Strontium - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas

38

rubidium ← strontium → ytrium

Ca
↑
Sr
↓
Ba

Jadual berkala

Umum

Nama, Simbol, Nombor

strontium, Sr, 38

Siri kimia

logam alkali bumi

Kumpulan, Kala, Blok

2, 5, s

Rupa

putih keperakan berkilat

Jisim atom

87.62 (1) g/mol

Konfigurasi elektron

[Kr] 5s²

Bilangan elektron per petala

2, 8, 18, 8, 2

Sifat fizikal

Keadaan

pepejal

Ketumpatan (sekitar suhu bilik)

2.64 g/cm³

Ketumpatan cecair pada takat lebur

2.375 g/cm³

Takat lebur

1050 K
(777 °C, 1431 °F)

Takat didih

1655 K

(1382 °C, 2520 °F)

Haba pelakuran

7.43 kJ/mol

Haba pengewapan

136.9 kJ/mol

Muatan haba

(25 °C) 26.4 J/(mol·K)

Tekanan wap
P/Pa	1	10	100	1 k	10 k	100 k
pada T/K	796	882	990	1139	1345	1646

Sifat atom

Struktur hablur

kubus berpusatkan jasad

Keadaan pengoksidaan

2, 1^[1]
(bes oksida kuat)

Keelektronegatifan

0.95 (skala Pauling)

Tenaga pengionan

pertama: 549.5 kJ/mol

kedua: 1064.2 kJ/mol

ketiga: 4138 kJ/mol

Jejari atom

200 pm

Jejari atom (kiraan)

219 pm

Jejari kovalen

192 pm

Lain-lain

Sifat kemagnetan

paramagnet

Rintangan elektrik

(20 °C) 132 nΩ·m

Keberkonduktan haba

(300 K) 35.4 W/(m·K)

Pengembangan terma

(25 °C) 22.5 µm/(m·K)

Modulus ricih

6.1 GPa

Nisbah Poisson

0.28

Skala kekerasan Mohs

1.5

Nombor CAS

7440-24-6

Isotop

iso	NA	separuh hayat	DM	DE (MeV)	DP
⁸²Sr	sin	25.36 hari	ε	-	⁸²Rb
⁸³Sr	sin	1.35 d	ε	-	⁸³Rb
			β⁺	1.23	⁸³Rb
			γ	0.76, 0.36	-
⁸⁴Sr	0.56%	Sr stabil dengan 46 neutron
⁸⁵Sr	sin	64.84 d	ε	-	⁸⁵Rb
⁸⁵Sr	sin	64.84 d	γ	0.514S	-
⁸⁶Sr	9.86%	Sr stabil dengan 48 neutron
⁸⁷Sr	7.0%	Sr stabil dengan 49 neutron
⁸⁸Sr	82.58%	Sr stabil dengan 50 neutron
⁸⁹Sr	sin	50.52 d	ε	1.49	⁸⁹Rb
⁸⁹Sr	sin	50.52 d	β^-	0.909D	⁸⁹Y
⁹⁰Sr	sin	28.90 tahun	β^-	0.546	⁹⁰Y

Rujukan

Strontium (disebut /ˈstrɒntiəm/, /ˈstrɒnʃiəm/) merupakan unsur kimia dengan simbol Sr dan nombor atom 38. Sr adalah unsur kekuningan atau putih keperakan berkilat yang lembut yang amat reaktif secara kimia. Logam alkali bumi ini bertukar kepada warna kuning apabila terdedah kepada udara. Ia terjadi semula jadinya dalam galian selestin dan strontianit. Isotop ⁹⁰Sr wujud dalam guguran radioaktif dan mempunyai separuh hayat pada 29.10 tahun. Namanya berasal dari perkataan Strontia iaitu sebuah desa di Scotland, sebagaimana ianya telah dijumpai berdekatan.

Sifat

Oleh sebab kereaktifan yang keterlaluan dengan oksigen dan air, unsur ini terjadi hanya semula jadinya dalam sebatian dengan unsur lain, sebagaimana dalam strontianit galian dan selestit.

Strontium lebih lembut berbanding kalsium bahkan lebih reaktif di dalam air dengan sentuhan serta-merta menghasilkan strontium hidroksida dan gas hidrogen. Ia membakar di dalam udara untuk menghasilkan strontium oksida and strontium nitrida tetapi sebelum itu ia tidak akan bertindak balas dengan nitrogen di bawah 380 °C dengan cuma membentuk oksida secara spontan pada suhu bilik. Ia hendaklah disimpan di bawah minyak tanah untuk menghalang pengoksidaan; logam strontium yang baru terdedah menjadi warna kekuningan dengan pantas dengan pembentukan oksida. Logam strontium yang dilumat halus akan menyala secara spontan dalam udara pada suhu bilik. Garam strontium yang mudah meruap memberikan warna merah lembayung untuk menyala dan garam ini digunakan dalam piroteknik dan penghasilan suar. Strontium asli adalah campuran empat isotop radiostabil.

Kegunaan

Sebagaimana logam strontium tulen yang digunakan dalam strontium 90%-aluminium 10% pancalogam dalam kandungan eutektik bagi pengubahsuaian silikon aluminium tuangan pancalogam.^[2] Kegunaan utama sebatian strontium adalah di dalam kaca bagi tiub sinar katod televisyen warna bagi mencegah pengeluaran sinar X^[3]^[4]

Kegunaan lain:

⁸⁹Sr merupakan ramuan aktif dalam Metastron, sejenis radiofarmaseutis yang digunakan untuk merawat kesakitan tulang sehinggalah barah prostat metastatis. Strontium bertindak seperti kalsium dan sebati ke dalam tulang yang mengalami proses osteogenesis. Penyetempatan ini menumpukan pendedahan sinaran pada lesi berbarah.
⁹⁰Sr digunakan sebagai sumber tenaga bagi penjana termoelektrik radioisotop (RTG). ⁹⁰Sr menghasilkan kira-kira 0.93 watt haba setiap gram (ia lebih rendah bagi gred ⁹⁰Sr yang digunakan dalam RTG, iaitu strontium fluorida).^[5] Namun begitu, ⁹⁰Sr mempunyai separuh hayat hampir 3 kali ganda lebih pendek dan berketumpatan lebih rendah daripada ²³⁸Pu yang juga bahan bakar RTG. Kelebihan utama ⁹⁰Sr ialah lebih murah daripada ²³⁸Pu dan dijumpai di sisa radioaktif
⁹⁰ juga digunakan dalam terapi barah. Pancaran beta dan separuh hayat yang lama paling sesuai untuk radioterapi luar.
Strontium merupakan salah satu bahan pancalogam AJ62, pancalogam magnesium tahan lama yang digunakan pada enjin kereta dan motosikal oleh BMW.
Oleh sebab Sr amat menyerupai kalsium, ia sebati pada tulang. Kesemua keempat-empat isotop adalah sebati, lebih kurang bentuknya sebagaimana yang didapati secara semula jadi (sila lihat bawah). Walau bagaimanapun, pengagihan isotop sebenar berbeza-beza dari satu tempat ke tempat yang lain. Oleh itu, menganalisis tulang orang perseorangan boleh menentukan asal tulang tersebut. Pendekatan ini membantu bagi mengenal pasti corak penghijrahan purba di samping asal jasad manusia yang bercampur-campur di tapak pengebumian medan perang. Jadi, strontium juga membantu ahli sains forensik.
Strontium digunakan dalam meneliti pembebasan pengutus neuro dalam neuron. Seperti kalsium, strontium memudahkan pertaupan dengan vesikel sinaps dengan membran vesikel. Namun demikian, strontium menyebabkan pertaupan vesikel tidak segerak, tidak seperti kalsium. Jadi, menggantikan kalsium di dalam perantaran kultur dengan strontium membolehkan ahli sains mengukur kesan peristiwa pertautan vesikel tunggal. Sebagai contoh, saiz gerak balas possinapsis boleh diperlihat menerusi kandungan pengutus neuro pada vesikel tunggal.^[6]^[7]

Nisbah ⁸⁷Sr:⁸⁶Sr lazimnya digunakan bagi menentukan kemungkinan asal-usul endapan dalam sistem semula jadi, khususnya di dalam persekitaran laut dan sungai. Dasch (1969) menunjukkan bahawa permukaan endapan Lautan Atlantik memperlihatkan nisbah ⁸⁷Sr:⁸⁶Sr yang dianggap sebagai purata besar nisbah ⁸⁷Sr:⁸⁶Sr pada teran geologi dari daratan bersebelahan. Contoh terbaik sistem laut fluvium yang kajian asal-usul isotop strontiumnya telah digunakan dengan jayanya ialah sistem Sungai Nil-Mediterranean (Krom et al., 1999; Krom et al., 2002; Talbot et al. 2000). Oleh sebab umur batuan yang berbeza-beza yang membentuk sebahagian besar kawasan tadahan Nil Biru dan Putih di dalam mengubah asal-usul endapan yang tiba di delta Sungai Nil dan Laut Mediterranean Timur boleh dilihat melalui penelitian isotop Sr. Segala perubahan terkawal secara iklim dalam Kuarterner Akhir.

Baru-baru ini, nisbah ⁸⁷Sr:⁸⁶Sr juga digunakan bagi menentukan sumber bahan arkeologi purba seperti kayu balak dan jagung dalam Ngarai Chaco, New Mexico (English et al., 2001; Benson et al., 2003). Nisbah ⁸⁷Sr:⁸⁶Sr dalam gigi mungkin juga digunakan untuk menjejaki penghijrahan haiwan (Barnett-Johnson, 2007; Porder et al., 2003) atau forensik jenayah.

Atom strontium digunakan dalam jam atom ujikaji dengan kejituan penetap rekod.^[8]

Sebatian

Magnet ferit dan menghalusi zink.
Strontium titanat mempunyai indeks biasan yang amat tinggi dan penyerakan optik yang lebih besar daripada penyerakan optik berlian, membuatkan ia berguna dalam berbagai-bagai penggunaan optik. Sifat ini menyebabkan dipotong menjadi batu permata terutamanya sebagai peniruan berlian. Namun begitu, ia sangat lembut dan mudah calar, jadi ia jarang digunakan.
Strontium karbonat, strontium nitrat dan strontium sulfat biasanya digunakan dalam bunga api bagi warna merah.
Strontium aluminat digunakan sebagai fosfor terang dengan pendarfosfor yang berterusan.
Strontium klorida ada kalanya digunakan dalam ubat gigi untuk gigi sensitif.
Strontium oksida kadang kala digunakan bagi memperbaik mutu sesetengah sepuh tembikar.
Strontium ranelat digunakan dalam rawatan osteoporosis di sesetengah negara seperti UK.

Kejadian

Lihat juga galian strontium.

Pada tahun 2005, China merupakan pengeluar strontium terbesar dengan hampir ${\tfrac {2}{3}}$ jumlah keseluruhannya diikuti oleh Spain dan Mexico.

Strontium lazimnya terjadi semula jadinya, unsur ke-15 terbanyak dalam kerak Bumi, rata-rata 0.034% batuan igneus keseluruhannya dan ditemui sebagai bentuk selestit galian sulfat (SrSO₄) dan strontianit karbonat (SrCO₃). Di antara kedua-duanya, selestit lebih kerap kali terjadi dalam longgokan endapan pada saiz yang cukup bagi membangunkan tarikan kemudahan melombong. Strontianit mungkin lebih berguna antara kedua-dua galian biasa kerana strontium sering kali digunakan dalam bentuk karbonat tetapi beberapa longgokan telah dijumpai sesuai untuk pembangunan.^[9] Logam ini boleh disediakan dengan elektrolisis pada strontium klorida yang cair yang dicampurkan dengan kalium klorida:

Sr²⁺ + 2 e^- → Sr

2 Cl^- → Cl_{2 (g)} + 2 e^-

Pilihan lain ialah penurunan strontium oksida dengan aluminium di dalam hampagas pada suhu yang penyulingan strontiumnya dimatikan. Tiga alotrop logam yang wujud dengan titik peralihan pada 235 dan 540 °C. Longgokan yang terbesar yang dieksploitasi secara komersial telah ditemui di England.

Isotop

Logam alkali bumi strontium mempunyai empat stabil, isotop terjadi semula jadinya yakni ⁸⁴Sr (0.56%), ⁸⁶Sr (9.86%), ⁸⁷Sr (7.0%) dan ⁸⁸Sr (82.58%). Hanya ⁸⁷Sr adalah radiogeni yang dihasilkan oleh susutan logam alkali ⁸⁷Rb radioaktif yang separuh hayatnya pada 4.88 × 10¹⁰ tahun. Dengan itu, terdapat dua sumber ⁸⁷Sr dalam sebarang bahan yang dibentuk ketika nukleosintesis purba bersama-sama ⁸⁴Sr, ⁸⁶Sr dan ⁸⁸Sr di samping yang terbentuk oleh susutan radioaktif ⁸⁷Rb. Nisbah ⁸⁷Sr:⁸⁶Sr merupakan parameter yang lazimnya dilaporkan dalam penyelidikan geologi; nisbah dalam galian dan batuan mempunyai nilai dari kira-kira 0.7 hingga lebih besar daripada 4.0. Oleh sebab strontium memiliki jejari atom] menyerupai kalsium, ia bersdia menggantikan untuk Ca dalam galian.

Enam belas isotop tidak stabil yang diketahui wujud terutamanya ⁹⁰Sr dengan separuh hayat pada 28.78 tahun dan ⁸⁹Sr dengan separuh hayat pada 50.5 hari.

⁹⁰Sr merupakan hasil sampingan pembelahan nukleus yang ditemui dalam guguran radioaktif dan mewujudkan masalah kesihatan memandangkan ia menggantikan kalsium di dalam tulang, menghalang pengusiran daripada badan. Isotop ini merupakan salah satu pemancar beta bertenaga tinggi hayat lama terbaik yang diketahui dan telah digunakan dalam penjana termoelektrik radioisotop. Alat ini dijangka akan digunakan dalam kapal angkasa lepas, stesen kawalan cuaca, boya pandu arah dan sebagainya sedangkan sumber tenaga yang ringan, hayat lama dan berkuasa nuklear diperlukan. Kemalangan nuklear Chernobyl pada tahun 1986 telah mencemarkan kawasan yang luas terbentang dengan ⁹⁰Sr. ⁹⁰Sr dikurung di dalam plak perak yang cekung yang juga digunakan bagi rawatan perubatan meresek pterigium.

⁸⁹Sr merupakan radioisotop buatan hayat pendek yang menyediakan manfaat kesihatan memandangkan ia menggantikan kalsium di dalam tulang. Dalam keadaan yang pesakit barahnya dan metastasis (sekunder) bertulang yang meluas dan menyakitkan, pemberian ⁸⁹Sr menyebabkan penghantaran pancaran radioaktif (zarah beta dalam kes ini) terus ke bahagian bertulang yang bermasalah yang pusing ganti kalsiumnya adalah yang terbesar. ⁸⁹Sr dibuat sebagai garam klorida yang larut dan apabila air suling bergaram dilarutkan dalam boleh disuntik ke dalam pembuluh darah. Biasanya, pesakit barah dirawat dengan dos 150 MBq. Pesakit perlu mengikut awasan yang disuruh kerana air kencing akan menjadi tercemar dengan keradioaktifan, jadi mereka perlu duduk ketika kencing dan mengepam tandas sebanyak dua kali. Zarah beta bergerak kira-kira 3.5 mm di dalam tulang (0.583 MeV tenaga) dan 6.5 mm di dalam tisu, jadi tiada keperluan untuk mengasingkan pesakit yang telah dirawat melainkan ada sesiapa yang duduk dalam pangkuan pesakit terbabit selama 10-40 hari. Kelainan masa disebabkan oleh masa pembersihan yang berubah-ubah ⁸⁹Sr yang bergantung kepada fungsi buah pinggang dan bilangan metastasis bertulang. Lagi banyak metastasis bertulang, seluruh dos ⁸⁹Sr boleh diambil ke dalam tulang, jadi keradioaktifan sepenuhnya dikekalkan kepada susutan lebih daripada 50.5 hari separuh hayat. Lebihan ⁸⁹Sr akan ditapis oleh buah pinggang, jadi separuh hayat berkesan (gabungan separuh hayat biologi dan fizik) akan menjadi lebih pendek.

Kesan biologi

Badan manusia menyerap strontium seperti mana kalsium. Oleh sebab kewujudan unsur yang cukup sama secara kimia, bentuk stabil strontium mungkin menimbulkan ancaman kesihatan tetapi ⁹⁰Sr radioaktif boleh menyebabkan pelbagai penyakit dan kerosakan tulang termasuk barah tulang. Unit strontium digunakan dalam mengukur keradioaktifan daripada ⁹⁰Sr terserap.

Akhir-akhir ini, kajian in vitro yang menggunakan strontium pada osteoblas menunjukkan peningkatan pada pembinaan tulang osteoblas.^[10].

Ubat yang dibuat dengan menggabungkan strontium dengan asid ranelik boleh membantu dalam pertumbuhan tulang, menggalakkan kepadatan tulang serta mengurangkan keretakan tulang vertebra, periferi dan pinggul.^[11]^[12] Wanita yang menerima ubat menunjukkan 12.7% peningkatan dalam kepadatan tulang. Wanita yang menerima plasebo mengalami penurunan 1.6%. Separuh peningkatan dalam kepadatan tulang (diukur oleh densitometri sinar x) yang berpunca daripada berat atom Sr yang lebih tinggi dibandingkan dengan kalsium, sedangkan sebahagian lain adalah peningkatan dalam jisim tulang.

Lihat juga

Sebatian strontium

Rujukan

^ "Strontium: Maklumat sebatian strontium(I) fluorida" (PDF). Bernath.UWaterloo.ca. Dicapai pada 2007-12-10.
^ "Aluminium – Silicon Alloys : Strontium Master Alloys for Fast Al-Si Alloy Modification from Metallurg Aluminium". AZo Journal of Materials Online. Dicapai pada 2008-10-14.
^ "Cathode Ray Tube Glass-To-Glass Recycling" (PDF). ICF Incorporated, USEP Agency. Dicapai pada 2008-10-14.
^ Ober, Joyce A. "Mineral Yearbook 2007: Strontium" (PDF). United States Geological Survey. Dicapai pada 2008-10-14. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (bantuan)
^ What are the fuels for radioisotope thermoelectric generators?
^ Miledi R., Strontium as a substitute for calcium in the process of transmitter release at the neuromuscular junction, Nature 212: 1233-1234, 1966.
^ Hagler DJ Jr, Goda Y., Properties of synchronous and asynchronous release during pulse train depression in cultured hippocampal neurons, J Neurophysiol. 2001 Jun;85(6):2324-34.
^ A.D. Ludlow, T. Zelevinsky, G.K. Campbell, S. Blatt, M.M. Boyd, M.H.G. de Miranda, M.J. Martin, S.M. Foreman, J. Ye, T.M. Fortier, J.E. Stalnaker, S.A. Diddams, Y. Le Coq, Z.W. Barber, N. Poli, N.D. Lemke, K.M. Beck, & C. Oates. 2008. Sr lattice clock at 1x10-16 fractional uncertainty by remote optical evaluation with a Ca clock. Science Express. Posted online Feb. 14.
^ Ober, Joyce A. "Mineral Comodity Summaries 2008: Strontium" (PDF). United States Geological Survey. Dicapai pada 2008-10-14.
^ "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-10-06. Dicapai pada 2009-02-10.
^ Meunier PJ, Roux C, Seeman E; dll. (2004). "effects of strontium ranelate on the risk of vertebral fracture in women with postmenopausal osteoporosis". New England Journal of Medicine. 350: 459–468. doi:10.1056/NEJMoa022436. PMID 14749454. Explicit use of et al. in: |author= (bantuan)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
^ Reginster JY, Seeman E, De Vernejoul MC; dll. (2005). "Strontium ranelate reduces the risk of nonvertebral fractures in postmenopausal women with osteoporosis: treatment of peripheral osteoporosis (TROPOS) study". J Clin Metab. 90: 2816–2822. doi:10.1210/jc.2004-1774. PMID 15728210. Explicit use of et al. in: |author= (bantuan)CS1 maint: multiple names: authors list (link)

"Los Alamos National Laboratory – Strontium". Unknown parameter |accessyear= ignored (|access-date= suggested) (bantuan); Unknown parameter |accessmonthday= ignored (bantuan)
Dasch, J. (1969). Strontium isotopes in weathering profiles, deep-sea sediments, and sedimentary rocks. Geochimica et Cosmochimica Acta, Vol. 33, pp. 1521-1552.
Krom et al. (1999). The characterisation of Saharan Dusts and Nile particulate matter in surface sediments from the Levantine basin using Sr isotopes. Marine Geology, Vol. 155, pp. 319-330.
Krom et al. (2002). Nile River sediment fluctuations over the past 7000 yr and their key role in sapropel development. Geology, Vol. 30, pp. 71-74.
Talbot et al., (2000). Strontium isotope evidence for late Pleistocene reestablishment of an integrated Nile drainage network. Geology, Vol. 28, pp. 343-346.
Barnett-Johnson, R., Grimes, C.B., Royer C.F., Donohoe, C.J. (2007) Identifying the contribution of wild and hatchery Chinook salmon (Oncorhynchus tshawytscha) to the ocean fishery using otolith microstructure as natural tags. Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, Vol.64, pp. 1683-1692.
Benson, L., Cordell, L., Vincent, K., Taylor, H., Stein, J., Farmer, G., and Kiyoto, F. (2003) Ancient maize from Chacoan great houses: where was it grown?: Proceedings of the National Academy of Sciences, Vol. 22, pp. 13111-13115.
English, N.B., Betancourt, J.L., Dean, J.S. and J. Quade (2001) Strontium Isotopes Reveal Distant Sources of Architectural Timber in Chaco Canyon, New Mexico. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, Vol. 98, pp. 11891-11896
Porder, S., Paytan, A., and E.A. Hadly (2003) Mapping the origin of faunal assemblages using strontium isotopes. Paleobiology, 29: 197 - 204.

[1] "Strontium: Maklumat sebatian strontium(I) fluorida" (PDF). Bernath.UWaterloo.ca. Dicapai pada 2007-12-10.

[2] "Aluminium – Silicon Alloys : Strontium Master Alloys for Fast Al-Si Alloy Modification from Metallurg Aluminium". AZo Journal of Materials Online. Dicapai pada 2008-10-14.

[3] "Cathode Ray Tube Glass-To-Glass Recycling" (PDF). ICF Incorporated, USEP Agency. Dicapai pada 2008-10-14.

[4] Ober, Joyce A. "Mineral Yearbook 2007: Strontium" (PDF). United States Geological Survey. Dicapai pada 2008-10-14. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (bantuan)

[5] What are the fuels for radioisotope thermoelectric generators?

[6] Miledi R., Strontium as a substitute for calcium in the process of transmitter release at the neuromuscular junction, Nature 212: 1233-1234, 1966.

[7] Hagler DJ Jr, Goda Y., Properties of synchronous and asynchronous release during pulse train depression in cultured hippocampal neurons, J Neurophysiol. 2001 Jun;85(6):2324-34.

[8] A.D. Ludlow, T. Zelevinsky, G.K. Campbell, S. Blatt, M.M. Boyd, M.H.G. de Miranda, M.J. Martin, S.M. Foreman, J. Ye, T.M. Fortier, J.E. Stalnaker, S.A. Diddams, Y. Le Coq, Z.W. Barber, N. Poli, N.D. Lemke, K.M. Beck, & C. Oates. 2008. Sr lattice clock at 1x10-16 fractional uncertainty by remote optical evaluation with a Ca clock. Science Express. Posted online Feb. 14.

[9] Ober, Joyce A. "Mineral Comodity Summaries 2008: Strontium" (PDF). United States Geological Survey. Dicapai pada 2008-10-14.

[10] "salinan arkib". Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-10-06. Dicapai pada 2009-02-10.

[11] Meunier PJ, Roux C, Seeman E; dll. (2004). "effects of strontium ranelate on the risk of vertebral fracture in women with postmenopausal osteoporosis". New England Journal of Medicine. 350: 459–468. doi:10.1056/NEJMoa022436. PMID 14749454. Explicit use of et al. in: |author= (bantuan)CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[12] Reginster JY, Seeman E, De Vernejoul MC; dll. (2005). "Strontium ranelate reduces the risk of nonvertebral fractures in postmenopausal women with osteoporosis: treatment of peripheral osteoporosis (TROPOS) study". J Clin Metab. 90: 2816–2822. doi:10.1210/jc.2004-1774. PMID 15728210. Explicit use of et al. in: |author= (bantuan)CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]