Jeti Klan
姓氏桥 | |
|---|---|
Kawasan kejiranan George Town | |
 Jeti Lim | |
 | |
  Jeti Klan | |
| Koordinat: 5°24′47.304″N 100°20′28.6074″E / 5.41314000°N 100.341279833°E | |
| Negara |  Malaysia |
| Negeri |  Pulau Pinang |
| Bandar |  George Town |
| Daerah | Timur Laut |
| Zon waktu | UTC+8 (MST) |
| • Musim panas (DST) | Tidak diamalkan |
| Poskod | 10300 |
Jeti Klan ialah sebuah kawasan kejiranan kediaman di dalam bandar raya George Town di negeri Pulau Pinang di Malaysia. Terletak dalam kawasan daerah pusat perniagaan George Town, ia kini merangkumi tujuh perkampungan kayu yang berbaris di sepanjang jalan pesisir Pengkalan Weld, masing-masing dimiliki oleh penduduk daripada nama keluarga Cina tertentu iaitu jeti Ong, Lim, Chew, Tan, Lee, Jeti Klan Campuran dan Yeoh.
Komuniti Jeti Klan ini wujud secara berperingkat dari tahun 1880-an hingga 1960-an. Secara keseluruhan, sembilan kampung klan telah dibina, namun pembangunan selepas kemerdekaan mengurangkan jumlah itu kepada tujuh seperti sekarang. Selepas pusat bandar diiktiraf sebagai Tapak Warisan Dunia oleh UNESCO pada tahun 2008, Jeti Klan telah menjadi destinasi pelancongan warisan.
Sejarah
George Town sebagai sebuah entrepôt telah menarik gelombang penghijrahan dari selatan China. Imigran berbahasa Hokkien dari wilayah Fujian khususnya telah menetap berhampiran kawasan pesisir, termasuk di Lorong Tok Aka, Jalan Acheen, Lebuh Armenian dan Lorong Stewart.[1][2]
Pada tahun 1882, kerja menambak tanah telah dilakukan di sepanjang pesisir pantai asal, mewujudkan kawasan yang kini dikenali sebagai Pengkalan Weld.[1][3] Ini membolehkan pembinaan ghat di sepanjang garis pantai yang telah ditambak, seterusnya memungkinkan pembinaan jeti pendaratan. Jeti-jeti ini menjadi titik utama ketibaan bagi imigran baru dari Cina, dan secara beransur-ansur diambil alih oleh anggota klan tertentu untuk memunggah dan memuatkan barang dagangan serta untuk menambat sampan. Tempat tinggal asas telah dibina, yang akhirnya menjadi kediaman komuniti untuk klan-klan ini.[1][4]
Jeti Klan menyaksikan perkembangan berterusan apabila semakin ramai imigran dari Fujian tiba. Persatuan klan telah menyediakan tempat tinggal, pekerjaan dan perlindungan kepada imigran yang lebih suka menetap mengikut garis keturunan klan. Lama-kelamaan, klan-klan ini turut dibahagikan mengikut pekerjaan. Klan Ong, Lim, Chew dan Lee kebanyakannya bekerja sebagai pengayuh atau kelasi, manakala klan Tan, Yeoh dan Koay lebih terlibat dalam perdagangan arang dan kayu api.[1]
Sebelum Tanah Melayu mencapai kemerdekaan, pihak berkuasa British telah menjanjikan pengiktirafan undang-undang terhadap rumah-rumah penduduk Jeti Klan. Namun selepas kemerdekaan, penduduk hanya diberikan Lesen Pendudukan Sementara (TOL) yang perlu diperbaharui setiap tahun, satu status yang kekal sehingga kini.[5][6] Keadaan ini menyebabkan penduduk terdedah kepada tekanan pembangunan kerana tiada jaminan pampasan jika rumah mereka diambil alih untuk tujuan pembangunan.[5]
Jeti Klan suatu ketika dahulu dianggap sebagai "setinggan" dalam konteks dasar "urbanisasi neoliberalisme" yang menggalakkan pertumbuhan menegak bandar. Kerajaan negeri Pulau Pinang yang ketika itu diterajui oleh Barisan Nasional bercadang untuk merobohkan Jeti Klan dan memindahkan penduduknya ke kompleks bertingkat tinggi.[6] Cadangan perobohan Jeti Klan, bersama dengan pembangunan ekonomi yang menyebabkan perubahan tenaga kerja ke arah sektor kurang intensif buruh, telah menyebabkan penghijrahan generasi muda dari kawasan ini. Penduduk Jeti Klan yang tinggal bersama kumpulan berkepentingan tempatan telah membantah rancangan pembangunan semula kawasan ini, sebahagiannya kerana kebimbangan terhadap agenda perkauman tersirat yang menyebelahi pemilikan tanah oleh orang Melayu di bawah Perdana Menteri Mahathir Mohamad, serta kebimbangan terhadap potensi kehilangan warisan tidak ketara.[6][7]
Jeti Koay dan Peng Aun akhirnya dirobohkan pada tahun 2006.[8] Penyenaraian UNESCO terhadap pusat bandar sebagai Tapak Warisan Dunia pada tahun 2008 telah menghalang pembangunan semula lanjut ke atas Jeti Klan, dan pada masa sama menjadikan kawasan tersebut sebagai tarikan pelancong. Peralihan kepada pelancongan warisan telah menimbulkan kebimbangan tambahan berkenaan kebolehdiami dan penggentrian di kawasan jeti, yang diburukkan lagi oleh populasi penduduk yang semakin tua.[9][10][11] Sebagai sebahagian daripada usaha berterusan untuk memelihara Jeti Klan, Majlis Bandaraya Pulau Pinang telah mengisytiharkan hampir semua bangunan di Jeti Klan sebagai struktur dilindungi Kategori II dan memperkenalkan garis panduan untuk mengehadkan kebergantungan berlebihan terhadap pelancongan.[12]
Jeti Ong
Jeti Ong, titik paling utara Jeti Klan, pada asalnya didiami oleh klan Ong dari Luanmeishe di Tong'an, Xiamen. Jeti ini terdiri daripada struktur ringkas yang berfungsi sebagai pondok rehat bagi pengayuh bot klan tersebut. Jeti ini kemudiannya diserap ke dalam kawasan Terminal Feri Raja Tun Uda yang wujud hari ini.[8]
Jeti Lim
Jeti Lim didominasi oleh klan Lim, yang berasal dari Houcunzhuang di Tong'an, Xiamen. Jeti ini mengalami kerosakan teruk semasa pencerobohan Jepun pada tahun 1941 dan dibina semula selepas Perang Dunia Kedua. Ia dicirikan oleh rumah-rumah beratap zink yang dibahagi kepada dua kawasan berasingan, dengan satu barisan pondok kayu yang membarisi laluan pejalan kaki di pesisir laut. Jeti Lim juga menempatkan beberapa tempat pemujaan yang didedikasikan kepada dewa-dewa Cina seperti Mazu, Yama dan Shennong.[8]
Jeti Chew
Jeti yang paling kerap dikunjungi dalam kalangan Jeti Klan ialah Jeti Chew, yang dibangunkan oleh klan Chew dari Xinglinshe di Tong'an, Xiamen. Ia menjadi tumpuan sambutan ulang tahun kelahiran Maharaja Jed yang disambut pada hari kesembilan Tahun Baru Cina. Jeti ini juga mempunyai tempat pemujaan untuk dewa-dewa seperti Baosheng dan Xuantian.[8] Susulan penyenaraian pusat bandar sebagai Tapak Warisan Dunia oleh UNESCO, pelancongan warisan berkembang di Jeti Chew, menyebabkan anggaran 30% rumah diubah suai menjadi premis komersial setakat 2017[kemas kini].[10]
Jeti Tan
Jeti Tan didominasi oleh klan Tan dari Bingzhoushe di Tong'an, Xiamen. Nenek moyang komuniti Jeti Tan pada awalnya menetap di Lebuh Armenian sebelum berpindah ke lokasi jeti semasa, di mana mereka membina pondok sebagai tempat berteduh dari hujan. Jeti ini juga menempatkan kuil-kuil kecil yang didedikasikan kepada dewa-dewa Tan Goan-kong dan Mazu.[8]
Jeti Lee
Jeti Lee pada asalnya terletak di kawasan Terminal Feri Raja Tun Uda. Pembinaan terminal feri tersebut pada awal 1960-an telah memaksa klan Lee yang berasal dari Duishancun di Tong'an, Xiamen berpindah ke lokasi Jeti Lee yang kini. Terdapat sebuah kuil kecil yang didedikasikan kepada Baosheng.[8]
Jeti Klan Campuran
Juga dikenali sebagai 'Jeti Baru', Jeti Klan Campuran dibina pada tahun 1962.[8][11] Tidak seperti jeti-jeti lain yang kebanyakannya dihuni oleh klan tertentu, jeti ini menempatkan penduduk daripada pelbagai nama keluarga. Pembinaan jeti baharu ini mematuhi keperluan perancangan yang lebih ketat pasca kemerdekaan oleh Pejabat Tanah negeri.[8] Dua buah rumah telah dirobohkan pada tahun 1973 bagi memberi laluan kepada pemasangan paip dasar laut yang membawa air.[8][13]
Jeti Yeoh
Titik paling selatan Jeti Klan ialah Jeti Yeoh, yang dikuasai oleh klan Yeoh dari Xiayangcun di Haicheng. Jeti ini mengalami kerosakan ketika pencerobohan Jepun, menyebabkan sebahagian besar penduduk asalnya berpindah keluar. Selepas kerja penambakan tanah pasca kemerdekaan, sebahagian besar kawasan jeti kini berada di atas daratan.[8]
Jeti yang telah dirobohkan
Jeti Koay
Jeti Koay telah dibangunkan pada tahun 1950-an oleh klan Koay dari Baiqipu di Daerah Hui'an, yang nenek moyangnya merupakan pedagang Hui Muslim dari Quanzhou. Keluarga Koay yang berhijrah ke Pulau Pinang akhirnya berasimilasi dengan masyarakat Cina tempatan dan menjauhkan diri daripada kepercayaan Islam asal mereka.[8] Jeti Koay pernah menjadi pusat perdagangan arang. Selepas kemerdekaan, penambakan tanah menyebabkan kawasan jeti diliputi oleh hutan paya bakau. Jeti ini dirobohkan pada tahun 2006 bagi memberi laluan kepada pembangunan perumahan baharu.[8][11][14]
Jeti Peng Aun
Jeti Peng Aun (Bahasa Cina: 平安; Pe̍h-ōe-jī: Pêng-an; secara harfiahnya "keamanan") wujud pada tahun 1960-an dan menjadi tempat tinggal bagi penduduk daripada pelbagai nama keluarga. Ia juga telah dirobohkan bersama Jeti Koay pada tahun 2006 bagi memberi laluan kepada pembangunan perumahan.[8][11]
Rujukan
- ^ a b c d Clement Liang. "The Clan Jetties of George Town" (PDF). George Town World Heritage Incorporated.
- ^ Herath, Kaushalya (Feb 2018). "People's Negotiation of Space in the context of Urbanization and Historic conservation in Clan Jetties, Malaysia". Cities People Places. University of Moratuwa. 2 (2) – melalui Academia.edu.
- ^ Chee, Su Yin (13 Ogos 2017). "Land Reclamation and Artificial Islands: Walking the Tightrope Between Development and Conservation" (PDF). Universiti Sains Malaysia. Diarkibkan (PDF) daripada yang asal pada 17 Disember 2023. Dicapai pada 20 Disember 2023.
- ^ Hockton, Keith (2012). Penang: An Inside Guide to Its Historic Homes, Buildings, Monuments and Parks. MPH Group. ISBN 978-967-415-303-8.
- ^ a b c Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama:02 - ^ a b c Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama:12 - ^ Chan, Ngai Weng (2011). "Challenges in Developing Clan Jetties as Heritage Attractions for Conservation and Tourism in Penang, Malaysia". Journal of the Environmental Management Society Malaysia. Universiti Kebangsaan Malaysia. 12 (1). ISSN 1511-7855 – melalui ResearchGate.
- ^ a b c d e f g h i j k l m Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama:03 - ^ Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama:22 - ^ a b Lim, Sok Swan; Pan, Yi Chieh (24 Okt 2017). "Heritage Tourism in George Town: A Complicated and Always Controversial Issue" (PDF). Penang Institute.
- ^ a b c d Liew, Jia Xian (24 Nov 2022). "'Gentrification harming clan jetties site'". The Star. Dicapai pada 9 Apr 2024.
- ^ "George Town UNESCO World Heritage Site Special Area Plan Replacement Volume II: Development Control" (PDF). Kerajaan Negeri Pulau Pinang. 2. Sep 2022.
- ^ "3rd PTSP: PENANG'S INVISIBLE NEW WATER SUPPLY INFRASTRUCTURE". Syarikat Bekalan Air Pulau Pinang. Dicapai pada 2024-04-09.
- ^ Opalyn Mok (15 Ogos 2022). "In a book and exhibition, the essence of Koay Jetty captured through a doctor's lens". Malay Mail. Dicapai pada 9 Apr 2024.