Sebahagian daripada siri tentang |
|---|
| Sejarah Malaysia |
 |
 Portal Malaysia |
 | Rencana ini tidak memetik apa-apa sumber atau rujukan. |
Dalam konteks sejarah Malaysia (سجاره مليسيا), walaupun nama "Malaysia" merupakan sebuah konsep moden yang baru diciptakan pada separuh kedua abad ke-20, Malaysia kontemporari tetap menganggap keseluruhan sejarah Tanah Melayu dan Borneo, merangkumi ribuan tahun yang lalu termasuk zaman prasejarah, sebagai sejarahnya tersendiri.[1]
Catatan awal Barat mengenai negara ini bermula sejak orang-orang Yunani seperti Cladius Ptolemy menamakan semenanjung yang terdapat di negara ini sebagai Semenanjung Emas (kini digelar Semenanjung Malaysia) atau "Golden Khorsenese" di dalam buku Geographia yang ditulisnya pada sekitar 150 M.[2] Agama Hindu dan Buddha dari India dan China masing-masing mendominasi sejarah awal negara ini dan mencapai kemuncaknya semasa pemerintahan kerajaan Srivijaya yang berpusat di Palembang, Sumatera, Indonesia, yang mempunyai pengaruh yang meluas di seluruh Sumatera sendiri, Jawa, Indonesia, Semenanjung Tanah Melayu dan sebahagian besar Borneo dari abad ke-7 hingga ke-17.
Walaupun kedatangan Islam di Semenanjung Tanah Melayu telah berlaku seawal abad ke-10, agama tersebut mula mengukuhkan kedudukannya di Tanah Melayu pada abad ke-14. Penerapan Islam pada abad ke-14 telah menyaksikan kebangkitan kesultanan-kesultanan, yang paling menonjol ialah Kesultanan Melayu Melaka dan Kesultanan Brunei. Islam sememangnya mempunyai pengaruh yang mendalam terhadap orang Melayu.
Pada tahun 1511, Melaka telah berjaya ditawan oleh Portugis yang merupakan kuasa penjajah Eropah pertama yang mengukuhkan kedudukan mereka di Semenanjung Tanah Melayu dan Asia Tenggara. Kemudian, Melaka ditawan oleh Belanda pada tahun 1641. Akhirnya, British yang asalnya menubuhkan pangkalannya di Jesselton, Kuching, Pulau Pinang dan Singapura, memperoleh hegemoni mereka di seluruh wilayah Tanah Melayu melalui Perjanjian Inggeris-Belanda 1824. Perjanjian tersebut menetapkan sempadan antara Tanah Melayu British dan Hindia Timur Belanda (yang menjadi Indonesia). Kemudian, Perjanjian Inggeris-Siam 1909 pula menetapkan sempadan antara Tanah Melayu British dan Siam (yang menjadi Thailand). Fasa keempat pengaruh asing ialah kemasukan buruh-buruh dari negara China dan India untuk memenuhi keperluan ekonomi kolonial yang dicipta oleh British di Semenanjung Tanah Melayu dan Borneo.[3]
Pencerobohan Jepun ketika Perang Dunia Kedua mengakhiri penguasaan British di Tanah Melayu setelah pentadbiran British di Singapura menyerah kalah secara rasmi terhadap Jepun. Pendudukan Jepun di Tanah Melayu, Borneo Utara dan Sarawak dari tahun 1942 hingga 1945 memekarkan lagi semangat nasionalisme dalam kalangan penduduk tempatan. Setelah Jepun berundur dari Tanah Melayu selepas dikalahkan oleh pihak Pihak Berikat, Malayan Union ditubuhkan pada tahun 1946 oleh pentadbiran British. Ekoran daripada penentangan oleh orang Melayu, yang diketuai oleh Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO), penubuhan itu disusun semula sebagai Persekutuan Tanah Melayu pada tahun 1948 sebagai sebuah protektorat hingga tahun 1957. Di Semenanjung Tanah Melayu, Parti Komunis Malaya melancarkan pemberontakan bersenjata untuk menentang British dan ketegangan ini menyebabkan pengisytiharan darurat selama 12 tahun dari 1948 hingga 1960. Tindak balas ketenteraan yang serius terhadap pemberontakan komunis sepanjang tempoh darurat serta Rundingan Baling pada tahun 1955 membawa kepada kemerdekaan di Tanah Melayu pada 31 Ogos 1957 yang dicapai secara diplomatik melalui rundingan dengan British. Tunku Abdul Rahman menyandang jawatan sebagai Perdana Menteri Persekutuan Tanah Melayu yang pertama ketika itu. Pada tahun 1960, darurat ditamatkan setelah ancaman tentera gerila komunis semakin berkurangan dan pengunduran mereka ke sempadan di antara Tanah Melayu dengan Thailand.
Pada 16 September 1963, Persekutuan Malaysia ditubuhkan berikutan penggabungan Persekutuan Tanah Melayu, Singapura, Borneo Utara (Sabah) dan Sarawak. Bagaimanapun, pada bulan Ogos 1965, Singapura telah disingkirkan daripada persekutuan dan menjadi sebuah negara merdeka yang berasingan. Konfrontasi dengan Indonesia turut berlaku pada awal 1960-an berikutan pembetukan Malaysia. Rusuhan kaum pada tahun 1969 iaitu Peristiwa 13 Mei membawa kepada pelaksanaan darurat, penggantungan parlimen, penubuhan Majlis Gerakan Negara (MAGERAN) serta pembentukan Rukun Negara oleh MAGERAN pada tahun 1970 yang menjadi ideologi kebangsaan bagi mendorong perpaduan dalam kalangan rakyat.[4][5] Dasar Ekonomi Baru juga telah diperkenalkan pada tahun 1971 yang digunakan hingga tahun 1991 bagi membasmi kemiskinan serta menyusun semula masyarakat untuk menghapuskan pengenalan kaum mengikut fungsi ekonomi.[6]
Ketika pemerintahan Perdana Menteri Mahathir Mohamad, berlaku pertumbuhan ekonomi dan urbanisasi yang pesat di negara ini mulai zaman 1980-an. Ekonomi berubah daripada berasaskan pertanian kepada berasaskan pembuatan dan perindustrian.[7] Di bawah pemerintahan beliau, dasar ekonomi sebelumnya telah digantikan oleh Dasar Pembangunan Nasional (NDP) dari tahun 1991 hingga 2000.[8] Krisis kewangan Asia lewat 1990-an memberi kesan kepada negara, hampir menyebabkan pasaran mata wang, saham dan hartanah negara jatuh; namun, kemudiannya pulih.[9]
Sejak tahun 1973, gabungan Barisan Nasional telah memerintah Malaysia sehingga kekalahannya dalam pilihan raya umum Malaysia 2018 kepada gabungan Pakatan Harapan (PH).[10] Pada awal tahun 2020, Malaysia mengalami kemelut politik yang mengakibatkan kejatuhan pentadbiran PH dan pembentukan gabungan Perikatan Nasional (PN).[11] Pada tempoh yang sama, Malaysia turut dibelenggu pandemik COVID-19 yang membawa kesan kesihatan, ekonomi, sosial dan politik yang serius kepada negara tersebut.[12][13] Pilihan raya umum Malaysia 2022 menyaksikan situasi parlimen tergantung yang pertama dalam sejarah negara[14][15] dan Anwar Ibrahim, seorang reformis lama, menjadi perdana menteri Malaysia pada 24 November 2022 untuk memerintah kerajaan campuran.[16][17]
Prasejarah ڤراسجاره
Kapak tangan batu dari hominoid awal, mungkin Homo erectus, telah digali di Lenggong. Mereka bermula sejak 1.83 juta tahun, bukti tertua kediaman hominid di Asia Tenggara.[18][19] Bukti terawal kediaman manusia moden di Malaysia ialah tengkorak berusia 40,000 tahun yang digali dari Gua Niah di Sarawak hari ini, yang digelar "Deep Skull". Ia telah digali dari parit dalam yang ditemui oleh Barbara dan Tom Harrisson (ahli etnologi British) pada 1958.[20][21][22] ini juga merupakan tengkorak manusia moden tertua di Asia Tenggara.[23] Tengkorak itu mungkin milik seorang gadis remaja berusia 16 hingga 17 tahun.[24] Penternak pertama melawat Mulut Barat Gua Niah (terletak 110 kilometer (68 mi) barat daya Miri)[21] 40,000 tahun dahulu apabila Borneo dihubungkan dengan tanah besar Asia Tenggara. Landskap di sekitar Gua Niah lebih kering dan terdedah berbanding sekarang. Pada zaman prasejarah, Gua Niah dikelilingi oleh gabungan hutan tertutup dengan belukar, taman, paya, dan sungai. Penternak dapat bertahan di hutan hujan melalui pemburuan, memancing, dan mengumpul moluska dan tumbuhan yang boleh dimakan.[24] Tapak perkuburan Mesolitik dan Neolitik juga telah ditemui di kawasan tersebut.[25] Kawasan sekitar Gua Niah telah ditetapkan sebagai Taman Negara Niah.[26]
Kajian genetik Asia menunjukkan idea bahawa manusia asal di Asia Timur berasal dari Asia Tenggara.[27] Rangka lengkap tertua yang ditemui di Malaysia ialah Orang Perak berusia 11,000 tahun yang ditemui pada 1991.[28] Kumpulan orang asli di semenanjung boleh dibahagikan kepada tiga etnik, Negrito, Senoi, dan Melayu Proto.[29] Penduduk pertama di Semenanjung Tanah Melayu kemungkinan besar adalah orang Negrito.[30] Pemburu Mesolitik ini mungkin nenek moyang Semang, sebuah kumpulan etnik Negrito yang mempunyai sejarah panjang di Semenanjung Tanah Melayu.[31]
Zaman penjajahan زمان ڤنجاجهن
Penempatan terawal British di Malaysia bermula dengan pendudukan Pulau Balambangan pada tahun 1769 hasil perjanjian dengan Kesultanan Brunei dan Kesultanan Sulu. Manakala penempatan Selat Koloni DiRaja Britain diwujudkan pada 1826, dan Britain sedikit demi sedikit menyebarkan pengaruh dan kawalannya ke seluruh semenanjung. Penempatan Selat termasuk Pulau Pinang, Singapura dan Melaka. Pada 1867, British menjadi semakin agresif dan mula mendapatkan negeri-negeri Melayu lain. Disebabkan oleh perang saudara dan gangguan persatuan sulit Cina, Britain telah dipilih untuk menyelesaikan masalah-masalah penduduk Negeri Selat. Akhirnya, Perjanjian Pangkor ditandatangani yang mengakibatkan perluasan kuasa Britain ke negeri-negeri Melayu (iaitu Perak, Pahang, Selangor dan Negeri Sembilan yang dikenali juga Negeri-negeri Bersekutu). Negeri-negeri lain yang dikenali sebagai Negeri-Negeri Tidak Bersekutu ialah Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu yang berada di bawah kuasa Thai.
Di Borneo pula, Borneo Utara yang dahulunya berada di bawah pemerintahan Kesultanan Brunei dan Kesultanan Sulu (sekarang Sabah) telah berada di bawah pajakan Syarikat Berpiagam Borneo Utara British pada tahun 1881 sehingga 1946 apabila ia ditabalkan sebagai Koloni Diraja British. Manakala Sarawak menjadi milik keluarga Brooke sebelum detik itu.
Akibat penaklukan Jepun pada Perang Dunia II dan kebangkitan komunis, kesedaran untuk merdeka semakin menyerlah dan kuat. Perkara ini amat dikhuatiri oleh British khususnya dalam menjaga kepentingannya dan masyarakat imigran. Justeru, British mewujudkan Malayan Union. Lantas, masyarakat Melayu bangun menentang dan mahukan sistem yang pro-Melayu, menolak kemasukan Singapura dan mahukan sistem kewarganegaraan tunggal (berbanding dwiwarganegara, yang membolehkan kaum pendatang mendapat status warganegara Malaya dan negara asal mereka). Kemerdekaan untuk semenanjung diperolehi pada 1957 di bawah nama Persekutuan Malaya, tanpa Singapura.
Lihat juga: Pengisytiharan Kemerdekaan Tanah Melayu
Penubuhan Malaysia ڤنوبوهن مليسيا
Pada 16 September 1963, sebuah persekutuan baru diwujudkan bagi menggantikan Persekutuan Tanah Melayu/Malaya di bawah nama Malaysia yang terdiri daripada 5 entiti iaitu
Tanah Melayu / Persekutuan Tanah Melayu
Singapura
Brunei- Borneo Utara (kemudian dinamakan
Sabah ) 
Sarawak
Kesultanan Brunei pada mulanya menyatakan hasrat untuk menyertai Malaysia, akan tetapi telah menarik diri akibat tentangan sebahagian rakyat Brunei dan Sultan Brunei diletakkan di tempat terakhir dalam penggiliran sebagai Yang di-Pertuan Agong (YDPA) untuk sistem Raja Berperlembagaan serta isu masa depan royalti minyak asli. Pada awal penubuhan Malaysia, banyak perkara berlaku misalnya cubaan Indonesia untuk menakluk Malaysia, dan tuntutan yang dibuat oleh Filipina terhadap Sabah.
Pada tahun 1965, Singapura pula dikeluarkan daripada Malaysia dan berlakunya desakan ekonomi daripada kaum Cina pimpinan mendiang Lee Kwan Yew. Dengan itu, Malaysia kekal dengan 3 entiti sahaja sehingga ke hari ini.
Pemimpinan Mahathir Mohamad
.jpg)
Rujukan رجوكن
- ^ Sari: Jurnal Institut Bahasa, Kesusateraan dan Kebudayaan Melayu, Universiti Kebangsaan Malaysia, Volumes 5-10
- ^ Wheatly, P. (1958). Imago Mvndi. Stockholm: Brill Archive. m/s. 71.
- ^ Annual Report on the Federation of Malaya: 1951 in C.C. Chin and Karl Hack, Dialogues with Chin Peng pp. 380, 81.
- ^ Othman, Al-Amril; Ali, Mohd Nor Shahizan (2018-09-29). "Misinterpretation on Rumors towards Racial Conflict: A Review on the Impact of Rumors Spread during the Riot of May 13, 1969". Jurnal Komunikasi: Malaysian Journal of Communication (dalam bahasa Inggeris). 34 (3). ISSN 2289-1528.
- ^ Esa, Mohd Sohaimi; Ationg, Romzi (2020-12-02). "Majlis Gerakan Negara (MAGERAN): Usaha Memulihkan Semula Keamanan Negara Malaysia". Malaysian Journal of Social Sciences and Humanities (MJSSH) (dalam bahasa Inggeris). 5 (12): 170–178. ISSN 2504-8562.
- ^ Jomo, K. S. (2005). Malaysia's New Economic Policy and 'National Unity (dalam bahasa Inggeris). Palgrave Macmillan. m/s. 182–214. doi:10.1057/9780230554986_8. ISBN 978-1-349-52546-1. Dicapai pada 24 September 2020.
- ^ Spaeth, Anthony (9 December 1996). "Bound for Glory". Time. New York. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 March 2009. Dicapai pada 20 August 2011.
- ^ Isa, Mohd Ismail (2020-07-20). "EVOLUTION OF WATERFRONT DEVELOPMENT IN LUMUT CITY, PERAK, MALAYSIA". PLANNING MALAYSIA. 18 (13). doi:10.21837/pm.v18i13.778. ISSN 0128-0945.
- ^ Ping Lee Poh; Yean Tham Siew. "Malaysia Ten Years After The Asian Financial Crisis" (PDF). Thammasat University. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 1 April 2010. Dicapai pada 25 July 2011.
- ^ "Mahathir sworn in as Malaysia's 7th prime minister". Singapore Straits Times. 10 May 2018. Dicapai pada 11 May 2018.
- ^ Cheng, Harrison (3 March 2020). "Malaysia's new prime minister has been sworn in — but some say the political crisis is 'far from over'". CNBC. Dicapai pada 21 October 2020.
- ^ "Malaysia's GDP shrinks 5.6% in COVID-marred 2020". Nikkei Asia. Diarkibkan daripada yang asal pada 2021-07-31. Dicapai pada 2021-08-06.
- ^ "Malaysia's Political Crisis Is Dooming Its COVID-19 Response". Council on Foreign Relations. Dicapai pada 2021-09-02.
- ^ Auto, Hermes (2022-08-22). "Umno meetings expose rift between ruling party's leaders | The Straits Times". www.straitstimes.com (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2023-01-22.
- ^ "Malaysia elects first ever hung parliament". BBC News (dalam bahasa Inggeris). 2022-11-20. Dicapai pada 2022-11-25.
- ^ Mayberry, Kate. "Anwar sworn in as Malaysia's PM after 25-year struggle for reform". www.aljazeera.com (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2023-04-22.
- ^ "Anwar Ibrahim sworn in as Malaysian PM after post-election deadlock". BBC News (dalam bahasa Inggeris). 2022-11-24. Dicapai pada 2023-04-22.
- ^ Uqbah Iqbal, Nordin Hussin & Ahmad Ali Seman, Sejarah Perkembangan Nasionalisme Melayu Sebelum Kemerdekaan, Munich: BookRix GmbH & Co. KG., 2014.
- ^ Department of National Heritage, Ministry of Information Communications and Culture Malaysia (Januari 2011). "Archaeological Heritage of Lenggong Valley: Nomination Dossier for Inscription on the UNESCO World Heritage List" (PDF). Jawatankuasa Warisan Dunia, UNESCO. Dicapai pada 8 Oktober 2015.
- ^ "History of the Great Cave of Niah". ABC Online. Dicapai pada 6 Januari 2014. Unknown parameter
|labnguage=ignored (bantuan) - ^ a b "Niah National Park – Early Human settlements" (dalam bahasa Inggeris). Jabatan Hutan Sarawak. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 Februari 2015. Dicapai pada 23 Mac 2015.
- ^ "History of the Great Cave of Niah" (dalam bahasa Inggeris). Australian Broadcasting Corporation. Diarkibkan daripada yang asal pada 22 November 2014. Dicapai pada 23 Mac 2015.
- ^ "Niah Cave". humanorigins.si.edu (dalam bahasa Inggeris). Smithsonian National Museum of Natural History. Diarkibkan daripada yang asal pada 22 November 2013. Dicapai pada 23 Mac 2015.
- ^ a b Faulkner, Neil (7 November 2003). Niah Cave, Sarawak, Borneo. Current World Archaeology Issue 2. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 March 2015. Dicapai pada 23 March 2015.
- ^ Hirst, K. Kris. "Niah Cave (Borneo, Malaysia) – Anatomically modern humans in Borneo". about.com (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 5 November 2013. Dicapai pada 23 Mac 2015.
- ^ "Niah National Park, Miri". Sarawak Tourism Board. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 December 2015. Dicapai pada 26 December 2015.
- ^ "Genetic 'map' of Asia's diversity". BBC News. 11 December 2009.
- ^ Liz Price (17 Mac 2007). "Tracing back Malaysia's stone-age man in Lenggong". The Brunei Times (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 15 Oktober 2015. Dicapai pada 8 Oktober 2015.
- ^ Davies, Norman (7 Disember 2017). Beneath Another Sky: A Global Journey into History (dalam bahasa Inggeris). Penguin UK. ISBN 978-1-84614-832-3.
- ^ Fix, Alan G. (June 1995). "Malayan Paleosociology: Implications for Patterns of Genetic Variation among the Orang Asli". American Anthropologist. New Series. 97 (2): 313–323. doi:10.1525/aa.1995.97.2.02a00090. JSTOR 681964.
- ^ "TED Cast Study: Taman Negara Rain Forest Park and Tourism" (dalam bahasa Inggeris). Ogos 1999. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 Jun 2010. Dicapai pada 8 Julai 2010.
