ibrahim Ali dan Tengku Razaleigh Hamzah membawa Anwar berjumpa dengan Dr Mahathir Mohamad di Seri Perdana, Kuala Lumpur.
Dalam Pilihan raya umum 1982, Anwar mendapat 18,849 undi di kawasan parlimen Permatang Pauh. Haji Zabidi Ali (PAS) hanya 4497 undi dan Tan Ah Huat (DAP) 1825 undi. Sebelum ini termasuk Pilihan Raya Umum 1978, kawasan ini dikatakan sebagai sebuah kubu PAS.^{[perlu rujukan]}
Kemasukan Anwar telah menyisihkan Tengku Razaleigh Hamzah, Ghafar Baba, Sanusi Junid, Abdullah Ahmad Badawi, dan lain-lain. Keluarnya Sanusi Junid dari ABIM dan menyertai UMNO pernah ditentang hebat^{[perlu rujukan]} oleh Anwar sendiri.
1982: menang dalam pertandingan jawatan Ketua Pemuda UMNO dengan majoriti 10 undi. Beliau menewaskan Datuk Haji Suhaimi Kamarudin dan Hang Tuah Arsad. Anwar dapat 183 undi, Suhaimi Kamarudin 173 undi dan Hang Tuah Arshad 3 undi sahaja.
1984: Perebutan jawatan Ketua Pemuda UMNO. Anwar dapat 226 undi, Suhaimi Kamaruddin dapat 137. Slogannya 'Pemuda Penggerak Zaman'. Majoriti 89 undi.
1986: menewaskan Syed Hamid Jafar Albar. Anwar dapat 303 undi dan Syed Hamid dapat 109 undi.
24 April 1987: Beliau menduduki kerusi Naib Presiden UMNO bersama Datuk Abdullah Ahmad Badawi dan Datuk Seri Wan Mokhtar Ahmad.
1990: mengekalkan jawatan Naib Presiden UMNO dengan majoriti terbanyak, 1067 undi. Sanusi Junid dapat 953 undi dan Abdullah Ahmad Badawi dapat 750 undi.
1993: Anwar sekali didesak^{[perlu rujukan]} oleh Team Wawasan untuk mencabar Ghafar Baba. Isu Grand Design dan politik wang digembar-gemburkan sehingga imej Anwar Ibrahim tercalar.
Kemasukan Anwar ke dalam UMNO merupakan panglima baru yang ditunggu-tunggu. Anwar adalah bukti UMNO sebuah parti Islam, bukan parti sekular.
Selepas Anwar masuk, penerapan nilai-nilai Islam telah dijalankan. Bank Islam, Universiti Islam Antarabangsa Malaysia, Takaful dan lain-lain telah dijalankan. ^[24]
Anwar Ibrahim dilihat cuba meng"ABIM"kan UMNO. Ramai pemimpin ABIM menyertai UMNO. Antaranya ialah Anuar Tahir.
Mereka berharap Anwar tidak disekularkan seperti bersalam dengan wanita.^{[perlu rujukan]}

Kementerian Kewangan

Ramai^{[nyatakan menurut siapa?]} yang meragui kemampuannya kerana tiada asas kewangan.
Kadar pertumbuhan ekonomi naik 8% setahun selama 8 tahun berturut-turut.^{[perlu rujukan]}
Dilantik Pengerusi Jawatankuasa Bank Dunia dan Tabung Kewangan Antarabangsa pada 1 April 1998. Beliau mula berkenalan dengan Presiden Bank Dunia, James Wolfenson dan Ketua Pengarah Dana Kewangan Antarabangsa (IMF), Michael Camdessus.
Bekas Setiausaha Sulit Anwar, Anuar Shaari menyatakan bahawa Anwar Ibrahim selaku Menteri Kewangan ingin meminta bantuan IMF bagi menangani kemelesetan ekonomi dan jatuhnya mata wang 1997, tetapi Tun Dr Mahathir telah bertegas menolak pinjaman IMF dan menetapkan kadar pertukaran wang asing RM3.80 bagi setiap dollar Amerika.^[25]

Terlalu pantas

Semasa pemimpin ABIM, Anwar dikatakan pernah memijak bendera UMNO tetapi segera dinafikan.
Beliau tidak hanya ditentang oleh Tengku Razaleigh Hamzah, Abdullah Ahmad Badawi dan Najib Razak kerana bergerak terlalu pantas dalam kepimpinan UMNO.
1993 Anwar Ibrahim bertanding jawatan Timbalan Presiden UMNO menentang Ghafar Baba kerana Ghafar hanyalah tokoh sementara yang dilantik oleh Dr Mahathir selepas 'kekosongan' yang ditinggalkan oleh Datuk Musa Hitam. Ghafar Baba bukanlah calon yang sesuai untuk dilantik sebagai Perdana Menteri Malaysia. Golongan muda mahu Anwar berbanding Ghafar sebagai tokoh veteran sahaja. Anwar telah menguasai setiap sendi. Ghafar tidak jadi bertanding kerana tidak bersedia dan kemenangan percuma diberikan kepada Anwar Ibrahim.
Malah beliau ditentang oleh Dr Mahathir Mohamad sendiri yang dilihat terperangkap antara sayang dan benci dengan Anwar Ibrahim. Anwar dilihat boleh menguatkan kedudukan Dr Mahathir dan UMNO tapi pada akhirnya boleh menjahanamkan visi Dr Mahathir yang belum kesampaian.
Dalam Perhimpunan Agung UMNO 1997 tersebar surat layang setebal 30 halaman yang memfitnah Anwar Ibrahim. Kononnya mempunyai skandal dengan isteri orang dan homoseks. Anwar Buat laporan polis pada 15 Ogos 1997.
Kemasukan semula Tengku Razaleigh Hamzah selaku pemimpin Parti Melayu Semangat 46 ke dalam UMNO dilihat menggugat peluang Anwar Ibrahim untuk menjadi Perdana Menteri.
Pada 1997 golongan anti Anwar menganggap golongan yang cenderung kepada Anwar yang dikenali sebagai Anwarisme sudah menguasai setiap sendi UMNO dan bila-bila masa boleh menjatuhkan Dr Mahathir Mohamad yang dilihat tidak cukup Islamik.
Anwar sering mengadakan usrah, sembahyang jemaah di rumahnya dan memberi jamuan makan para wartawan Malaysia. Kegiatan ini dilihat sebagai kempen dan politik wang. Para pegawai kerajaan, ahli akademik dan rakyat bawahan menyokong Anwar yang tertarik dengan wawasan Islamnya.
Ada di antara golongan profesional merupakan rakan seangkatan dengan Anwar dan sama sekolah dengan Anwar di Maktab Melayu Kuala Kangsar, contohnya Tan Sri Yahya Ahmad.
Presiden Pas ketika itu iaitu Datuk Fadzil Mohd Noor menyokong Anwar . Anwar selaku Menteri Kewangan banyak meluluskan peruntukan di Kelantan.
Zahid Hamidi selaku Ketua Pemuda UMNO dan Datin Siti Zaharah Sulaiman selalu Ketua Wanita UMNO / Timbalan Menteri Kesihatan dilihat menyokong Anwar.
Pada tahun 1993, 95 % ahli UMNO menyokong Anwar semasa pencalonan Timbalan Presiden UMNO sebelum berlangsungnya Perhimpunan Agung UMNO pada waktu itu. 137 daripada 145 bahagian telah mencalonkan Anwar manakala Ghafar hanya 7 bahagian sahaja.

Penyingkiran

Penyingkiran Anwar dari UMNO dan Kerajaan Persekutuan berkait rapat dengan krisis kewangan yang dialami oleh Malaysia dan negara-negara rantau Asia yang lain pada 1997. Anwar yang juga Menteri Kewangan dilihat telah gagal mengangani krisis tersebut. Dengan mengamalkan pelan-pelan tindakan yang digariskan oleh Bank Dunia dan IMF, negara telah terjerumus kedalam krisis kewangan yang lebih teruk. Oleh itu, Dr. Mahathir Mohamed telah membawa masuk bekas menteri kewangan sebelum ini, iaitu Tun Daim Zainuddin ke dalam barisan kabinet. Anwar melihat hal tersebut sebagai kehilangan kepercayaan dari Dr. Mahathir, lalu berusaha untuk terus relevan dalam UMNO. Usaha tersebut, termasuk menjatuhkan Dr. Mahathir dari kerusi Presiden UMNO. Gerakan telah dimulakan oleh Ketua Pemuda UMNO pada ketika itu, iaitu Ahmad Zahid Hamidi, yang dengan lantang membidas Dr. Mahathir yang dikatakan mengamalkan Nepotisma dan Kronisma.

Pada masa yang sama, buku 50 Dalil Mengapa Anwar Tidak Boleh Jadi PM oleh Khalid Jafri telah tersebar. Buku tersebut menyebut tentang aktiviti homoseksual Anwar.

Pada 1998, Anwar Ibrahim telah dipecat dari jawatan Timbalan Perdana Menteri Malaysia dan kemudian dari Timbalan Presiden UMNO serta keahlian dalam UMNO. Dr. Mahathir yang juga merupakan "mentor" kepada Anwar telah mengambil tindakan yang drastik tersebut setelah beliau mempunyai bukti kukuh untuk mempercayai bahawa Anwar terlibat dalam aktiviti homoseksual. Dr. Mahathir merasakan bahawa aktiviti tersebut boleh dijadikan "bahan ugutan" oleh anasir-anasir luar negara untuk mempengaruhi Malaysia seandainya Anwar dipilih sebagai Perdana Menteri suatu hari nanti.

Pandangan bukan Melayu

Anwar Ibrahim dilihat terlalu Islamik yang mungkin akan melaksanakan perlembagaan dan Undang-Undang Islam seperti 'potong tangan'.
Sebenarnya Anwar tidak menolak integriti sejagat. Anwar sering menghadiri pada majlis perayaan Tahun Baru Cina dan Deepavali.

Tahun Interim (1999–2007)

Tahun di penjara dan pembebasan

Keputusan liwat itu sebahagiannya dibatalkan pada tahun 2004, yang menyebabkan pembebasan Anwar dari penjara kerana beliau telah menjalani hukumannya atas kesalahan rasuah.^[26] Penulis buku itu meninggal dunia pada tahun 2005 akibat komplikasi diabetis tetapi sebelum Mahkamah Tinggi mendapati bahawa beliau telah melakukan libel dan telah memberikan pampasan kepada Anwar berjuta-juta ringgit.^[27] Mahkamah Persekutuan pada 8 Mac 2010 memutuskan bahawa pemecatan Anwar dari jawatan Kabinet beliau oleh Mahathir adalah berperlembagaan dan sah, bermakna Anwar gagal dalam usaha untuk mencabar pemecatannya.^[28]^[29]^[30]

Walaupun titik itu kini ditangguhkan, rayuan atas tuduhan rasuah telah didengar pada 6 September 2004. Di bawah undang-undang Malaysia seseorang dilarang daripada aktiviti politik selama lima tahun selepas tamatnya hukumannya. Kejayaan dalam rayuan ini akan membolehkan beliau kembali ke politik dengan segera. Pada 7 September, mahkamah bersetuju untuk mendengar rayuan Anwar. Walau bagaimanapun, pada 15 September, Mahkamah Rayuan memutuskan sebulat suara bahawa keputusannya yang terdahulu untuk menegaskan keputusan Mahkamah Tinggi yang mendapati bahawa Anwar bersalah teratur, memancarkan Anwar di luar politik Malaysia sehingga 14 April 2008. Satu-satunya cara untuk Anwar dibebaskan dari ketetapan ini akan baginya untuk menerima pengampunan dari Yang di-Pertuan Agong.

Perguruan dan kerjaya bukan keuntungan

Selepas dibebaskan dari penjara, Anwar memegang jawatan mengajar di Kolej St Antony, Oxford, di mana beliau adalah rakan sekutu dan rakan sekutu kanan, di Universiti Pengajian Antarabangsa Advanced Johns Hopkins di Washington DC sebagai Felo Pelawat Kanan yang Cemerlang, dan pada tahun 2005 -2006 sebagai profesor lawatan di Pusat Alwaleed Pangeran untuk Pemahaman Muslim-Kristian di Sekolah Perkhidmatan Asing di Universiti Georgetown^[31] Pada Mac 2006, beliau telah dilantik sebagai Presiden Kehormat di Institut Akauntabiliti Institut Sosial dan Etika.^[32]

Pada bulan Julai 2006, Anwar dipilih sebagai Pengerusi Yayasan yang berpangkalan di Washington, Yayasan Untuk Masa Depan.^[33] Dalam kapasiti ini, beliau menandatangani surat 1 Oktober 2006 kepada Robin Cleveland dari Bank Dunia, meminta pemindahan Shaha Riza dari Jabatan Negara AS kepada Yayasan untuk Masa Depan. Transaksi ini membawa kepada peletakan jawatan Paul Wolfowitz sebagai presiden organisasi.^[34] Beliau adalah salah seorang penandatangan A Common Word Between Us and You pada tahun 2007, surat terbuka oleh ulama Islam kepada para pemimpin Kristian, yang memanggil untuk perdamaian dan pengertian.

Kembali ke politik

Pada November 2006, Anwar mengumumkan bahawa beliau merancang untuk bertanding di Parlimen pada tahun 2008, selepas kehilangan kelayakannya tamat. Anwar kritikal terhadap dasar kerajaan selepas dibebaskan dari penjara, terutamanya Dasar Ekonomi Baru (DEB) yang kontroversi, yang memberikan tindakan afirmatif bagi Bumiputera. Dasar itu menetapkan beberapa kuota, seperti untuk unit perumahan dan tawaran awam permulaan, yang mesti dipenuhi.^[35]

Sebelum menjadi hak untuk lari ke Parlimen pada tahun 2008, beliau bertindak sebagai "penasihat" Parti Keadilan Rakyat, parti yang isterinya Dr. Wan Azizah adalah presiden. Beliau berada di barisan hadapan dalam menganjurkan perhimpunan besar November 2007, yang dikenali sebagai Perhimpunan Bersih 2007, yang berlangsung di Dataran Merdeka Kuala Lumpur untuk menuntut pilihan raya yang bersih dan adil. Perhimpunan itu dianjurkan oleh BERSIH, sebuah gabungan yang terdiri daripada parti politik dan kumpulan masyarakat madani, dan menarik penyokong dari seluruh negara.

Tarikh pilihan raya umum 2008, bagaimanapun, ditetapkan pada 8 Mac 2008, yang mencetuskan kritikan bahawa Barisan Nasional menyeru pilihan raya awal dalam usaha untuk menafikan rancangan Anwar untuk kembali ke Parlimen. Sebagai tindak balas, isteri Anwar, Wan Azizah Wan Ismail, mengisytiharkan beliau akan meletak jawatan sekiranya mengekalkan kerusi Parlimen Permatang Pauh untuk memaksa pilihan raya kecil di mana Anwar sendiri akan bertanding.^[36]

Ketika ditanya mengenai kemungkinan Anwar menjadi Perdana Menteri seterusnya, bekas pemimpin Tun Dr. Mahathir Mohamad bertindak balas dengan berkata, "Dia akan menjadikan Perdana Menteri Israel yang baik".^[37]

Pada 14 April 2008, Anwar menyambut kembali kepulangan rasminya ke pentas politik, kerana larangannya dari jawatan awam tamat sedekad selepas beliau dipecat sebagai Timbalan Perdana Menteri. Pembangkang merampas satu pertiga daripada kerusi parlimen dan lima negara dalam menunjukkan yang paling buruk untuk gabungan Barisan Nasional yang memerintah selama setengah abad, dengan Anwar menerajui.^[38] Perhimpunan lebih daripada 40,000 penyokong menyambut Anwar dalam satu perhimpunan menyambut kedatangannya ke politik. Polis mengganggu Anwar selepas dia mengarahkan perhimpunan tersebut selama hampir dua jam dan memanggilnya untuk menghentikan perhimpunan itu kerana tidak ada kebenaran undang-undang untuk perhimpunan tersebut.^[39]

Pada 29 April 2008, selepas 10 tahun ketiadaannya, beliau kembali ke Parlimen, walaupun atas undangan sebagai tetamu isterinya, Parti Keadilan Rakyat dan pemimpin pembangkang wanita pertama dalam sejarah Parlimen Malaysia.^[40]

Pilihan raya kecil Permatang Pauh

Anwar menang dalam pilihan raya kecil Permatang Pauh yang diadakan pada 26 Ogos 2008. Muhammad Haji Muhd Taib, ketua maklumat UMNO, menyatakan: "Ya tentu kita telah kehilangan ... kita adalah golongan yang kalah dalam pertandingan ini."^[41] Keputusan akhir yang diumumkan oleh Suruhanjaya Pilihan Raya mendedahkan bahawa Anwar memenangi 31,195 daripada anggaran 47,000 undi yang diletakkan di daerah itu, manakala Arif Shah Omar Shah menerima 15,524 undi dan calon ketiga mempunyai 92 undi.^[42]^[43]

Pada 28 Ogos 2008, Anwar, yang memakai baju Melayu tradisional biru gelap dan topi hitam "songkok", bersumpah di ruang utama rumah Parlimen di Kuala Lumpur, sebagai Ahli Parlimen Permatang Pauh pada jam 10.03 pagi sebelum Speaker Tan Sri Pandikar Amin Mulia. Dia secara rasmi mengisytiharkan Anwar sebagai pemimpin parti pembangkang 3-parti. Dengan anak perempuannya Nurul Izzah, juga seorang ahli parlimen, Anwar mengumumkan: "Saya gembira dapat kembali selepas satu dekad. Perdana menteri telah kehilangan mandat negara dan negara."^[44]^[45] Pada masa itu Anwar memerlukan 30 penggubal undang-undang untuk membelakangkan pembangkang untuk membentuk kerajaan yang akan datang.^[46]^[47]^[48]

Kerjaya sebagai Ketua Pembangkang (2008–2014)

Anwar Ibrahim bercakap di kempen pilihan raya

Pada 26 Ogos 2008, Anwar memenangi pemilihan semula di Permatang Pauh dan kembali ke Parlimen sebagai ketua pembangkang. Beliau telah menyatakan perlunya liberalisasi, termasuk sistem kehakiman yang bebas dan media yang bebas, untuk memerangi rasuah endemik yang difikirkannya menolak Malaysia berhampiran dengan status negara yang gagal.^[49]

Petisyen terhadap Najib Razak

Anwar terus menyerang Najib Razak pada hari pertama beliau sebagai Perdana Menteri, menyatakan beliau mendapati tidak konsisten dalam tindakan badan itu untuk melepaskan 13 Akta Keselamatan Dalam Negeri (ISA). Beliau berkata selagi ISA wujud, Barisan Nasional masih boleh menahan rakyat dengan sesuka hati.^[50]

Percubaan untuk membentuk gabungan majoriti

Anwar telah terlepas beberapa tarikh akhir beliau sendiri ditetapkan untuk pemindahan kuasa: Pada Selasa, 16 September 2008.^[51] Anwar berkata beliau akan memerlukan lebih banyak masa, dan mengkalibrasi semula mesej beliau tidak mendapat perhatian Timbalan Perdana Menteri Najib Razak memilih hari itu untuk memulakan program internet jalur lebar Anwar menentang, mengatakan bahawa beliau tidak meragui bahawa kerajaan masih akan berada di pejabat pada 16 September.^[52] Perdana Menteri Abdullah Ahmad Badawi juga menegaskan bahawa Anwar telah terlepas tarikh akhir sendiri, dan menolak tuntutan beliau telah mendapat pembelotan 30 Ahli Parlimen.^[53]

25 September, Anwar masih belum mengumpul undi yang mencukupi, mewujudkan keraguan rakyat Malaysia sama ada dia benar-benar bersedia untuk merampas kuasa,^[54] khususnya dalam kegagalannya untuk bertemu sendiri 16 September tarikh akhir bagi peralihan kuasa. Sementara itu, UMNO telah mengadakan mesyuarat parti sendiri^[55]^[56] untuk broker langkah Perdana Menteri Abdullah Ahmad Badawi turun dari kuasa pada Jun 2009, setahun lebih awal daripada yang dijanjikan sebelum ini.^[57]

Pada 24 Oktober 2008, Anwar mengakui masalah dengan usahanya terhenti untuk menjatuhkan majoriti UMNO, mengatakan bahawa Pakatan Rakyat sedang berjalan keluar dari pilihan untuk mewujudkan majoriti..^[58] "Kredibiliti di kalangan rakyat Malaysia telah agak terjejas selepas 16 September dan janji baru membentuk Kerajaan telah tidak dijana jenis jangkaan atau keseronokan seperti sebelum ini."^[59] Media di negara ini telah mengambil pandangan yang semakin bermusuhan ke arah pembantahan Anwar dan menggagalkan ancaman untuk memasang sebuah kerajaan majoriti.^[60]

Pada 30 Mac 2010, Anwar Ibrahim didakwa di Dewan Rakyat 1Malaysia dicerminkan selepas konsep "One Israel" dan direka oleh Mindteams Sdn Bhd, cawangan di Malaysia Apco Worldwide, sebuah syarikat perhubungan awam antarabangsa yang dilantik oleh kerajaan Malaysia yang juga dicipta konsep One Israel pada tahun 1999 untuk Perdana Menteri Israel ketika itu, Ehud Barak.^[61] Kerajaan Barisan Nasional telah mendakwa ia adalah palsu dan penggubal undang-undang yang telah membentangkan usul mengecam Anwar kerana mengelirukan Parlimen atas dakwaan 1Malaysia-One Israel beliau yang telah diluluskan oleh Parlimen pada 22 April 2010.^[62]

Tuduhan liwat 2008

Pada 29 Jun 2008, portal berita Malaysiakini melaporkan bahawa seorang pembantu Anwar, Saiful Bukhari Azlan, telah membuat laporan polis mendakwa dia telah diliwat oleh Anwar.^[63] Anwar berkata bahawa kemungkinan hukuman penjara akibat dakwaan boleh dilihat sebagai satu cubaan untuk menyingkirkannya dari kepimpinan pembangkang berikutan sokongan yang semakin meningkat dan kemenangan pilihan raya kecil. Beliau juga menegaskan dia tidak bersalah dan memetik keterangan dalam bentuk laporan perubatan.^[49] Anwar didapati tidak bersalah pada 9 Januari 2012 oleh Mahkamah Tinggi. Hakim mempengerusikan Hakim Mohamad Zabidin Mohd Diah mendapati bahawa bukti DNA yang dikemukakan oleh pihak pendakwaan tidak boleh dipercayai.^[64] Sebelas hari kemudian, pihak pendakwaan memfailkan rayuan terhadap keputusan tersebut.^[65]

Dua tahun kemudian, Mahkamah Rayuan membatalkan keputusan tersebut. Datuk Balia Yusof Wahi, Datuk Aziah Ali dan Datuk Mohd Zawawi Salleh sebulat suara memutuskan bahawa Mahkamah Tinggi gagal untuk "menilai secara kritikal" bukti yang dikemukakan oleh ahli kimia kerajaan Dr Seah Lay Hong.^[66] Sebagai sebahagian daripada pembebasannya terbalik pada 4 Mac 2014, Anwar dijatuhi hukuman lima tahun penjara. Human Rights Watch dan Suruhanjaya Juri Antarabangsa menuduh Kerajaan Malaysia campur tangan dalam perkara ini kehakiman tertentu dan berkata, keputusan itu bermotifkan politik.^[67] Pada 10 Februari 2015, Mahkamah Persekutuan mengekalkan keputusan Mahkamah Rayuan dan mengesahkan hukuman penjara lima tahun. Beliau telah dihantar segera ke Penjara Sungai Buloh, Selangor, bagi menjalani hukuman itu.^[68]

Pilihan raya umum ke-13

Mengenai pilihan raya umum ke-13, Anwar Ibrahim sebagai Ketua Pembangkang yang mengetuai gabungan Pakatan Rakyat yang terdiri daripada ketiga-tiga parti (DAP, PAS, PKR) untuk bertanding dalam pilihan raya. Pada 25 Februari 2013, Pakatan Rakyat melancarkan manifesto mereka bertajuk Manifesto Rakyat. Pakatan harapan rakyat untuk menarik perhatian 13 juta pengundi, berikrar untuk mengurangkan beban kewangan mereka, antara janji-janji yang lain.^[69]^[70] Anwar berkata, beliau akan berundur daripada politik jika pasukannya tidak memenangi pilihan raya. Dalam temu bual dengan media Australia beliau menyatakan bahawa "Saya akan cuba yang terbaik. Saya yakin kita akan menang. Tetapi jika tidak, saya akan berundur."^[71]

Pakatan Rakyat tidak mencapai sasaran perubahan rejim di pilihan raya walaupun mendapat 50.9% undi popular berbanding 47.4% yang diperolehi oleh BN. Ini adalah disebabkan oleh berat satu daerah pilihan raya..^[72] Pakatan Rakyat juga mendapat 7 lagi kerusi Parlimen berbanding pilihan raya umum ke-12.

Anwar tidak mengaku kalah, mendakwa penipuan pilihan raya meluas. Al Jazeera juga melaporkan bahawa Anwar Ibrahim hampir untuk memenangi pilihan raya pada 5 Mei 2013; bagaimanapun, beliau enggan mengaku kalah dan oleh itu juga tidak meletak jawatan.^[73] Dalam satu temu bual bersama ABC News (Australia), Jim Middleton (penemuduga) mencadangkan bahawa Anwar Ibrahim akan menjadi Lee Kuan Yew pembangkang Malaysia.^[74]^[75] Anwar menjawab bahawa beliau tidak berada di peringkat itu lagi.

Pada 7 Mei 2013, Anwar Ibrahim berikrar untuk mengetuai "pergerakan sengit" untuk reformasi sistem pilihan raya di negara ini dan mencabar keputusan pilihan raya yang beliau kalah.^[76] Pada 8 Mei 2013, kira-kira 120,000 orang memakai serba hitam berkumpul di Stadium Petaling Jaya, Kelana Jaya, Selangor, untuk menghadiri perhimpunan yang dianjurkan oleh Anwar untuk membantah keputusan pilihan raya dan menuntut pilihan raya yang bebas dan adil.^[77] Sejak itu, pergerakan #Black505 berterusan selama 2 bulan lagi dengan jelajah di seluruh negara. Dana berjaya menaikkan #Black505 makan malam telah diadakan di Thean Hou dewan kuil pada 22 Jun 2013, yang dianjurkan oleh Ahli Parlimen Wangsa Maju, Datuk Dr Tan Kee Kwong bagi pihak PKR. Anwar Ibrahim segera melancarkan petisyen lebih 30 kerusi Parlimen yang dipertikaikan pada Julai 2013, tetapi kes-kes telah dibuang dari mahkamah pilihan raya atas sebab-sebab teknikal.^[78]

Tuduhan kedua dan pengampunan

Pada 10 Februari 2015, Anwar dipenjarakan buat kali kedua di Penjara Sungai Buloh, Selangor atas pertuduhan meliwat bekas pembantu peribadinya, Saiful Bukhari Azlan pada 2008 selepas rayuan terakhirnya ditolak Mahkamah Persekutuan.^[79] Keputusan itu dicapai secara sebulat suara oleh panel lima hakim yang diketuai oleh Ketua Hakim Negara, Tun Arifin Zakaria yang mengekalkan sabitan dan hukuman penjara lima tahun terhadapnya.^[79] Dengan keputusan itu, Anwar yang merupakan Ahli Parlimen Permatang Pauh akan hilang kelayakan sebagai wakil rakyat seperti yang diperuntukkan di bawah Perlembagaan Persekutuan. Atas sebab faktor usia, beliau tidak dikenakan hukuman sebatan.^[79]^[80] Terdapat penyokong Saiful Bukhari yang yakin^[81] bahawa beliau telah diliwat oleh Anwar Ibrahim kerana:

Pertama sekali, bagaimana kes ini boleh berbangkit? Beberapa netizen mendakwa kes liwat Anwar Ibrahim ke atas Saiful Bukhari ini dibangkitkan oleh ahli DAP, iaitu mendiang Karpal Singh.
Kedua, Mahkamah Persekutuan memutuskan profil DNA "Lelaki Y" yang dihasilkan daripada ekstrak air mani yang terdapat dalam rektum Saiful Bukhari adalah sah milik Anwar Ibrahim.
Ketiga, selepas Saiful Bukhari mengangkat sumpah sebanyak 2 kali iaitu di dewan utama, Masjid Wilayah Persekutuan, Jalan Duta, Kuala Lumpur^[82] dan kali kedua di hadapan Kaabah di tanah suci Mekah.^[83] Orang ramai musykil mengapa Anwar Ibrahim tidak melakukan perkara sama selepas itu bagi menentang dakwaan Saiful. Anwar juga didapati tidak berani memberikan sampel DNA miliknya kepada mahkamah.
Keempat, bekas pembantu khas Anwar Ibrahim, Rahimi Osman menerusi Facebook membongkar pelbagai rahsia Anwar bersama Saiful seperti hadiah 'Suit Brioni' puluhan ribu, kondominium sulit, mesyuarat khas dan lain-lain. Sejauh manakah kebenarannya.
Kelima, kenyataan panjang lebar yang dikeluarkan oleh Tan Sri Shafee Abdullah, Pendakwa Raya dalam kes Anwar Ibrahim dan Saiful Bukhari dianggap cukup jelas dalam menunjukkan siapa yang benar-benar salah.^[84]

Pada 7 Januari 2018, ia dilaporkan bahawa Anwar dijangka akan dibebaskan daripada penjara pada 8 Jun berdasarkan pengiraan dengan remitan yang mana tarikh pembebasan Anwar ialah pada 10 Jun, tetapi ditukar ke pada Ahad dan 9 Jun adalah Sabtu, maka Anwar akan dibebaskan pada 8 Jun 2018.^[85]^[86]

Anwar dibebaskan dari penjara pada 16 Mei 2018. Beliau tiba ke hospital pemulihan Cheras di Kuala Lumpur pada jam 11.30 pagi. Beliau telah menjadi perhatian dengan Raja selepas beliau mendapat pengampunan diraja penuh dan kini Perdana Menteri sedang menunggu Dr Mahathir menyerahkan takhta selepas "satu hingga dua tahun".^[87]^[88]

Kontroversi

Tuduhan liwat terhadap Anwar Ibrahim

Pada jam 11.03 pagi, 29 Jun 2008, portal berita dalam talian Malaysiakini melaporkan bahawa seorang pembantu peribadi Anwar Ibrahim telah membuat laporan polis yang mendakwa bahawa dia telah diliwat oleh Anwar. Berita itu telah dikemas kini dengan laporan bahawa pesanan SMS sedang diedarkan dengan mendakwa bahawa orang yang membuat laporan itu ialah pembantu Anwar, Saiful Bukhari Azlan, yang ditangkap awal hari ini dan didakwa terpaksa membuat pengakuan palsu. Mesej SMS yang sama juga mendakwa kemungkinan Anwar ditangkap hari ini.^[89]

Anwar telah menafikan dakwaan yang mendakwa bahawa ia merupakan satu fabrikasi yang lengkap dan membuat pembalasan terhadapnya kerana pengambilalihan baru-baru ini bukti yang membabitkan Ketua Polis Negara ketika itu, Musa Hassan, dan Peguam Negara, Abdul Gani Patail, dalam salah laku termasuk pembuatan bukti yang digunakan terhadapnya semasa perbicaraan 1998-1999 untuk rasuah dan liwat.^[90]

Lesen penerbitan Suara Keadilan digantung

Pada Jun 2010, penerbitan Suara Keadilan telah digantung kerana menerbitkan laporan yang mendakwa agensi kerajaan bankrap. Suara Keadilan dikendalikan oleh parti pembangkang PKR Anwar Ibrahim. Kementerian Dalam Negeri, yang mengawasi akhbar-akhbar Malaysia, berkata ia tidak berpuas hati dengan penjelasan kertas itu bagi laporan yang dikatakan tidak tepat. Malaysia menangguhkan akhbar pembangkang utama.

Kehidupan peribadi

Keluarga

Bapa Anwar, Dato' Ibrahim Abdul Rahman memulakan kerjayanya sebagai porter hospital, kemudian menyertai politik sebagai Ahli Parlimen UMNO Seberang Perai Tengah di antara tahun 1959 dan 1969 dan juga sebagai Setiausaha Parlimen di Kementerian Kesihatan dari 1964 hingga 1969 sehingga kekalahannya pada Pilihan Raya Umum 1969 oleh calon dari Gerakan. Ibunya, Che Yan Hussein, ialah seorang suri rumah aktif dalam UMNO akar umbi politik di Pulau Pinang.^[91] Beliau menduduki pendidikan menengah di Kolej Melayu Kuala Kangsar. Beliau mendapat pendidikan di Universiti Malaya, di mana beliau membaca Pengajian Melayu, dan bekerja pada Sarjana dalam Sastera melalui Universiti Kebangsaan Malaysia ketika di dalam penjara 1974-75.^[92]

Anugerah

Kelantan :
- Darjah Seri Paduka Mahkota Kelantan Yang Amat Mulia (SPMK); membawa gelaran Dato' - (2024)

Kedah :
- Darjah Seri Setia Sultan Sallehuddin Kedah Yang Amat Dihormati (SSSK); membawa gelaran Dato' Seri Diraja - (2024)
Perlis :
- Darjah Setia Tuanku Syed Putra Jamalullail (SSPJ); Membawa gelaran Dato' Seri Diraja - (1995)
Perak :
- Darjah Seri Paduka Cura Si Manja Kini (SPCM); Membawa gelaran Dato' Seri - (1995)

Pahang :
- Sri Sultan Ahmad Shah Pahang (SSAP); membawa gelaran Dato' Sri - (1990)
Negeri Sembilan :
- Darjah Seri Paduka Negeri Sembilan (SPNS); Membawa gelaran Dato' Seri Utama - (1994)
Pulau Pinang :
- Darjah Utama Pangkuan Negeri (DUPN); Membawa gelaran Dato' Seri Utama - (1994)
- Darjah Yang Mulia Pangkuan Negeri (DMPN); Membawa gelaran Dato' - (1991)
Sabah :
- Seri Panglima Darjah Kinabalu (SPDK); Membawa gelaran Datuk Seri Panglima - (1995)
Melaka :
- Darjah Gemilang Seri Melaka (DGSM); membawa gelaran Datuk Seri - (1991)
Selangor :
- Darjah Kebesaran Seri Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah (SSSA); Membawa gelaran Dato' Seri (ditarik balik pada 3 November 2014)

Penghargaan Luar Negara

Pakistan :
- Nishan-e-Pakistan (N.PK) (2024)

Peru :
- Darjah Seri Paduka Mentari Peru (Grand Cross of the Order of the Sun of Peru) (2024)

Filipina :
- Darjah Seri Paduka Rizal (Knight Grand Cross of Rizal - KGCR) (1997) ^[93]

Ijazah Kehormat

Republik Rakyat China :
- Ijazah Kehormat Ph.D. dari Universiti Tsinghua (2024)
Indonesia :
- Ijazah Kehormat Ph.D. dalam Pendidikan Politik dari Universitas Negeri Padang (2018) ^[94]

Pakistan :
- Ijazah Kehormat Ph.D. Falsafah dari Universiti Sains dan Teknologi Kebangsaan (2024) ^[95]
Filipina :
- Ijazah Kehormat Ph.D. ijazah dalam undang-undang dari Universiti Filipina Diliman (2023) ^[96]

Sumbangan

Pengerusi Jawatankuasa Pembangunan Bank Dunia/Dana Kewangan Antarabangsa (IMF).
Mencetuskan gagasan/istilah seperti Masyarakat madani, generasi rabbani, waima, nawaitu.
Anwar berjaya meredakan ketegangan antara penganut Hindu dan Islam berikutan pembinaan Masjid dan kuil sebelah-menyebelah di Kampung Rawa, Pulau Pinang pada 1996.
Memberi sumbangan idea dalam buku-buku: contohnya: "Anwar Ibrahim: The Asian Renaissance", Times Editions (1996)

Penerbitan buku

Anwar Ibrahim - Mimpi Dan Realiti, Mohd Sayuti Omar, Tinta Merah, 1990
Anwar di Zalimi, Siapa TPM Baru?, Mohd Sayuti Omar, Tinta Merah, 1998
Mahatir Konspirasi Anwar Reformasi S.H Al-Attas 1998
Anwar Terjerat oleh Ahmad Lutfi Othman
50 Dalil Mengapa Anwar Tidak Boleh Jadi PM oleh Khalid Jafri.

Keputusan pilihan raya

**Parlimen Malaysia**^[97]^[98]^[99]
Tahun	Parlimen		Undian	Peratus		Undian	Peratus	Buang undi	Majoriti	Muncul sebagai
1982	Permatang Pauh	Anwar Ibrahim (BN-UMNO)	18,849	74.88%	Zabidi Ali (PAS)	4,497	17.90%	25,885	14,352	Tidak diketahui
1982		Anwar Ibrahim (BN-UMNO)	18,849	74.88%	Tan Ah Huat (DAP)	1,825	7.25%	25,885	14,352	Tidak diketahui
1986		Anwar Ibrahim (BN-UMNO)	17,979	70.56%	Mohamad Sabu (PAS)	7,500	29.44%	26,098	10,479	74.82%
1990		Anwar Ibrahim (BN-UMNO)	23,793	75.69%	Mahfuz Omar (PAS)	7,643	24.31%	31,740	16,150	78.32%
1995		Anwar Ibrahim (BN-UMNO)	27,945	76.08%	Abdul Rahman Manap (DAP)	4,715	12.84%	37,618	23,230	78.79%
1995		Anwar Ibrahim (BN-UMNO)	27,945	76.08%	Mazani Abdullah (PAS)	4,071	11.08%	37,618	23,230	78.79%
2008		Anwar Ibrahim (PR-PKR)	31,195	66.64%	Arif Shah Omar Shah (UMNO)	15,524	33.16%	47,258	15,671	80.84%
2008		Anwar Ibrahim (PR-PKR)	31,195	66.64%	Hanafi Mamat (AKIM)	92	0.20%	47,258	15,671	80.84%
2013		Anwar Ibrahim (PR-PKR)	37,090	58.56%	Mazlan Ismail (UMNO)	25,369	40.06%	63,332	11,721	88.33%
2013		Anwar Ibrahim (PR-PKR)	37,090	58.56%	Abdullah Zawawi Samsudin (Bebas)	201	0.32%	63,332	11,721	88.33%
2018	Port Dickson	Anwar Ibrahim (PH-PKR)	31,016	70.35%	Lt. Kol. (B) Haji Mohd Nazari Mokhtar (GS)	7,456	16.91%	44,087	23,560	58.25%
					Tan Sri Isa Abdul Samad (Bebas)	4230	9.59%
					Stevie Chan Keng Leong (Bebas)	337	0.76%
					Lau Sek Yan (Bebas)	214	0.48%
					Kan Chee Yuen (Bebas)	154	0.34%
					Saiful Bukhari Azlan (Bebas)	82	0.18%
2022	Tambun	Anwar Ibrahim (PH-PKR)	49,625	39.77%	Ahmad Faizal Azumu (BERSATU)	45,889	36.78%	124,769	3,736	77.71%
					Aminuddin Md Hanafiah (UMNO)	28,140	22.55%
					Abdul Rahim Tahir (PEJUANG)	1,115	0.89%

Rujukan

^ 07 Ogos 2008, "Mampukah Anwar membuat 'come-back'?" Hafizah Kamarudin, Bernama.
^ http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e964
^ http://www.discoverthenetworks.org/printgroupProfile.asp?grpid=6180
^ "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-12-26. Dicapai pada 2017-07-22.
^ "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-10-01. Dicapai pada 2017-07-22.
^ "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-10-01. Dicapai pada 2017-07-22.
^ "International Islamic University Malaysia". Diarkibkan daripada yang asal pada 2014-10-12. Dicapai pada 10 February 2015.
^ "Development Committee – Former Chairmen of the Development Committee". The World bank. Dicapai pada 10 February 2015.
^ Ian Stewart, The Mahathir Legacy: A Nation Divided, a Region at Risk, Allen & Unwin, 2003, p 22-24 :"(Anwar) used... large cash payments to win enough support to secure the position of UMNO deputy president and replace veteran leader Ghafar Baba as deputy prime minister.... Anwar used the payment and patronage system to his advantage.... Anwar's followers — as witnessed by myself and other journalists- were handing out packets of money to acquire support of UMNO division leaders in his 1993 campaign against Ghafar Baba.... They were not only working for Anwar but under his instructions."
^ O'Brien, Timothy L. (6 December 1998). "soros public enemy&st=cse&pagewanted=1". The New York Times. Dicapai pada 9 January 2012.
^ "Judge gives reasons for ruling in favour of Anwar". Daily Express. UK. 26 January 2005. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-06-21. Dicapai pada 3 February 2010.
^ "Apology ends Anwar's suit over beating". nytimes.com. 4 August 2005. Dicapai pada 11 January 2012.
^ "Anwar Ibrahim". 6 June 2014. Diarkibkan daripada yang asal pada 2015-02-13. Dicapai pada 10 February 2015.
^ Specialist Speakers Profile. "Anwar Ibrahim". Dicapai pada 10 February 2015.
^ *"Anwar Ibrahim found not guilty of sodomy". Aljazeera. 9 January 2012. Dicapai pada 9 January 2012.
^ "Court rules Malaysian opposition leader guilty of sodomizing aide". Malaysia News.Net. Diarkibkan daripada yang asal pada 2014-03-08. Dicapai pada 8 March 2014.
^ "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-08-21. Dicapai pada 2018-08-31.
^ "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-08-20. Dicapai pada 2018-08-20.
^ "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-08-31. Dicapai pada 2018-08-31.
^ "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-08-31. Dicapai pada 2018-08-31.
^ "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-08-31. Dicapai pada 2018-08-31.
^ "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-08-20. Dicapai pada 2018-08-20.
^ "Archives". The Star Online. Dicapai pada 10 February 2015.
^ Reclaiming Adat: contemporary Malaysian film and literature
^ PRU-13: Anwar hampir sebabkan negara muflis - Anuar.
^ "Court to allow Anwar appeal". BBC News. 7 September 2004. Dicapai pada 14 January 2012.
^ "What is RM100 million?". Malaysian Insider. 28 May 2009. Diarkibkan daripada yang asal pada 2009-07-15. Dicapai pada 30 January 2010.
^ "Court: Anwar's sacking from cabinet posts is valid". The Malay Mail. 8 March 2010. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 March 2010. Dicapai pada 8 March 2010.
^ "Anwar's Sacking From Cabinet Posts In 1998 Is Valid, Federal Court Rules". Bernama. 8 March 2010. Dicapai pada 8 March 2010.
^ "Update Anwar's sacking was lawful, rules Federal Court". TheEdge. 8 March 2010. Dicapai pada 8 March 2010.
^ Anwar Ibrahim "Archived copy". Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-11-29. Dicapai pada 2011-07-29.CS1 maint: archived copy as title (link)
^ "AccountAbility". Dicapai pada 16 July 2008.
^ "Foundation for the Future Holds its First Board Meeting in Doha, Qatar". Diarkibkan daripada yang asal pada 16 June 2007. Dicapai pada 2008-10-10.. Foundation for the Future. 15 July 2006
^ Ethics Committee Case No2 and President's Paper, p.102, 2 June 2005, World Bank
^ Malaysia's Anwar Says He Plans to Run for Parliament. 30 November 2006, Bloomberg.
^ Wan Azizah declares she is Anwar proxy. 25 February 2008. Channel NewsAsia
^ "When Mahathir lashes out at Anwar, will it catch fire?" Diarkibkan 2008-05-25 di Wayback Machine 31 March 2008, The Malaysian Insider.
^ "Malaysian opposition leader Anwar marks end of political ban", AFP, 14 April 2008.
^ Malaysia Police Halt Anwar Speech, AFP (via Foxnews), 14 April 2008.
^ Malaysia's Anwar returns to Parliament, Associated Press, 29 April 2008.
^ "Malaysian government declares by-election defeat to Anwar". Thestandard.com.hk. 26 March 2008. Dicapai pada 9 January 2012.
^ "Malaysia's Anwar wins Parliament seat". Pr-inside.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 February 2012. Dicapai pada 9 January 2012.
^ "Malaysia's Anwar wins seat in parliament". Diarkibkan daripada yang asal pada 29 August 2008. Dicapai pada 2008-08-26.. ap.google.com. 26 August 2008
^ Malaysia's Anwar returns to parliament. AFP Google. 27 August 2008
^ Aziz, Faisal (28 August 2008). "NEWSMAKER – Malaysia Anwar sworn in, ends political exile". In.reuters.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 2015-10-19. Dicapai pada 9 January 2012.
^ "afp.google.com/article, Malaysia's Anwar returns to parliament". AFP Google. 27 August 2008. Dicapai pada 9 January 2012.
^ "theedgedaily.com, 28 August 2008: Anwar sworn in, appointed as Opposition Leader". Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-07-28. Dicapai pada 2017-06-17.
^ "Anwar rejoins Malaysia parliament, heads opposition". Reuters (via Express India). 28 August 2008. Dicapai pada 28 August 2008.
^ ^a ^b Interview with Anwar Ibrahim
^ "Anwar still finds Najib wanting". The Malaysian Insider. 4 April 2009. Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-09-20. Dicapai pada 4 April 2009.
^ "Anwar fails to form next Government". Asia This Week. 16 September 2008. Dicapai pada 16 September 2008.
^ "No change in govt, says Najib". The Star. 16 September 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-09-16. Dicapai pada 16 September 2008.
^ "Malaysian PM calls opposition bluff". Al Jazeera English. 16 September 2008. Dicapai pada 16 September 2008.
^ "Anwar Out of Steam?". New Strait Times. 25 September 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 October 2008. Dicapai pada 29 September 2008.
^ "Malaysia's ruling party set to discuss PM's future". Radio Australia. Australian Broadcasting Corporation. 25 September 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 September 2008. Dicapai pada 29 September 2008.
^ "Umno meets tomorrow on transition". The Malaysian Insider. 25 September 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 September 2008. Dicapai pada 29 September 2008.
^ "Source says Malaysia PM may step down early". Reuters UK. 25 September 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2014-10-12. Dicapai pada 29 September 2008.
^ "Anwar: No hurry to take over govt". The New Straits Times Online. 24 October 2008. Dicapai pada 24 October 2008.
^ "Still waiting in the wings". The Star. 9 November 2008. Dicapai pada 9 November 2008.
^ "Dewan dispatches: Anwar Ibrahim's obsession with Najib the 'Dictator' may be good for the nation". Voice of Malaysian. 12 November 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-07-21. Dicapai pada 13 November 2008.
^ "Parliament: Anwar claims Apco was in M'sia before 1Malaysia concept was announced, The Star, 30 March 2010". Thestar.com.my. Diarkibkan daripada yang asal pada 2010-04-02. Dicapai pada 9 January 2012.
^ Ahmad, Razak (22 April 2010). "Malaysia parliament votes to censure Anwar". In.reuters.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 2015-02-13. Dicapai pada 9 January 2012.
^ "Aide alleges sodomy: Report lodged". Malaysiakini. Mkini Dotcom Sdn Bhd. 28 June 2008. Dicapai pada 28 June 2008.
^ "Malaysia court finds Anwar Ibrahim not guilty of sodomy". BBC News Asia. 9 January 2011. Dicapai pada 9 January 2012.
^ Shazwan Mustafa Kamal (20 January 2012). "Prosecution appeals Anwar sodomy acquittal". The Malaysian Insider. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-22. Dicapai pada 20 January 2012.
^ "Anwar given 5 years' jail after appellate court reverses sodomy acquittal". Dicapai pada 10 February 2015.
^ "Malaysia Judiciary Criticized Over Anwar Ibrahim Verdict". VOA. Dicapai pada 10 February 2015.
^ "ANWAR GUILTY". Diarkibkan daripada yang asal pada 2015-02-10. Dicapai pada 10 February 2015.
^ "Manifesto to curb monopolies, spur economy". Dicapai pada 10 February 2015.
^ Manifesto Pakatan Harapan Rakyat 2013 Summary
^ [1]
^ "Pakatan lost, but not defeated". Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-05-10. Dicapai pada 2017-04-17.
^ Profile."Profile: Anwar Ibrahim", Kuala Lumpur, 6 May 2013. Retrieved on 10 May 2013.
^ "Extended Interview: Anwar Ibrahim", ABC News (Australia), Kuala Lumpur, 8 May 2013. Retrieved on 10 May 2013.
^ [2]
^ Siva Sithraputhran."Pakatan to hold rally tomorrow against 'polls fraud'", Malaysiakini, 7 May 2013. Retrieved on 10 May 2013.
^ "120,000 show of force at post-GE13 rally". Malaysiakini. 8 May 2013. Dicapai pada 10 May 2013.
^ DR AHMAD ZAHARUDDIN SANI AHMAD SABRI. "Apa Yang Telah Kita Pelajari Dari Petisyen Pilihan Raya..." Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-12-10. Dicapai pada 10 February 2015.
^ ^a ^b ^c "Anwar kekal  dipenjara 5 tahun". Utusan Malaysia. 10 Februari 2015. Dicapai pada 11 Februari 2015.
^ "Anwar dihukum penjara lima tahun". Malaysiakini. 10 Februari 2015. Dicapai pada 8 Januari 2018.
^ http://says.com/my/seismik/saiful-vs-anwar-5-sebab-kenapa-penyokong-saiful-bukhari-yakin-beliau-diliwat
^ http://bernama.com/bernama/v3/bm/news.php?id=353076^{[pautan mati kekal]}
^ "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-05-13. Dicapai pada 2018-08-19.
^ http://www.astroawani.com/berita-malaysia/liwat-ii-keadilan-akhirnya-ditegakkan-pendakwa-raya-53711
^ Safeek Affendy Razali (7 Januari 2018). "Anwar Ibrahim dibebaskan 8 Jun". Berita Harian. Dicapai pada 8 Januari 2018.
^ Israr Khalid (7 Januari 2018). "Anwar Ibrahim dibebaskan lebih awal - KP Penjara". Astro Awani. Dicapai pada 8 Januari 2018.
^ "Anwar Ibrahim freed from prison after royal pardon from Malaysian king". Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-05-16. Dicapai pada 16 May 2018.
^ "Anwar hails 'new dawn for Malaysia' following release from prison". Dicapai pada 16 May 2018.^{[pautan mati kekal]}
^ "Aide alleges sodomy: Report lodged". Malaysiakini. Mkini Dotcom Sdn Bhd. 28 June 2008. Dicapai pada 28 June 2008.
^ "Press statement on police report" (Siaran akhbar). Parti KeADILan Rakyat. 29 Jun 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2 July 2008. Dicapai pada 29 June 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
^ Alias Muhammad (1994), p. 177
^ Allers, Charles, The Evolution of a Muslim Democrat: The Life of Malaysia's Anwar Ibrahim (New York: Peter Lang, 2013), 57.
^ "Our Story". Knights of Rizal. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 June 2021.
^ "Universiti Negeri Padang anugerah doktor kehormat kepada Anwar Ibrahim". Berita Mediacorp. 25 October 2018. Dicapai pada 25 October 2018.
^ "Anwar awarded honorary doctorate from Pakistan's NUST". The Star. 3 October 2024. Dicapai pada 3 October 2024.
^ "Anwar conferred honorary doctorate by University of the Philippines". New Straits Times. 2 March 2023. Dicapai pada 2 March 2023.
^ "Keputusan Pilihan Raya Umum Parlimen/Dewan Undangan Negeri". Election Commission of Malaysia. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 September 2011. Dicapai pada 6 June 2010. Percentage figures based on total turnout.
^ "Malaysia General Election". undiinfo Malaysian Election Data. Malaysiakini. Dicapai pada 4 February 2017. Results only available from the 2004 election.
^ "KEPUTUSAN PILIHAN RAYA UMUM 13". Sistem Pengurusan Maklumat Pilihan Raya Umum. Election Commission of Malaysia. Dicapai pada 24 March 2017.

Bacaan lanjut

Kamarudin, Raja Petra (7 November 2005). "The stuff politicians are made of". Malaysia Today. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 January 2008. Dicapai pada 17 July 2008.
Kamarudin, Raja Petra (9 November 2005). "The Anwar Factor". Malaysia Today. Diarkibkan daripada yang asal pada 14 January 2008. Dicapai pada 17 July 2008.
Yeoh, Oon (6 Disember 2005). "The return of Anwar Ibrahim". Malaysia Today. Diarkibkan daripada yang asal pada 5 June 2008. Dicapai pada 17 July 2008.
Shari, Izatun (30 June 2008). "Najib denies involvement in Anwar sodomy allegation". The Star Online. Dicapai pada 17 July 2008.
"Anwar challenges PM and DPM to debate on fuel prices". The Star Online. 6 June 2008. Dicapai pada 17 July 2008.

Bibliografi

Alias Muhammad, PAS' Platform: Development and Change, 1951-1986, Gateway Publishing House, 1994, ISBN 9677500236
Charles Allers, The Evolution of a Muslim Democrat: The Life of Malaysia's Anwar Ibrahim, Peter Lang, 2013, ISBN 9781433123566
Moktar Petah, Kerajaan mansuh kekebalan Raja Melayu, ART Media, 1993, ISBN 9839835009

Pautan luar

Buku: Anwar Ibrahim

Jawatan parti politik
Didahului oleh Suhaimi Kamaruddin	Ketua Pemuda UMNO 1982–1987	Diikuti oleh: Najib Razak
Didahului oleh Ghafar Baba	Timbalan Presiden UMNO 1993–1998	Kosong Gelaran dipegang kemudian oleh Abdullah Ahmad Badawi
Didahului oleh Wan Azizah Wan Ismail	Pemimpin Pakatan Rakyat 2008–2015	Jawatan digugurkan
Pejabat baharu	Ketua Umum Pakatan Harapan 2017–2020	Jawatan digugurkan
Didahului oleh Wan Azizah Wan Ismail	Presiden Parti Keadilan Rakyat 2008–2015	Diikuti oleh: Wan Azizah Wan Ismail
Didahului oleh Wan Azizah Wan Ismail	Presiden Parti Keadilan Rakyat 2018–kini	Masih menyandang
Didahului oleh Mahathir Mohamad	Pengerusi Pakatan Harapan 2020–kini	Masih menyandang
Parlimen Malaysia
Didahului oleh Zabidi Ali	Ahli Dewan Rakyat bagi Permatang Pauh 1982–1999	Diikuti oleh: Wan Azizah Wan Ismail
Didahului oleh Wan Azizah Wan Ismail	Ahli Dewan Rakyat bagi Permatang Pauh 2008–2015	Diikuti oleh: Wan Azizah Wan Ismail
Jawatan politik
Didahului oleh Mokhtar Hashim	Menteri Kebudayaan, Belia dan Sukan 1983–1984	Diikuti oleh: Sulaiman Daud
Didahului oleh Abdul Manan Othman	Menteri Pertanian 1984–1986	Diikuti oleh: Sanusi Junid
Didahului oleh Abdullah Ahmad Badawi	Menteri Pendidikan 1986–1991	Diikuti oleh: Sulaiman Daud
Didahului oleh Daim Zainuddin	Menteri Kewangan 1991–1998	Diikuti oleh: Mahathir Mohamad
Didahului oleh Ghafar Baba	Timbalan Perdana Menteri Malaysia 1993–1998	Kosong Gelaran dipegang kemudian oleh Abdullah Ahmad Badawi
Didahului oleh Wan Azizah Wan Ismail	Ketua Pembangkang 2008–2015	Diikuti oleh: Wan Azizah Wan Ismail
Jawatan diplomatik
Didahului oleh Guillermo Putzeys Alvarez	Pengerusi Jawatankuasa Pembangunan Bank Dunia dan Tabung Kewangan Antarabangsa Mac 1998 – September 1998	Diikuti oleh: Bethwell Allan Ogot
Didahului oleh Driss Jettou	Presiden Persidangan Umum UNESCO 1989–1991	Diikuti oleh: Tarrin Nimmanahaeminda

[1] 07 Ogos 2008, "Mampukah Anwar membuat 'come-back'?" Hafizah Kamarudin, Bernama.

[oxfordislamicstudies.com-2] ttp://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e964

[3] ttp://www.discoverthenetworks.org/printgroupProfile.asp?grpid=6180

[4] "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-12-26. Dicapai pada 2017-07-22.

[5] "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-10-01. Dicapai pada 2017-07-22.

[6] "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-10-01. Dicapai pada 2017-07-22.

[7] "International Islamic University Malaysia". Diarkibkan daripada yang asal pada 2014-10-12. Dicapai pada 10 February 2015.

[8] "Development Committee – Former Chairmen of the Development Committee". The World bank. Dicapai pada 10 February 2015.

[9] Ian Stewart, The Mahathir Legacy: A Nation Divided, a Region at Risk, Allen & Unwin, 2003, p 22-24 :"(Anwar) used... large cash payments to win enough support to secure the position of UMNO deputy president and replace veteran leader Ghafar Baba as deputy prime minister.... Anwar used the payment and patronage system to his advantage.... Anwar's followers — as witnessed by myself and other journalists- were handing out packets of money to acquire support of UMNO division leaders in his 1993 campaign against Ghafar Baba.... They were not only working for Anwar but under his instructions."

[10] O'Brien, Timothy L. (6 December 1998). "soros public enemy&st=cse&pagewanted=1". The New York Times. Dicapai pada 9 January 2012.

[11] "Judge gives reasons for ruling in favour of Anwar". Daily Express. UK. 26 January 2005. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-06-21. Dicapai pada 3 February 2010.

[12] "Apology ends Anwar's suit over beating". nytimes.com. 4 August 2005. Dicapai pada 11 January 2012.

[13] "Anwar Ibrahim". 6 June 2014. Diarkibkan daripada yang asal pada 2015-02-13. Dicapai pada 10 February 2015.

[14] Specialist Speakers Profile. "Anwar Ibrahim". Dicapai pada 10 February 2015.

[aljazeera.com-15] *"Anwar Ibrahim found not guilty of sodomy". Aljazeera. 9 January 2012. Dicapai pada 9 January 2012.

[AnwarVerdictReversed-16] "Court rules Malaysian opposition leader guilty of sodomizing aide". Malaysia News.Net. Diarkibkan daripada yang asal pada 2014-03-08. Dicapai pada 8 March 2014.

[17] "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-08-21. Dicapai pada 2018-08-31.

[18] "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-08-20. Dicapai pada 2018-08-20.

[19] "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-08-31. Dicapai pada 2018-08-31.

[20] "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-08-31. Dicapai pada 2018-08-31.

[21] "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-08-31. Dicapai pada 2018-08-31.

[22] "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-08-20. Dicapai pada 2018-08-20.

[23] "Archives". The Star Online. Dicapai pada 10 February 2015.

[24] Reclaiming Adat: contemporary Malaysian film and literature

[25] PRU-13: Anwar hampir sebabkan negara muflis - Anuar.

[26] "Court to allow Anwar appeal". BBC News. 7 September 2004. Dicapai pada 14 January 2012.

[27] "What is RM100 million?". Malaysian Insider. 28 May 2009. Diarkibkan daripada yang asal pada 2009-07-15. Dicapai pada 30 January 2010.

[28] "Court: Anwar's sacking from cabinet posts is valid". The Malay Mail. 8 March 2010. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 March 2010. Dicapai pada 8 March 2010.

[29] "Anwar's Sacking From Cabinet Posts In 1998 Is Valid, Federal Court Rules". Bernama. 8 March 2010. Dicapai pada 8 March 2010.

[30] "Update Anwar's sacking was lawful, rules Federal Court". TheEdge. 8 March 2010. Dicapai pada 8 March 2010.

[31] Anwar Ibrahim "Archived copy". Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-11-29. Dicapai pada 2011-07-29.CS1 maint: archived copy as title (link)

[32] "AccountAbility". Dicapai pada 16 July 2008.

[33] "Foundation for the Future Holds its First Board Meeting in Doha, Qatar". Diarkibkan daripada yang asal pada 16 June 2007. Dicapai pada 2008-10-10.. Foundation for the Future. 15 July 2006

[34] Ethics Committee Case No2 and President's Paper, p.102, 2 June 2005, World Bank

[35] Malaysia's Anwar Says He Plans to Run for Parliament. 30 November 2006, Bloomberg.

[36] Wan Azizah declares she is Anwar proxy. 25 February 2008. Channel NewsAsia

[37] "When Mahathir lashes out at Anwar, will it catch fire?" Diarkibkan 2008-05-25 di Wayback Machine 31 March 2008, The Malaysian Insider.

[38] "Malaysian opposition leader Anwar marks end of political ban", AFP, 14 April 2008.

[39] Malaysia Police Halt Anwar Speech, AFP (via Foxnews), 14 April 2008.

[40] Malaysia's Anwar returns to Parliament, Associated Press, 29 April 2008.

[41] "Malaysian government declares by-election defeat to Anwar". Thestandard.com.hk. 26 March 2008. Dicapai pada 9 January 2012.

[42] "Malaysia's Anwar wins Parliament seat". Pr-inside.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 February 2012. Dicapai pada 9 January 2012.

[43] "Malaysia's Anwar wins seat in parliament". Diarkibkan daripada yang asal pada 29 August 2008. Dicapai pada 2008-08-26.. ap.google.com. 26 August 2008

[44] Malaysia's Anwar returns to parliament. AFP Google. 27 August 2008

[45] Aziz, Faisal (28 August 2008). "NEWSMAKER – Malaysia Anwar sworn in, ends political exile". In.reuters.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 2015-10-19. Dicapai pada 9 January 2012.

[46] "afp.google.com/article, Malaysia's Anwar returns to parliament". AFP Google. 27 August 2008. Dicapai pada 9 January 2012.

[47] "theedgedaily.com, 28 August 2008: Anwar sworn in, appointed as Opposition Leader". Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-07-28. Dicapai pada 2017-06-17.

[48] "Anwar rejoins Malaysia parliament, heads opposition". Reuters (via Express India). 28 August 2008. Dicapai pada 28 August 2008.

[the-diplomat.com-49] Interview with Anwar Ibrahim

[50] "Anwar still finds Najib wanting". The Malaysian Insider. 4 April 2009. Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-09-20. Dicapai pada 4 April 2009.

[51] "Anwar fails to form next Government". Asia This Week. 16 September 2008. Dicapai pada 16 September 2008.

[52] "No change in govt, says Najib". The Star. 16 September 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-09-16. Dicapai pada 16 September 2008.

[53] "Malaysian PM calls opposition bluff". Al Jazeera English. 16 September 2008. Dicapai pada 16 September 2008.

[54] "Anwar Out of Steam?". New Strait Times. 25 September 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 October 2008. Dicapai pada 29 September 2008.

[55] "Malaysia's ruling party set to discuss PM's future". Radio Australia. Australian Broadcasting Corporation. 25 September 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 September 2008. Dicapai pada 29 September 2008.

[56] "Umno meets tomorrow on transition". The Malaysian Insider. 25 September 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 September 2008. Dicapai pada 29 September 2008.

[57] "Source says Malaysia PM may step down early". Reuters UK. 25 September 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2014-10-12. Dicapai pada 29 September 2008.

[58] "Anwar: No hurry to take over govt". The New Straits Times Online. 24 October 2008. Dicapai pada 24 October 2008.

[59] "Still waiting in the wings". The Star. 9 November 2008. Dicapai pada 9 November 2008.

[60] "Dewan dispatches: Anwar Ibrahim's obsession with Najib the 'Dictator' may be good for the nation". Voice of Malaysian. 12 November 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-07-21. Dicapai pada 13 November 2008.

[thestar.com.my-61] "Parliament: Anwar claims Apco was in M'sia before 1Malaysia concept was announced, The Star, 30 March 2010". Thestar.com.my. Diarkibkan daripada yang asal pada 2010-04-02. Dicapai pada 9 January 2012.

[in.reuters.com-62] Ahmad, Razak (22 April 2010). "Malaysia parliament votes to censure Anwar". In.reuters.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 2015-02-13. Dicapai pada 9 January 2012.

[63] "Aide alleges sodomy: Report lodged". Malaysiakini. Mkini Dotcom Sdn Bhd. 28 June 2008. Dicapai pada 28 June 2008.

[64] "Malaysia court finds Anwar Ibrahim not guilty of sodomy". BBC News Asia. 9 January 2011. Dicapai pada 9 January 2012.

[65] Shazwan Mustafa Kamal (20 January 2012). "Prosecution appeals Anwar sodomy acquittal". The Malaysian Insider. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-01-22. Dicapai pada 20 January 2012.

[66] "Anwar given 5 years' jail after appellate court reverses sodomy acquittal". Dicapai pada 10 February 2015.

[67] "Malaysia Judiciary Criticized Over Anwar Ibrahim Verdict". VOA. Dicapai pada 10 February 2015.

[68] "ANWAR GUILTY". Diarkibkan daripada yang asal pada 2015-02-10. Dicapai pada 10 February 2015.

[69] "Manifesto to curb monopolies, spur economy". Dicapai pada 10 February 2015.

[70] Manifesto Pakatan Harapan Rakyat 2013 Summary

[71] [1]

[72] "Pakatan lost, but not defeated". Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-05-10. Dicapai pada 2017-04-17.

[73] Profile."Profile: Anwar Ibrahim", Kuala Lumpur, 6 May 2013. Retrieved on 10 May 2013.

[74] "Extended Interview: Anwar Ibrahim", ABC News (Australia), Kuala Lumpur, 8 May 2013. Retrieved on 10 May 2013.

[75] [2]

[76] Siva Sithraputhran."Pakatan to hold rally tomorrow against 'polls fraud'", Malaysiakini, 7 May 2013. Retrieved on 10 May 2013.

[77] "120,000 show of force at post-GE13 rally". Malaysiakini. 8 May 2013. Dicapai pada 10 May 2013.

[78] DR AHMAD ZAHARUDDIN SANI AHMAD SABRI. "Apa Yang Telah Kita Pelajari Dari Petisyen Pilihan Raya..." Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-12-10. Dicapai pada 10 February 2015.

[Anwar_dipenjarakan-79] "Anwar kekal  dipenjara 5 tahun". Utusan Malaysia. 10 Februari 2015. Dicapai pada 11 Februari 2015.

[80] "Anwar dihukum penjara lima tahun". Malaysiakini. 10 Februari 2015. Dicapai pada 8 Januari 2018.

[81] ttp://says.com/my/seismik/saiful-vs-anwar-5-sebab-kenapa-penyokong-saiful-bukhari-yakin-beliau-diliwat

[82] ttp://bernama.com/bernama/v3/bm/news.php?id=353076^{[pautan mati kekal]}

[83] "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-05-13. Dicapai pada 2018-08-19.

[84] ttp://www.astroawani.com/berita-malaysia/liwat-ii-keadilan-akhirnya-ditegakkan-pendakwa-raya-53711

[85] Safeek Affendy Razali (7 Januari 2018). "Anwar Ibrahim dibebaskan 8 Jun". Berita Harian. Dicapai pada 8 Januari 2018.

[86] Israr Khalid (7 Januari 2018). "Anwar Ibrahim dibebaskan lebih awal - KP Penjara". Astro Awani. Dicapai pada 8 Januari 2018.

[87] "Anwar Ibrahim freed from prison after royal pardon from Malaysian king". Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-05-16. Dicapai pada 16 May 2018.

[88] "Anwar hails 'new dawn for Malaysia' following release from prison". Dicapai pada 16 May 2018.^{[pautan mati kekal]}

[89] "Aide alleges sodomy: Report lodged". Malaysiakini. Mkini Dotcom Sdn Bhd. 28 June 2008. Dicapai pada 28 June 2008.

[90] "Press statement on police report" (Siaran akhbar). Parti KeADILan Rakyat. 29 Jun 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2 July 2008. Dicapai pada 29 June 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)

[91] Alias Muhammad (1994), p. 177

[92] Allers, Charles, The Evolution of a Muslim Democrat: The Life of Malaysia's Anwar Ibrahim (New York: Peter Lang, 2013), 57.

[93] "Our Story". Knights of Rizal. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 June 2021.

[94] "Universiti Negeri Padang anugerah doktor kehormat kepada Anwar Ibrahim". Berita Mediacorp. 25 October 2018. Dicapai pada 25 October 2018.

[95] "Anwar awarded honorary doctorate from Pakistan's NUST". The Star. 3 October 2024. Dicapai pada 3 October 2024.

[96] "Anwar conferred honorary doctorate by University of the Philippines". New Straits Times. 2 March 2023. Dicapai pada 2 March 2023.

[election_results-97] "Keputusan Pilihan Raya Umum Parlimen/Dewan Undangan Negeri". Election Commission of Malaysia. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 September 2011. Dicapai pada 6 June 2010. Percentage figures based on total turnout.

[undiinfo-98] "Malaysia General Election". undiinfo Malaysian Election Data. Malaysiakini. Dicapai pada 4 February 2017. Results only available from the 2004 election.

[99] "KEPUTUSAN PILIHAN RAYA UMUM 13". Sistem Pengurusan Maklumat Pilihan Raya Umum. Election Commission of Malaysia. Dicapai pada 24 March 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[73]

[74]

[75]

[76]

[77]

[78]

[79]

[80]

[81]

[82]

[83]

[84]

[85]

[86]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

[95]

[96]

[97]

[98]

[99]

Kawalan kewibawaan
Umum	ISNI 1 VIAF 1 WorldCat (melalui VIAF)
Perpustakaan negara	Norway Perancis (data) Catalonia Jerman Israel Amerika Syarikat Jepun Australia Belanda
Pangkalan data saintifik	CiNii (Jepun)
Lain-lain	Aplikasi Berfaset Terminologi Subjek RERO (Switzerland) 1 Rangkaian Sosial dan Konteks Arkib SUDOC (Perancis) 1

Yang Amat Berhormat Dato' Seri Anwar Ibrahim SPMK (Kelantan); SSSK (Kedah); SSPJ (Perlis); SPCM (Perak); SSAP (Pahang); SPNS (Negeri Sembilan); DUPN (Pulau Pinang); SPDK (Sabah); DGSM (Melaka); DMPN (Pulau Pinang); DK (Brunei); AP
انوار ابراهيم‎code: ms is deprecated


Perdana Menteri Malaysia ke-10
Penjawat kini
Menyandang jawatan 24 November 2022 (2 tahun dan 25 hari)
Raja	Sultan Ibrahim Al-Sultan Abdullah
Timbalan	Ahmad Zahid Hamidi Fadillah Yusof
Didahului oleh	Ismail Sabri Yaakob
Menteri Kewangan
Penjawat kini
Menyandang jawatan 3 Disember 2022 (2 tahun dan 16 hari)
Raja	Sultan Ibrahim Al-Sultan Abdullah
Perdana Menteri	dirinya sendiri
Timbalan	Ahmad Maslan Steven Sim Chee Keong
Didahului oleh	Tengku Zafrul Abdul Aziz
Dalam jawatan 15 Mac 1991 – 2 September 1998 (7 tahun, 5 bulan dan 18 hari)
Raja	Sultan Azlan Muhibbuddin Shah Tuanku Ja’afar
Perdana Menteri	Mahathir Mohamad
Timbalan	Abdul Ghani Othman (1991–1993) Loke Yuen Yow (1991–1995) Mustapa Mohamed (1993–1995) Affifudin Omar (1995–1996) Wong See Wah (1995–1998) Mohamed Nazri Abdul Aziz (1996–1998)
Didahului oleh	Daim Zainuddin
Digantikan oleh	Mahathir Mohamad
Ahli Parlimen Malaysia bagi P063 Tambun, Perak
Penjawat kini
Menyandang jawatan 19 Disember 2022 (2 tahun)
Raja	Sultan Nazrin Muizzuddin Shah
Perdana Menteri	dirinya sendiri
Yang di-Pertuan Agong	Sultan Ibrahim Al-Sultan Abdullah
Didahului oleh	Ahmad Faizal Azumu
Majoriti	3,736 (2022)
Ketua Pembangkang Dewan Rakyat Malaysia
Dalam jawatan 18 Mei 2020 – 10 Oktober 2022 (4 bulan dan 22 hari)
Raja	Al-Sultan Abdullah
Perdana Menteri	Muhyiddin Yassin
Didahului oleh	Ismail Sabri Yaakob
Digantikan oleh	Hamzah Zainudin
Dalam jawatan 26 Ogos 2008 – 16 Mac 2015 (6 tahun, 6 bulan dan 18 hari)
Raja	Sultan Mizan Zainal Abidin Sultan Abdul Halim Mu’adzam Shah
Perdana Menteri	Abdullah Ahmad Badawi Najib Razak
Didahului oleh	Lim Kit Siang
Digantikan oleh	Wan Azizah Wan Ismail
Ahli Parlimen Malaysia bagi P132 Port Dickson, Negeri Sembilan
Dalam jawatan 13 Oktober 2018 – 10 Oktober 2022 (3 tahun, 11 bulan dan 27 hari)
Didahului oleh	Danyal Balagopal Abdullah
Digantikan oleh	Aminuddin Harun
Majoriti	23,560
Pengerusi Pakatan Harapan
Penjawat kini
Menyandang jawatan 18 Mei 2020 (4 tahun, 7 bulan dan 1 hari)
Presiden	Wan Azizah Wan Ismail
Didahului oleh	Mahathir Mohamad
Presiden Parti Keadilan Rakyat ke-2
Penjawat kini
Menyandang jawatan 18 November 2018 (6 tahun, 1 bulan dan 1 hari)
Timbalan	Rafizi Ramli (2022-kini) Mohamed Azmin Ali (2018-2020)
Didahului oleh	Wan Azizah Wan Ismail
Majoriti	Menang tanpa bertanding
Timbalan Perdana Menteri Malaysia ke-7
Dalam jawatan 1 Disember 1993 – 2 September 1998 (Pemangku Perdana Menteri : 19 Mei 1998 – 19 Julai 1998) (4 tahun, 9 bulan dan 1 hari)
Didahului oleh	Abdul Ghafar Baba
Digantikan oleh	Abdullah Ahmad Badawi
Timbalan Presiden UMNO
Dalam jawatan 1993–1998
Didahului oleh	Abdul Ghafar Baba
Digantikan oleh	Abdullah Ahmad Badawi
Naib Presiden UMNO
Dalam jawatan 1990–1993 Berkhidmat with Abdullah Ahmad Badawi Sanusi Junid
Digantikan oleh	Muhyiddin Yassin Najib Razak Muhammad Muhammad Taib
Dalam jawatan 1987–1990 Berkhidmat with Wan Mokhtar Ahmad Abdullah Ahmad Badawi
Didahului oleh	Wan Mokhtar Ahmad Abdullah Ahmad Badawi Abdul Ghafar Baba
Ahli Parlimen Malaysia bagi P044 Permatang Pauh, Pulau Pinang
Dalam jawatan 1982–1999
Didahului oleh	Zabidi Ali
Digantikan oleh	Wan Azizah Wan Ismail
Majoriti	14,352 (PRU-6) 10,479 (PRU-7) 16,150 (PRU-8) 23,515 (PRU-9)
Dalam jawatan 2008–2015
Didahului oleh	Wan Azizah Wan Ismail
Digantikan oleh	Wan Azizah Wan Ismail
Majoriti	15,671 (PRK 2008) 25,369 (PRU-13)
Pengerusi Jawatankuasa Pembangunan Bank Dunia dan Tabung Kewangan Antarabangsa
Dalam jawatan Mac 1998 – September 1998
Didahului oleh	Driss Jettou
Digantikan oleh	Tarrin Nimmanahaeminda
Presiden Persidangan Umum UNESCO
Dalam jawatan 1989–1991
Didahului oleh	Guillermo Putzeys Alvarez
Digantikan oleh	Bethwell Allan Ogot

Maklumat peribadi
Lahir	Anwar bin Ibrahim (1947-08-10) 10 Ogos 1947 (umur 77) Ceruk Tok Kun, Bukit Mertajam, Pulau Pinang, Negeri-negeri Selat, Malaya, (kini Malaysia)
Parti politik	UMNO (1982-1998) Parti Keadilan Nasional (1999-2003) PKR (sejak 2003)
Gabungan politik lain	Barisan Nasional (1982-1998) Barisan Alternatif (1999-2008) Pakatan Rakyat (2008-2016) Pakatan Harapan (2016-kini)
Pasangan	Wan Azizah Wan Ismail (k. 1980)
Anak	Nurul Izzah Anwar Nurul Hana Anwar Nurul Nuha Anwar Mohd Ihsan Anwar Nurul Iman Anwar Nurul Ilham Anwar
Ibu bapa Ralat ungkapan: Aksara tanda baca "[" tidak dikenali	Ibrahim Abdul Rahman (bapa) Datin Che Yan Abdul Hamid Hussein (ibu)
Saudara	Rehan Ibrahim (Adik Kandung) Idrus Ibrahim (Adik Kandung) Rani Ibrahim (Adik Kandung) Marzuki Ibrahim (Adik Kandung) Rusli Ibrahim (Adik Kandung) Farizon Ibrahim (Adik Tiri) Sukma Darmawan Sasmita Atmadja (Adik Angkat)
Kediaman	Bukit Damansara (1987-2005) Jalan Sri Perdana (1993-1998) Bukit Segambut (2005-kini) Sri Satria (2018-2020) Seri Perdana (2022-kini)
Pendidikan	Pengajian Melayu
Tempat belajar	Universiti Malaya Universiti Kebangsaan Malaysia
Pekerjaan	Menteri Ahli Parlimen
Bidang pengkhususan	Ahli Politik
Kabinet	Kabinet Anwar Ibrahim
Tandatangan
Laman web	Laman Web Rasmi Anwar Ibrahim