Sebahagian daripada siri tentang |
|---|
| Sejarah Malaysia |
 |
 Portal Malaysia |
Perang Larut ialah siri empat peperangan yang bermula pada Julai 1861 dan berakhir dengan termeterainya Perjanjian Pangkor 1874. Konflik berlaku dalam kalangan kongsi gelap Cina tempatan atas penguasaan kawasan perlombongan di Perak yang kemudiannya melibatkan pergaduhan antara Raja Abdullah dan Ngah Ibrahim, menjadikannya perang penggantian.
Perang pertama (1861–1862)
Perang Larut Pertama bermula pada Julai 1861 apabila pertikaian mengenai kawalan saluran air ke lombong mereka meningkat dan menyebabkan ahli-ahli Pertubuhan Rahsia Hai San menghalau ahli-ahli kongsi Ghee Hin keluar dari Klian Baharu (kini Kamunting).[1][2][3][4] Gabenor Negeri-Negeri Selat, Orfeur Cavenagh mula bercampur tangan dan Menteri Larut, Ngah Ibrahim, telah membuat pampasan kepada Ghee Hin dengan $17,447 bagi pihak Sultan Perak.[5][6][7][8][9]
Perang kedua (1865)
Perang Larut Kedua berlaku pada tahun 1865 dan dicetuskan oleh pergaduhan perjudian pada bulan Jun antara ahli dua kongsi gelap yang bertentangan. Anggota Hai San membawa 14 Ghee Hin sebagai tahanan, 13 daripadanya terbunuh. Orang ke-14 melarikan diri untuk memaklumkan puaknya dan Ghee Hin bertindak balas dengan menyerang sebuah kampung Hai San, memusnahkannya ke tanah dan membunuh 40 lelaki dalam proses itu. Pertempuran berterusan berulang-alik dan merebak ke Province Wellesley dan pulau Pulau Pinang manakala kongsi gelap lain mula menyertai pergaduhan itu. Kedua-dua pihak kemudiannya keletihan dan berdamai. Siasatan rasmi berlaku dan kedua-dua persatuan Hai San dan Ghee Hin didenda $5,000 setiap satu kerana melanggar keamanan Pulau Pinang dan pemimpin mereka dibuang negeri.[10][11][12][13]
Menjelang sekitar tahun 1870, terdapat kira-kira 40,000 pekerja lombong Hakka dan Kantonis di daerah Larut dan kawasan perlombongan antara kedua-dua kumpulan itu berdekatan antara satu sama lain. Kedekatan inilah yang mungkin menjelaskan bagaimana pertempuran seterusnya bermula.[14][15]
Perang ketiga (1871–1872)
Perang Larut Ketiga telah dikhabarkan telah meletus pada tahun 1871 kerana skandal - hubungan luar nikah yang melibatkan pemimpin Ghee Hin dan isteri kepada anak saudara pemimpin Hai San, Chung Keng Quee. Apabila ditemui, pasangan itu telah ditangkap, diseksa, dimasukkan ke dalam bakul babi dan dibuang ke dalam kolam lombong yang tidak digunakan di mana mereka lemas. Membalas kematian ketua mereka, Ghee Hin mempunyai 4,000 askar upahan yang diimport dari tanah besar China melalui Pulau Pinang menyerang Hai San dan buat pertama kalinya, Hai San dihalau keluar dari Larut. Kira-kira 10,000 lelaki Hai San mencari perlindungan di Pulau Pinang. Beberapa bulan kemudian, Hai San yang disokong oleh Ngah Ibrahim mendapatkan semula lombong Matang dan Larut mereka. Pada masa ini, Raja Abdullah seorang penuntut takhta Perak (bertentangan dengan Sultan Ismail yang ditabalkan semasa ketiadaan Abdullah) selepas Sultan Ali (r. 1865–1871) mangkat pada tahun 1871,[16] dan musuh Ngah Ibrahim, berpihak menentang Hai San dan Ngah Ibrahim dan peperangan antara ketua pelombong Cina yang berubah menjadi ketua pelombong Melayu. Perak.[17][18][19][20][21][22][23][24]
Perang keempat dan Perjanjian Pangkor (1873–1874)
| Perang Larut Keempat ڤراڠ لاروت كامڤت | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sebahagian daripada Perang Larut | |||||||
| |||||||
| Pihak yang terlibat | |||||||
|
Kongsi Ghee Hin |
Kongsi Hai San Kesultanan Perak –Tentera Ngah Ibrahim | ||||||
| Komandan dan pemimpin | |||||||
Chin Ah Yam Raja Abdullah Andrew Clarke |
Chung Keng Quee Ngah Ibrahim | ||||||
Perang Larut Keempat berlaku pada tahun 1873. Beberapa minggu selepas Hai San mendapatkan semula Larut, Ghee Hin, disokong oleh Raja Abdullah, menyerang balas dengan senjata dan lelaki dari Singapura dan China. Harta benda Ngah Ibrahim di Matang musnah. Penduduk Melayu tempatan turut terkorban dan harta benda mereka musnah. Masalah merebak ke Krian, Pangkor dan Dinding. Ketua-ketua Melayu yang berpihak dalam Perang Larut kini cemas dengan kekacauan yang dicipta oleh pelombong dan kongsi gelap Cina. Orang Cina Pulau Pinang Negeri Selat yang melihat pelaburan mereka musnah dalam Perang Larut meminta campur tangan daripada British. Lebih 40,000 orang Cina dari Go-Kuan dan Si-Kuan terlibat dalam peperangan.[25][26][27][28][29]
Kesultanan Perak, yang terlibat dalam perjuangan penggantian yang berlarutan, tidak dapat mengekalkan ketenteraman. Keadaan semakin tidak terkawal dan huru-hara terbukti buruk bagi orang Melayu, Cina dan British.[30][31][32][33][34][35][36] Dalam bukunya The Golden Chersonese and The Way Thither (diterbitkan pada 1892) pengembara dan pengembara Victoria Isabella Lucy Bird (1831–1904) menerangkan bagaimana Raja Muda Abdullah berpaling kepada rakannya di Singapura, Tan Kim Ching. Tan, bersama seorang saudagar Inggeris di Singapura merangka surat kepada Gabenor Sir Andrew Clarke yang ditandatangani Abdullah. Surat itu menyatakan hasrat Abdullah untuk meletakkan Perak di bawah perlindungan British, dan "mempunyai seorang lelaki yang cukup kebolehan untuk menunjukkan (dia) sistem pemerintahan yang baik".[37][38][39][40] Pada 26 September 1872, Chung Keng Quee telah pun membentangkan petisyen, yang ditandatangani oleh beliau sendiri dan 44 pemimpin China yang lain, meminta campur tangan British berikutan serangan 12,000 orang Chung Shan oleh 2,000 orang Sen Ning (The Petition).[41][42][43]
Keperluan untuk memulihkan undang-undang dan ketenteraman di Perak telah menyebabkan dasar baru British mengenai campur tangan dalam hal ehwal Negeri-negeri Melayu yang mengakibatkan Perjanjian Pangkor. Pada tahun 1874, gabenor Negeri-Negeri Selat Sir Andrew Clarke mengadakan mesyuarat di Pulau Pangkor, di mana Sultan Abdullah ditabalkan di atas takhta Perak berbanding saingannya, Sultan Ismail.[44][45][46]
Dokumen telah ditandatangani pada 20 Januari 1874 di atas kapal The Pluto di Pulau Pangkor untuk menyelesaikan pertikaian Cina, membersihkan pertikaian penggantian dan membuka jalan untuk penerimaan Residensi British – Kapten Speedy telah dilantik untuk mentadbir Larut sebagai pembantu kepada Residen British.[47][48][49][50][51][52]
Chung Keng Quee dan Chin Ah Yam, masing-masing pemimpin Hai San dan Ghee Hin, telah dimuliakan oleh British dengan gelaran Kapitan Cina dan bandar Larut dinamakan semula Taiping ("太平" dalam bahasa Cina, bermaksud "damai abadi") sebagai pengesahan keadaan gencatan senjata yang baru. Tiga hari kemudian, Chung Keng Quee telah dilantik sebagai ahli Suruhanjaya Pasifikasi yang diketuai oleh Kapten S. Dunlop dan Tetuan Frank Swettenham dan William A. Pickering – salah satu objektif suruhanjaya itu adalah untuk mengatur penyelesaian secara baik bagi pertelingkahan di atas lombong bijih timah di Larut.[53][54][55][56][57]
Pesuruhjaya memutuskan untuk memperuntukkan lombong di Klian Pauh (Taiping) kepada Hai San dan lombong di Klian Bharu (Kamunting) kepada Ghee Hins.[58][59]
Pengkaji sejarah Irene Liao telah menghubungkan dengan penempatan ini penubuhan pada tahun 1880-an di Taiping kuil pertama di semenanjung Tanah Melayu yang dikhaskan kepada dewi He Xiangu (何仙姑). Liao melihat penubuhan kuil itu sebagai "usaha untuk mendamaikan" selepas perang, dan "sebagai sebahagian daripada strategi budaya untuk menyepadukan secara simbolik semua pendatang Guangdong ke dalam satu komuniti". Ramai pelombong Cina datang dari Daerah Zengcheng, pusat utama pemujaan He Xiangu.[60]
Kesudahannya
Menteri Residen British yang baru dilantik James W. W. Birch telah dibunuh pada tahun 1875 atas arahan Lela Pandak Lam (Dato Maharaja Lela). Lela adalah seorang putera raja dan mufti dari Perak Hulu, yang sama ada bermotivasi untuk melindungi kepentingan ekonominya dengan memulihkan perhambaan, yang telah dilarang oleh British atau untuk memulihkan kemerdekaan Perak, satu pandangan yang biasa dipegang oleh nasionalis Malaysia moden. Dalam Perang Perak yang terhasil (1875–1876), British mengalahkan pemberontak, membunuh Lela dan mengusir kedua-dua Raja Abdullah dan Ngah Ibrahim ke Seychelles atas tuduhan bahawa mereka telah terlibat dalam konspirasi untuk membunuh Birch. British melantik Yusuf Sharifuddin Muzaffar Shah sebagai pemangku raja Perak pada tahun 1877 dan melantiknya sebagai Sultan Perak yang baharu pada tahun 1886.
Lihat juga
Rujukan
- ^ Notes on the Larut Disturbances by Khoo Kay Kim, A history of Perak, Sir Richard Olof Winstedt, Richard James Wilkinson, Sir William Edward Maxwell, republished by Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society, 1974, PPiv&v
- ^ History of Malaya, 1400-1959, Joginder Singh Jessy, Jointly published by the United Publishers and Peninsular Publications, 1963, P151
- ^ A portrait of Malaysia and Singapore, Soo Hai Ding Eing Tan, Oxford University Press, 1978, ISBN 0195807227, ISBN 9780195807226, PP78&123
- ^ The Malayan tin industry to 1914: with special reference to the states of Perak, Selangor, Negri, Sembilan, and Pahang by Lin Ken Wong, Published for the Association for Asian Studies by the University of Arizona Press, 1965, P27
- ^ A portrait of Malaysia and Singapore, Soo Hai Ding Eing Tan, Oxford University Press, 1978, ISBN 0195807227, ISBN 9780195807226, PP79
- ^ The Western Malay States, 1850-1873: the effects of commercial development on Malay politics, Kay Kim Khoo, Oxford University Press, 1972, P129
- ^ A history of Malaya, Joseph Kennedy, Macmillan, 1970, P138
- ^ A short history of Malaya, Gerald Percy Dartford, Longmans, Green, 1963, P128
- ^ The Making of Modern South-East Asia: The European conquest, D. J. M. Tate, Oxford University Press, 1971, P276
- ^ History of Malaya, 1400-1959, Joginder Singh Jessy, Jointly published by the United Publishers and Peninsular Publications, 1963, P152
- ^ Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society, Volume 64, MBRAS, 1991, P10
- ^ A portrait of Malaysia and Singapore, Soo Hai Ding Eing Tan, Oxford University Press, 1978, ISBN 0195807227, ISBN 9780195807226, P79
- ^ The impact of Chinese secret societies in Malaya: a historical study, Wilfred Blythe, Royal Institute of International Affairs, Issued under the auspices of the Royal Institute of International Affairs [by] Oxford U.P., 1969, P115
- ^ Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society, Volume 36, Part 2, MBRAS, 1968, P44
- ^ The dynamics of Chinese dialect groups in early Malaya, Lau-Fong Mak, Singapore Society of Asian Studies, 1995, P72
- ^ Ooi, Keat Gin (2004). Southeast Asia: A Historical Encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. m/s. 775. ISBN 9781576077702. Dicapai pada 19 Ogos 2019.
- ^ The Making of Modern South-East Asia: The European conquest, D. J. M. Tate, Oxford University Press, 1971, PP274&276
- ^ A gallery of Chinese kapitans, Choon San Wong, Ministry of Culture, Singapore, 1963, P72
- ^ The journals of J. W. W. Birch, first British resident to Perak, 1874-1875, James Wheeler Woodford Birch, Oxford University Press, 1976
- ^ The Chinese in Malaya, Victor Purcell, Oxford Univ. Press, 1948, P107
- ^ Chinese secret societies in Malaya: a survey of the Triad Society from 1800 to 1900, Leon Comber, Published for the Association for Asian Studies by J.J. Augustin, 1959, P158
- ^ A portrait of Malaysia and Singapore, Soo Hai Ding Eing Tan, Oxford University Press, 1978 ISBN 0195807227, ISBN 9780195807226, P80
- ^ The impact of Chinese secret societies in Malaya: a historical study, Wilfred Blythe, Royal Institute of International Affairs, Oxford U.P., 1969, P179
- ^ Triad and tabut: a survey of the origin and diffusion of Chinese and Mohamedan secret societies in the Malay Peninsula, A.D. 1800-1935, Parts 1800-1935, Mervyn Llewelyn Wynne, Govt. Print. Off., 1941, PP267,270
- ^ Triad and tabut: a survey of the origin and diffusion of Chinese and Mohamedan secret societies in the Malay Peninsula, A.D. 1800-1935, Parts 1800-1935, Mervyn Llewelyn Wynne, Govt. Print. Off., 1941, P270,275
- ^ History of Malaya, 1400-1959Joginder Singh Jessy, Jointly published by the United Publishers and Peninsular Publications, 1963, P158
- ^ A portrait of Malaysia and Singapore, Soo Hai Ding Eing Tan, Oxford University Press, 1978, ISBN 0195807227, ISBN 9780195807226, P
- ^ The first 150 years of Singapore, Donald Moore, Joanna Moore, 1969, P361
- ^ Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society, Volume 64, MBRAS, 1991, P11
- ^ A History of Malaysia By Barbara Watson Andaya, Leonard Y. Andaya, Palgrave Macmillan, 1984, ISBN 0312381212, ISBN 9780312381219, P150-151
- ^ A portrait of Malaysia and Singapore, Soo Hai Ding Eing Tan, Oxford University Press, 1978, ISBN 0195807227, ISBN 9780195807226, P80
- ^ Pasir Salak: pusat gerakan menentang British di Perak, Abdullah Zakaria Ghazali, Yayasan Perak, 1997, PP8,24
- ^ Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society, Volume 64, MBRAS, 1991, P13
- ^ Triad and tabut: a survey of the origin and diffusion of Chinese and Mohamedan secret societies in the Malay Peninsula, A.D. 1800-1935, Parts 1800-1935, Mervyn Llewelyn Wynne, Govt. Print. Off., 1941, P279
- ^ The development of British Malaya 1896-1909, Hon-chan Chai, Oxford U.P., 1968, P5
- ^ A short history of Malaysia, Singapore and Brunei, Constance Mary Turnbull, Graham Brash, 1981, P134
- ^ The Golden Chersonese and the Way Thither, By Isabella Bird, Cambridge University Press, 2010, ISBN 1108014739, ISBN 9781108014731, P269
- ^ Life of Lieutenant General the Honorable Sir Andrew Clarke, By Robert Hamilton Vetch, Kessinger Publishing, 2005, ISBN 1417951303, ISBN 9781417951307, p. 149
- ^ The impact of Chinese secret societies in Malaya: a historical study, Wilfred Blythe, Royal Institute of International Affairs, Oxford U.P., 1969, P186
- ^ British Intervention in Malaya, 1867-1877Cyril Northcote Parkinson, University of Malaya Press, 1964, PP122, 255
- ^ Triad and tabut: a survey of the origin and diffusion of Chinese and Mohamedan secret societies in the Malay Peninsula, A.D. 1800-1935, Parts 1800-1935, Mervyn Llewelyn Wynne, Govt. Print. Off., 1941, P276
- ^ A gallery of Chinese kapitans. Choon San Wong, Ministry of Culture, Singapore, 1963, P102
- ^ The impact of Chinese secret societies in Malaya: a historical study, Wilfred Blythe, Issued under the auspices of the Royal Institute of International Affairs [by] Oxford U.P., 1969, P177
- ^ Malaysia, Singapore & Brunei By Simon Richmond, Lonely Planet, 2010, ISBN 1741048877, ISBN 9781741048872, P144
- ^ Triad and tabut: a survey of the origin and diffusion of Chinese and Mohamedan secret societies in the Malay Peninsula, A.D. 1800-1935, Parts 1800-1935, Mervyn Llewelyn Wynne, Govt. Print. Off., 1941, P299
- ^ Chinese secret societies in Malaya: a survey of the Triad Society from 1800 to 1900, Leon Comber, Published for the Association for Asian Studies by J.J. Augustin, 1959, P200
- ^ Nineteenth-century Malaya: the origins of British political control, Charles Donald Cowan, Oxford University Press, 1967, P184
- ^ Swettenham by Henry Sackville Barlow, Southdene, 1995, P119
- ^ Footprints in Malaya by Sir Frank Athelstane Swettenham, Hutchinson, 1942, P30
- ^ Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society, Volume 27, MBRAS, 1 January 1954, P12
- ^ Imperial Connections: India in the Indian Ocean Arena, 1860-1920 By Thomas R. Metcalf, University of California Press, 2008, ISBN 0520258053, ISBN 9780520258051, P39
- ^ Absent history: the untold story of Special Branch Operations in Singapore, 1915-1942, Kah Choon Ban, Raffles, 2001, ISBN 9814071021, 9789814071024, P41
- ^ The Mandarin-Capitalists from Nanyang: Overseas Chinese Enterprise in the Modernisation of China 1893-1911 By Michael R. Godle, Cambridge University Press, 25 July 2002, ISBN 0521526957, ISBN 9780521526951, P28
- ^ A gallery of Chinese kapitans, Choon San Wong, Ministry of Culture, Singapore, 1963, P77
- ^ Rough guide to Malaysia, Singapore & Brunei By Charles de Ledesma, Mark Lewis, Pauline Savage, ISBN 1843530945, ISBN 9781843530947, P181
- ^ Taiping, ibukota Perak by Kay Kim Khoo, Persatuan Muzium Malaysia, 1981, P8
- ^ The evolution of the urban system in Malaya, Heng Kow Lim. Penerbit Universiti Malaya, 1978, PP51&54
- ^ A gallery of Chinese kapitans by Choon San Wong, Ministry of Culture, Singapore. 1963, P78
- ^ The impact of Chinese secret societies in Malaya: a historical study by Wilfred Blythe, Issued under the auspices of the Royal Institute of International Affairs [by] Oxford U.P., 1969, PP121, 123, 180
- ^ Irene Liao, “拉律戰爭與何仙姑信仰在英屬馬來亞的開展” (The Larut Wars and the Beginning of the He Xiangu Cult in British Malaya), Bulletin of the Institute of Modern History Academia Sinica 100 (2018), 47–84 (47).
Bacaan lanjut
- Chung Keng Quee
- Southeast Asia: a historical encyclopaedia, from Angkor Wat to East Timor, Volume 2Southeast Asia: A Historical Encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor, Edited by Keat Gin Ooi, Published by ABC-CLIO, 2004, ISBN 1576077705, ISBN 9781576077702, P775
- Ipoh: when tin was king By Ho Tak Ming, Perak Academy, 2009, ISBN 9834250029, ISBN 9789834250027, PP9&67
- Thai south and Malay north: ethnic interactions on the plural Peninsula, Michael John Montesano, Patrick Jory, NUS Press, 2008, ISBN 9971694115, ISBN 9789971694111, P208
- Fifteenth Report of the United States Civil Service Commission, Congressional edition, Volume 3826, United States Congress, US G.P.O., 1899, PP529, 530, 534
- The New Encyclopædia Britannica, Volume 9, 2003, ISBN 0852299613, ISBN 9780852299616, PP113,278
- Sir Frank Swettenham's Malayan journals, 1874-1876 by Sir Frank Athelstane Swettenham, illustrated, reprint, Oxford University Press, 1975
- Nineteenth-century Malaya: the origins of British political control, Volume 11 of London oriental series, Charles Donald Cowan, Oxford University Press, 1967
- In search of Southeast Asia: a modern history, David P. Chandler, David Joel Steinberg, University of Hawaii Press, 1987, ISBN 0824811100, ISBN 9780824811105
- In quest of unity: the centralisation theme in Malaysian Federal-State relations, 1957–75, Issue 39 of Occasional paper, Institute of Southeast Asian Studies, Robert O. Tilman, Institute of Southeast Asian, 1976
- Monthly summary of commerce and finance of the United States, United States. Dept. of the Treasury. Bureau of Statistics, United States. Dept. of Commerce and Labor. Bureau of Statistics, United States. Bureau of Foreign and Domestic Commerce, GPO, 1901, PP1249&1250
- The protected Malay States, 1874-1895, Emily Sadka, University of Malaya Press, 1968
- Papers on Malayan history, K. G. Tregonning, Journal South-East Asian History, 1962
- Papers on Malay subjects, Richard James Wilkinson, Oxford University Press, 1971
- A history of Perak, Issue 3 of M.B.R.A.S. reprints, Sir Richard Olof Winstedt, Richard James Wilkinson, Sir William Edward Maxwell, MBRAS, 1974
- Pickering: protector of Chinese, Robert Nicholas Jackson, Oxford U. P., 1966
- The development of the tin mining industry of Malaya, Yat Hoong Yip, University of Malaya Press, 1969
- The Malayan tin industry to 1914: with special reference to the states of Perak, Selangor, Negri, Sembilan, and Pahang, Volume 14 of Monographs of the Association for Asian Studies, Lin Ken Wong, University of Arizona Press, 1965
- The Malay States, 1877-1895: political change and social policy, Philip Fook Seng Loh, Oxford University Press, 1969
- EngvarB from Mac 2015
- Guna tarikh dmy dari Mac 2015
- Sejarah Perak
- Daerah Larut, Matang dan Selama
- Peperangan yang melibatkan Malaysia sebelum merdeka
- Konflik pada tahun 1861
- Konflik pada tahun 1862
- Konflik pada tahun 1865
- Konflik pada tahun 1871
- Konflik pada tahun 1872
- Konflik jenayah terancang
- Perang Saudara di Malaysia
- 1860-an dalam British Malaya
- 1870-an dalam British Malaya
- Triad (jenayah terancang)