Kan-on - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas

Kan-on atau kan'on (漢音; sebutan Jepun: [kaꜜɰ̃.oɴ] or [kaɰ̃.oɴ], "bunyi Han") ialah bacaan kanji Jepun yang dipinjam daripada bahasa Cina semasa dinasti Tang, dari abad ke-7 hingga ke-9; tempoh yang sezaman dengan zaman Nara di Jepun. Ia diperkenalkan oleh, antara lain, utusan dari misi Jepun ke Tang China. Kan-on tidak boleh dikelirukan dengan tō-on (唐音, bunyi Tang), yang merupakan pinjaman fonetik yang lebih terkemudian.

Kan-on adalah on'yomi (音読み) berdasarkan sebutan Chang'an pusat bagi bahasa Cina Pertengahan.^[1] Suku kata Kan adalah bacaan bahasa Cina Pertengahan: 漢 (xan^H) mengikut fonologi Jepun, merujuk kepada dinasti Han, yang menjadikan Chang'an sebagai ibu kotanya.^[1] Tambahan pula, Kan (漢) juga telah menjadi pemerian untuk semua perkara berkaitan Cina, contohnya, kanji ('aksara Cina').

Kan'on sebahagiannya menggantikan go-on yang lebih awal, yang merupakan "sekadar peniruan bagi tiruan Korea, tetapi Kan-on adalah peniruan bagi perkara yang sebenar."^[1]

Sebilangan kecil aksara tidak pernah mempunyai kan-on mereka yang dihantar ke Jepun; kan-on mereka kadangkala dibina semula dalam kamus Jepun walaupun tidak ditandakan secara khusus sedemikian. Beberapa kamus malah membuang kan-on yang disahkan memihak kepada sebutan yang lebih sistematik.^[1]

Ciri-ciri berbanding dengan go-on

Dalam konsonan

jenis	tidak bersuara / bersuara						bersuara / sengau					zi- / ni- atau zy- / ny-
contoh	神	大	土	地	分	仏	男	女	万	美	無	二児	人刃	日	如	若
Kan-on	sin	tai	to	ti	fun	futu	dan	dyo	ban	bi	bu	zi	zin	zitu	zyo	zyaku
Go-on	zin	dai	do	di	bun	butu	nan	nyo	man	mi	mu	ni	nin	niti	nyo	nyaku
nota							d- / n-		b- / m-			Mandarin: r-, er

Dalam vokal

jenis	* / -e												-ei / -ai				* / -u
contoh	衣	気	戯	愛	解	会絵	快怪	外	仮家	下夏	化	花	西斉	体帝	米	礼	素	図	怒	公工口	豆頭	右有	九久	留
Kan-on	i	ki	gi	ai	kai	kwai		gwai	ka		kwa		sei	tei	bei	rei	so	to	do	kou	tou	iu	kiu	riu
Go-on	e	ke	ge	e	ge	we	ke	ge	ke	ge	ke		sai	tai	mai	rai	su	du	nu	ku	du	u	ku	ru
nota													Mandarin: -i

jenis	-i- / -o-					-e- / -o-				-a- / -o-		-a- / -ya-			-yoku / -iki
contoh	音隠	今金	品	乙	乞	遠園	建	言厳	越	叛	発	行	客	白	色拭	食	直	力
Kan-on	in	kin	fin	itu	kitu	wen	ken	gen	wetu	fan	fatu	kau	kaku	faku	syoku		tyoku	ryoku
Go-on	on	kon	fon	otu	kotu	won	kon	gon	woti	fon	fotu	gyau	kyaku	byaku	siki	ziki	diki	riki
nota

jenis	-e- / -ya-														lain-lain
contoh	京経	形	正生性声省精	成静	丁挺	定	兵	平病	名命明	霊	役	石赤	寂	暦	牛	月	殺	文聞
Kan-on	kei		sei		tei		fei		mei	rei	eki	seki		reki	giu	getu	satu	bun
Go-on	kyau	gyau	syau	zyau	tyau	dyau	fyau	byau	myau	ryau	yaku	syaku	zyaku	ryaku	gu	gwati	setu	mon
nota	Mandarin: -ing zheng, cheng, sheng