| Tokong Sin Sze Si Ya | |
|---|---|
| 仙四師爺廟 | |
_-_img_01.jpg) Rupa tokong pada tahun 2022 | |
| Info asas | |
| Lokasi |  Kuala Lumpur |
| Agama | Taoisme |
| Negara |  Malaysia |
| Laman web | www.sytemple.org |
| Penerangan seni bina | |
| Jenis seni bina | Tokong Cina |
| Pengasas | Yap Ah Loy |
| Disiapkan pada | 1883[2] |
Tokong Sin Sze Si Ya (Bahasa Cina: 仙四師爺廟) (juga dikenali sebagai Tokong Sze Yah)[3] ialah sebuah tokong Cina yang terletak di 14A Lebuh Pudu, berhampiran dengan Pasar Besar, di Bandar Kuala Lumpur, Malaysia. Tokong ini dibina oleh Yap Ah Loy untuk dua dewa yang membantu membimbingnya semasa Perang Saudara Selangor. Tokong ini adalah tokong Tao tertua di bandar ini. [4]
Sejarah
Seng Meng Lee dilahirkan di Fui Chiu, China pada tahun 1823. Ketika berusia 28 tahun, beliau berpindah ke Melaka dan mula berkecimpung dalam perniagaan runcit serta perlombongan bijih timah.[5]
Pada tahun 1859, beliau ditugaskan oleh majikannya untuk membuka Syarikat Perlombongan Ming Fatt di Rasah, Sungai Ujong. Setahun kemudian, tercetus konflik antara pembesar Melayu berhubung kutipan cukai, yang turut melibatkan kongsi Ghee Hin dan Hai San.
Seng Meng Lee terbunuh dalam pertempuran tersebut pada tahun 1861. Menurut cerita lisan, darah berwarna putih mengalir daripada lehernya ketika beliau maut. Jenazahnya dibawa oleh Yap Ah Loy dengan kereta lembu ke Melaka untuk disemadikan.
Tiga tahun kemudian, pada 1864, Yap Ah Loy membawa pulang semangat Seng Meng Lee dari Sungai Ujong ke Kuala Lumpur. Semangat itu pada mulanya ditempatkan di sebuah tokong kecil di belakang kediaman Yap Ah Loy, di mana ia turut disembah bersama patung Guanyin. Terdapat kepercayaan bahawa Yap Ah Loy juga membawa plak pemujaan Seng Meng Lee semasa peperangan dan memperoleh kemenangan hasil perlindungan roh tersebut.
Pada tahun 1873, Yap Ah Loy menyumbangkan sebidang tanah untuk mendirikan tokong. Reka bentuknya menempatkan dewan utama bagi Sin Sze Si Ya, sebuah Dewan Guanyin di bahagian kiri, serta Dewan Pahlawan di bahagian kanan bagi memperingati individu yang terkorban dalam Perang Saudara Selangor.
Setelah tamatnya Perang Saudara Selangor pada 1875, tokong tersebut siap dibina dan kemudian dikenali sebagai Tokong Sin Sze Si Ya. Sejak itu, Seng Meng Lee dipuja sebagai dewa pelindung tempatan yang dipercayai memberi perlindungan kepada masyarakat Kuala Lumpur.
Pada tahun 1881, Kuala Lumpur mengalami kebakaran besar dan banjir yang menghancurkan banyak bangunan, termasuk Tokong Sin Sze Si Ya. Antara tahun 1881 hingga 1883, tokong tersebut dibaik pulih. Pada masa itu, Yap Ah Loy menghadiahkan sebuah plak bertulis “Semoga diberkati kedamaian”, yang kini menjadi artifak tertua di tokong berkenaan.
Pada 1915, pihak pengurusan tokong membina deretan rumah kedai yang mengelilingi kawasan tokong. Akibatnya, tokong tersebut tersembunyi daripada pandangan umum. Walau bagaimanapun, pintu masuk utamanya tidak banyak berubah sejak awal pembinaannya.
Pada 14 Mac 1984, tulang-belulang Seng Meng Lee telah dipindahkan untuk disemadikan semula di Tanah Perkuburan Kwong Tong, Semenyih, Selangor. Kini terdapat tiga nisan yang dikaitkan dengannya, masing-masing ditempatkan di Tokong Cheng Koo, Tanah Perkuburan Kwong Tong, serta kawasan Semenyih.
Zaman Pemegang Amanah
Pembentukan Lembaga Pemegang Amanah
Pada tahun 1907, timbul pertikaian berhubung hak milik tanah tokong kerana Yap Ah Loy telah menderma tanah untuk membina tokong pada tahun 1873 tanpa dokumen bertulis. Keluarga Yap masih menuntut hak ke atas kawasan tersebut. Kes ini dibawa ke Mahkamah Selangor, dan mahkamah memutuskan bahawa tanah itu merupakan derma Yap Ah Loy untuk masyarakat. Mahkamah kemudian mengarahkan penubuhan Lembaga Pemegang Amanah untuk menguruskan tokong secara rasmi, serta menetapkan peraturan bertulis. Lembaga ini terdiri daripada 12 wakil: tiga dari kumpulan Kantonis, tiga dari kumpulan Fui Chiu, dan seorang dari setiap kumpulan Dabu, Guangxi, Hainan, Teo Chew, Hokkien dan Ka Ying. Antara ahli penggal pertama ialah Chan Sow Lin, Cheong Yoke Choy dan Yap Thai Cheong (Kantonis); Chin Choon, Yap Loong Hin dan Yap Loong Fong (Fui Chiu); Ong Chee Siew (Dabu); Lee Fong (Ka Ying); Chin Chin Lee (Teo Chew); Thong Tung (Guangxi); Low Leong Gan (Hokkien) dan Goh Piang Shin (Hainan). Tokong masih menyimpan surat bertarikh 9 September 1907 daripada anak-anak Yap Ah Loy kepada Setiausaha Residen British untuk menuntut hak pengurusan, serta surat balas pada 23 Oktober 1907 oleh Chan Sow Lin dan pemimpin Cina lain yang menyokong penubuhan lembaga ini.
Biasiswa
Tokong Sin Sze Si Ya di Kuala Lumpur bukan sahaja berfungsi sebagai pusat ibadat, malah turut memainkan peranan dalam bidang pendidikan. Lembaga Pemegang Amanah yang menguruskan tokong menyalurkan sebahagian lebihan hasil kewangan untuk membiayai skim biasiswa. Tujuannya adalah untuk membantu anak-anak masyarakat Cina yang cemerlang tetapi kurang berkemampuan agar dapat meneruskan pengajian. Sejak awal penubuhannya, biasiswa ini banyak disalurkan kepada sekolah Cina tempatan seperti Sekolah Menengah Confucian dan Sekolah Perempuan Kuen Cheng, sekali gus menyumbang kepada perkembangan pendidikan dalam kalangan komuniti. Program biasiswa ini mencerminkan kepedulian tokong terhadap kemajuan akademik generasi muda, di samping menunjukkan peranan sosialnya di luar fungsi keagamaan.
Kerja Amal
Mengikut peraturan dalam Surat Ikatan Amanah, pendapatan lebihan tokong selepas ditolak perbelanjaan operasi wajib disalurkan kepada institusi kebajikan masyarakat. Sumbangan tetap diberikan kepada sekolah Cina, hospital dan organisasi kebajikan. Pada awal abad ke-20, penerima tetap termasuk Hospital Tung Shin, Hospital Bersalin Cina, Sekolah Menengah Confucian, Sekolah Perempuan Kuen Cheng dan Tabung Bantuan Wanita Miskin. Selain itu, bantuan juga diagihkan kepada rumah anak yatim, rumah orang tua, warga emas serta fakir miskin terutama pada musim perayaan. Data terkini menunjukkan pada tahun 2022, jumlah sumbangan amal dan pendidikan yang disalurkan oleh tokong ini mencapai RM868,140.
Perarakan
Sejak zaman awal, Tokong Sin Sze Si Ya menganjurkan perarakan besar setiap tujuh tahun sekali. Pada hari tersebut, semua aktiviti perniagaan di Kuala Lumpur akan dihentikan, dan dewa Sin Sze Si Ya dipercayai hadir melalui perantara roh yang diarak dengan tandu. Kawasan laluan perarakan dianggap berada di bawah lindungan dewa, dan para penganut akan berdoa demi keamanan serta kesejahteraan. Perarakan ini bukan sahaja memperkukuh identiti agama masyarakat Cina di Kuala Lumpur, malah mencerminkan peranan tokong dalam kehidupan sosial bandar. Pada tahun 1963, pihak berkuasa melarang perarakan di luar tokong. Sejak itu, sambutan diadakan dalam kawasan tokong sahaja, dengan menjemput perantara roh dan persembahan hiburan untuk penganut. Arkib tokong masih menyimpan keratan akhbar seperti Nanyang Siang Pau dan The Straits Times yang melaporkan perarakan tahun 1951, 1960 dan 1961, selain surat bersejarah tentang perarakan tahun 1900 yang berlangsung selama sepuluh hari dengan kos sekitar 40,000 Dolar Selat.
Artifak
Plak Kayu yang diderma oleh Yap Ah Loy
Antara artifak paling awal yang masih tersimpan di Tokong Sin Sze Si Ya ialah dua buah plak kayu bertarikh 1881. Plak tersebut masing-masing bertuliskan “Keberkatan yang Luas” dan “Semoga Keamanan Bersama Kita”, yang disumbangkan oleh Kapitan Yap Ah Loy. Peristiwa ini dipercayai berkaitan dengan kebakaran besar yang melanda Kuala Lumpur pada tahun yang sama, yang telah memusnahkan sebahagian besar bandar. Selepas pembinaan semula, Yap Ah Loy menghadiahkan plak tersebut sebagai doa dan harapan agar keamanan serta kesejahteraan sentiasa menyertai masyarakat tempatan.[6]
Papan Hiasan
Di pintu masuk utama, terdapat dua papan hiasan yang dipasang pada tahun 1887 dan 1888. Tidak seperti kebanyakan tokong Kanton dan Hakka yang hanya menempatkan satu, Tokong Sin Sze Si Ya mempunyai sepasang. Papan ini lazimnya diukir dengan nama tukang kayu serta penderma, misalnya “Bandar Wilayah Timur Guangdong, Jalan Hui Xian, dihasilkan oleh Pan Run Ji, dihadiahkan oleh Xin Jiu Shun” dan “Dihadiahkan oleh Xin Guang Yuan”. Papan tersebut terdiri daripada tiga lapisan, dengan setiap lapisan menampilkan ukiran kisah klasik tradisional.
Peraga Lapan Harta Buddhisme
Di sebelah kiri dan kanan altar Dewa Si Ya terdapat enam belas buah alat peraga yang dikenali sebagai Lapan Harta Buddhisme. Asal-usul artifak ini mempunyai pelbagai tafsiran; ada yang mendakwa ia pernah menjadi senjata Yap Ah Loy ketika menawan Kuala Lumpur, ada yang mengaitkannya dengan senjata tradisional, dan ada pula yang menafsirkannya sebagai peralatan berkaitan kepercayaan Taois. Namun demikian, corak yang terdapat padanya sepadan dengan simbol-simbol Buddhisme, termasuk payung, dua ekor ikan, pasu berharga, bunga teratai, siput, ikatan, bendera dan roda. Sebahagian daripadanya terukir dengan perkataan “Dihadiahkan oleh Au Yong Choy”. Set alat ini dipercayai turut digunakan dalam perarakan keagamaan bagi Dewa Sin Sze Si Ya di Kuala Lumpur.
Plak Kayu depan pintu utama
Pada tahun 1898, seorang tokoh masyarakat bernama He Yun Sheng menyumbangkan sepasang plak kayu bertulisan “Nan Yang Kai Yu Zhou, Ji Di Zhen Shan He”. Kalimat yang bermaksud “Pembukaan Nanyang alam semesta, tempat yang baik menjaga gunung dan sungai” menggambarkan semangat pelopor imigran Cina yang berjuang membuka ladang dan lombong, menghadapi pelbagai cabaran, bahkan mengorbankan darah dan tenaga demi membangun serta mempertahankan tanah baharu.
Pintu Besi
Dua buah pintu besi di tokong ini merupakan sumbangan Chan Sow Lin, pengerusi pertama Lembaga Pemegang Amanah tokong. Beliau dikenali sebagai “Bapa Kerja Besi Cina Kuala Lumpur” dan merupakan pengasas kilang besi mekanikal pertama di bandar itu, iaitu Kilang Besi Chop Mee Lee. Nama syarikat tersebut turut tertera pada pintu besi yang dihadiahkannya. Chan Sow Lin dilahirkan pada 1845 di Daerah Panyu, Guangdong, berhijrah ke Malaya pada usia remaja, dan kemudian mengembangkan perniagaan logam di Kuala Lumpur pada awal 1880-an. Beliau turut aktif dalam pelbagai institusi masyarakat Cina, termasuk Dewan Perniagaan Cina, Hospital Tung Shin, serta Sekolah Cina Confucian. Pada 1907, pertikaian mengenai pemilikan harta Tokong Sin Sze Si Ya diselesaikan melalui mahkamah, yang memutuskan tokong tersebut sebagai tanah wakaf oleh Yap Ah Loy dan memerintahkan penubuhan Lembaga Pemegang Amanah. Chan Sow Lin dilantik sebagai pengerusi pertama lembaga itu dan menjadi wakil utama komuniti Kantonis.
Plak Kayu “Guang Pei Si Biao”
Satu lagi artifak penting ialah papan tanda bertuliskan “Guang Pei Si Biao”, didirikan pada tahun 1883. Ia disumbangkan oleh beberapa tokoh masyarakat Kuala Lumpur pada masa itu, termasuk Chiew Yoke, Yap Chee Ying, Wong Tin Chun dan Xie Tin, yang merupakan rakan rapat Yap Ah Loy serta pemimpin penting dalam perkembangan awal bandar.
Papan Peringatan Empat Orang Tuan
Di bahagian hadapan tokong terdapat sebuah papan peringatan yang menghormati empat tokoh besar, iaitu Yap Ah Loy, Yap Ah Shak, Yap Kwan Seng dan Chan Sow Lin. Papan peringatan ini menekankan peranan mereka dalam pembangunan serta sumbangan mereka terhadap kelangsungan Tokong Sin Sze Si Ya.
Rujukan
- ^ "Sze Ya Temple". VisitKL. Diarkibkan daripada yang asal pada 8 Mac 2019. Dicapai pada 8 Mac 2019.
- ^ Ewe Paik Leong (26 Januari 2017). "Where tradition and old beliefs abound". New Straits Times. Dicapai pada 8 Mac 2019.
- ^ Malaysia, Singapore & Brunei. Lonely Planet Publications. 2004. ISBN 9781740593571.
- ^ "Sin Sze Si Ya temple". TimeOut Kuala Lumpur. 23 April 2014. Dicapai pada 29 May 2017.
- ^ "Sejarah Penubuhan Tokong Sin Sze Si Ya – Sin Sze Si Ya Temple". Dicapai pada 2025-08-28.
- ^ "Artifak-artifak di dalam Tokong – Sin Sze Si Ya Temple". Dicapai pada 2025-08-28.
Pautan luar
| Topik | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Zon pembangunan | |||||||||
| Daerah polis | |||||||||
| Bahagian pilihan raya |
| ||||||||
Tokong Tao yang terkemuka di Malaysia | ||
|---|---|---|
 Johor |  | |
 Kedah |
| |
| Kuala Lumpur | ||
 Labuan |
| |
 Melaka | ||
 Pahang | ||
 Pulau Pinang |
| |
 Sabah | ||
 Sarawak |
| |
 Terengganu | ||
| Nota | beberapa Tokong Taoisme/Konfusianisme, juga dikenali sebagai Tokong Buddha yang beraliran Buddha Mahayana. | |
Tokong Buddha terkemuka di Malaysia | ||
|---|---|---|
 Kelantan |      | |
| Kuala Lumpur | ||
| Melaka | ||
 Perak | ||
| Pulau Pinang | ||