VX (agen saraf) - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas

VX^[1]
	; Enantiomer SP-(−)-VX
Nama
	Nama IUPAC pilihan S-{2-[Di(propan-2-yl)amino]etil} O-etil metilfosfonotioat
	Nama lain [2-(Diisopropilamino)etil]-O-etil metilfosfonotioat; Etil {[2-(diisopropilamino)etil]sulfanil}(metil)fosfinat; Etil N-2-diisopropilaminoetil metilfosfonotiolat
Pengecam
No. Pendaftaran CAS	50782-69-9 ;
Imej model 3D Jmol	Imej berinteraktif; Imej berinteraktif;
ChEBI	CHEBI:136185 ;
ChEMBL	ChEMBL483105 ;
ChemSpider	36386 ;
MeSH	VX
PubChem CID	39793;
UNII	9A4381183B ;
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID80866161 ;
	InChI InChI=1S/C11H26NO2PS/c1-7-14-15(6,13)16-9-8-12(10(2)3)11(4)5/h10-11H,7-9H2,1-6H3 Key: JJIUCEJQJXNMHV-UHFFFAOYSA-N ; InChI=1/C11H26NO2PS/c1-7-14-15(6,13)16-9-8-12(10(2)3)11(4)5/h10-11H,7-9H2,1-6H3 Key: JJIUCEJQJXNMHV-UHFFFAOYAV;
	SMILES CCOP(C)(=O)SCCN(C(C)C)C(C)C; O=P(OCC)(SCCN(C(C)C)C(C)C)C;
Sifat
Formula kimia	C11H26NO2PS
Jisim molar	267.37 g·mol−1
Ketumpatan	1.0083 g cm−3
Takat lebur	−51 °C (−60 °F; 222 K)
Takat didih	300 °C (572 °F; 573 K)
log P	2.047
Tekanan wap	0.09 Pa
Bahaya
NFPA 704 (berlian api)	1 4 1
Takat kilat	159 °C (318 °F; 432 K)
	Dos maut (LD) atau kepekatan dos maut (LC)
LD50 (median dos)	7 μg/kg (tikus, IV)
	Kecuali jika dinyatakan sebaliknya, data diberikan untuk bahan-bahan dalam keadaan piawainya (pada 25 °C [77 °F], 100 kPa).
	pengesahan (apa yang perlu: /?)
	Rujukan kotak info

Gas VX merupakan salah satu agen saraf yang paling terkenal dan toksik dalam agen saraf siri-V. Agen saraf merupakan bahan kimia yang paling beracun dan cepat bertindak di antara bahan kimia yang digunakan dalam peperangan kimia. Nama kimia gas VX ialah O-ethyl-S-[2(diisopropylamino)ethyl] methylphosphonothiolate dan formula molekulnya ialah C₁₁H₂₆NO₂PS.

VX menyerupai racun serangga yang dikenali sebagai racun serangga "organofosfat" dalam cara VX bertindak dan kesan racunnya; bagaimanapun agen saraf adalah lebih beracun daripada racun serangga.

Sifat fizikal

VX mempunyai berat molekul rendah (FW 267) serta bercirikan cecair di bawah persekitaran terkawal serta bersuhu biasa dan tropikal pada kebanyakan masa (m.p. sekitar −51 °C),^[4]^{:Melting Point} dengan ketumpatan yang lebih kurang sama dengan air.^[4]^:Density Agen ini bersifat hidrofobik—dengan pemekalian (partitioning) sebanyak 100 kali ganda daripada air menjadi oktanol, ^{[perlu rujukan]}—serta mempunyai takat didih tinggi (sekitar 300 °C).^[4]^{:Boiling Point} Sifat fizikalnyya yang berkelikatan rendah dan meruap dengan rendah menjadikannya tidak mudah terjejas daripada unsur-unsur luar.^[5]

VX tidak mempunyai sebarang bau mahupun rasa,^[6] dan ia boleh disebarkan dalam bentuk cecair melalui aerosol atau dalam bentuk serbuk yang dicampur dengan tanah liat atau talkum sebagai bahan pemekat.^[5]

Toksikologi

VX ialah "agen saraf yang begitu toksik", di mana dos maut yang berpotensi daripada agen ini adalah sedikit tinggi daripada sebarang kesan yang dibawa secara langsungnya. Malah, kesan yang dibawa daripada pendedahan kepada dos ini begitu mendadak sehingga tidak ada masa yang secukupnya untuk memberi rawatan menangkis racun ini..^[7] Dos maut median (LD₅₀)—dos pendedahan yang diperlukan untuk membunuh sejumlah separuh populasi yang diuji—yang dianggarkan untuk manusia lelaki sekitar 70 kg melalui pendedahan dengan kulit dilaporkan sebanyak 10 mg (0.00035 oz), manakala masa kepekatan maut (LCt₅₀) (yang menyukat kepekatan wap per masa pendedahan) agen tersebut ialah sekiar 30–50 mg·min/m³.^[7]

Rujukan

^ John H, Balszuweit F, Kehe K, Worek F & Thiermann H (2015). "Toxicokinetic Aspects of Nerve Agents and Vesicants". Dalam Gupta, Ramesh C. (penyunting). Handbook of Toxicology of Chemical Warfare Agents (ed. 2nd). Cambridge, MA: Academic Press. m/s. 817–856, esp. 823 [Fig.56.1]. ISBN 978-0128004944. Dicapai pada March 22, 2017.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
^ ^a ^b Chambers, Michael. "Substance Name: VX". ChemIDplus (dalam bahasa Inggeris). U.S. National Library of Medicine, National Institutes of Health. Dicapai pada 24 February 2017.
^ "Material Safety Data Sheet: Nerve Agent (VX)". ilpi.com. Interactive Learning Paradigms Incorporated. December 22, 2000 [1998]. Dicapai pada October 25, 2007.
^ ^a ^b ^c "Tx 60 | C11H26NO2PS" (dalam bahasa Inggeris). PubChem. Dicapai pada 13 April 2017.
^ ^a ^b Croddy, Eric (1 Oktober 2002). "Dusty Agents and the Iraqi Chemical Weapons Arsenal". Nuclear Threat Initiative [NTI]. Washington, DC and Monterey, CA: Middlebury Institute of International Studies, James Martin Center for Nonproliferation Studies. Dicapai pada 22 Mac 2017 – melalui NTI.org.
^ Bradley, David (24 Februari 2017). "VX Nerve Agent in North Korean's Murder: How Does It Work?". Scientific American. Dicapai pada March 22, 2017.
^ ^a ^b FAS Staff (2013). "Types of Chemical Weapons: Nerve Agents [Table. Toxicological Data]". Washington, DC: Federation of American Scientists [FAS]. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 November 2016. Dicapai pada 22 Mac 2017. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)

Pautan luar

(Melayu) Laman mengenai gas beracun VX.
Questions and Answers for VX Diarkibkan 2004-04-12 di Wayback Machine
CDC Facts About VX

[Thiermann15-1] John H, Balszuweit F, Kehe K, Worek F & Thiermann H (2015). "Toxicokinetic Aspects of Nerve Agents and Vesicants". Dalam Gupta, Ramesh C. (penyunting). Handbook of Toxicology of Chemical Warfare Agents (ed. 2nd). Cambridge, MA: Academic Press. m/s. 817–856, esp. 823 [Fig.56.1]. ISBN 978-0128004944. Dicapai pada March 22, 2017.CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[Substance_Name:_VX-2] Chambers, Michael. "Substance Name: VX". ChemIDplus (dalam bahasa Inggeris). U.S. National Library of Medicine, National Institutes of Health. Dicapai pada 24 February 2017.

[3] "Material Safety Data Sheet: Nerve Agent (VX)". ilpi.com. Interactive Learning Paradigms Incorporated. December 22, 2000 [1998]. Dicapai pada October 25, 2007.

[PubChem-4] "Tx 60 | C11H26NO2PS" (dalam bahasa Inggeris). PubChem. Dicapai pada 13 April 2017.

[CroddyNTI02-5] Croddy, Eric (1 Oktober 2002). "Dusty Agents and the Iraqi Chemical Weapons Arsenal". Nuclear Threat Initiative [NTI]. Washington, DC and Monterey, CA: Middlebury Institute of International Studies, James Martin Center for Nonproliferation Studies. Dicapai pada 22 Mac 2017 – melalui NTI.org.

[BradleySciAmer17-6] Bradley, David (24 Februari 2017). "VX Nerve Agent in North Korean's Murder: How Does It Work?". Scientific American. Dicapai pada March 22, 2017.

[FoAS-7] FAS Staff (2013). "Types of Chemical Weapons: Nerve Agents [Table. Toxicological Data]". Washington, DC: Federation of American Scientists [FAS]. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 November 2016. Dicapai pada 22 Mac 2017. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

l b s Neurotoksin
Toksin haiwan	Batrakotoksin Bestoksin Birtoksin Bungarotoksin Karibdotoksin Konotoksin Fasikulin Huwentoksin Poneratoksin Saksitoksin Tetrodotoksin Vanilotoksin Toksin seram (SsTx) Epibatidin Zetekitoksin AB Dendrotoksin
Bakteria	Toksin botulinum Tetanospasmin
Sianotoksin	Anatoksin-a Guanitoksin BMAA Saksitoksin
Toksin tumbuhan	Akonitin Bikukulin Enantotoksin Penitrem A Pikrotoksin Striknin Tutin Rotenon Ginkgotoksin Sikutoksin Tujon Volkensin
Mikotoksin	Asid ibotenik Muskarin Muskimol
Pestisid	Fenpropatrin Tetrametilenedisulfotetramina Brometalin Krimidina Metamidofos Endosulfan Fipronil Fenilsilatrana Klorofenilsilatrana Sulfuril fluorida Mipafoks Shradan Dimefox
Agen saraf	Siklosarin EA-3148 Agen Novichok Sarin Soman Tabun VE VG VM VP VR VX GV EA-3990 EA-4056 T-1123 Oktametilena-bis(5-dimetilkarbamoksiisokuinolinium bromida) Fluorotabun VX China EA-2192
Bisiklik fosfat	TBPS TBPO IPTBO
Lain-lain	Dimetilkadmium Dimetilmerkuri Toksopirimidina IDPN Tetraetilplumbum

Nama
Enantiomer S_P-(−)-VX


Nama IUPAC pilihan S-{2-[Di(propan-2-yl)amino]etil} O-etil metilfosfonotioat
Nama lain [2-(Diisopropilamino)etil]-O-etil metilfosfonotioat Etil {[2-(diisopropilamino)etil]sulfanil}(metil)fosfinat Etil N-2-diisopropilaminoetil metilfosfonotiolat
Pengecam
No. Pendaftaran CAS	50782-69-9^Y^[2]
Imej model 3D Jmol	Imej berinteraktif Imej berinteraktif
ChEBI	CHEBI:136185^N
ChEMBL	ChEMBL483105^Y
ChemSpider	36386^Y
MeSH	VX
PubChem CID	39793
UNII	9A4381183B^Y
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID80866161
InChI InChI=1S/C11H26NO2PS/c1-7-14-15(6,13)16-9-8-12(10(2)3)11(4)5/h10-11H,7-9H2,1-6H3^Y Key: JJIUCEJQJXNMHV-UHFFFAOYSA-N^Y InChI=1/C11H26NO2PS/c1-7-14-15(6,13)16-9-8-12(10(2)3)11(4)5/h10-11H,7-9H2,1-6H3 Key: JJIUCEJQJXNMHV-UHFFFAOYAV
SMILES CCOP(C)(=O)SCCN(C(C)C)C(C)C O=P(OCC)(SCCN(C(C)C)C(C)C)C
Sifat
Formula kimia	C₁₁H₂₆NO₂PS
Jisim molar	267.37 g·mol⁻¹
Ketumpatan	1.0083 g cm⁻³
Takat lebur	−51 °C (−60 °F; 222 K)
Takat didih	300 °C (572 °F; 573 K)
log P	2.047
Tekanan wap	0.09 Pa
Bahaya
NFPA 704 (berlian api)	1 4 1
Takat kilat	159 °C (318 °F; 432 K)^[3]
Dos maut (LD) atau kepekatan dos maut (LC)
LD₅₀ (median dos)	7 μg/kg (tikus, IV)^[2]
Kecuali jika dinyatakan sebaliknya, data diberikan untuk bahan-bahan dalam keadaan piawainya (pada 25 °C [77 °F], 100 kPa).
Y pengesahan (apa yang perlu: Y/N?)
Rujukan kotak info