Tidak ada referer, pengunjung mungkin datang langsung atau referer diblokir.ls. Zhuge Liang - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas
Lifestyle Khazanah Profil Baru Dram Lists Ensiklopedia
Technopedia Center
PMB University Brochure
Faculty of Engineering and Computer Science
S1 Informatics S1 Information Systems S1 Information Technology S1 Computer Engineering S1 Electrical Engineering S1 Civil Engineering

faculty of Economics and Business
S1 Management S1 Accountancy

Faculty of Letters and Educational Sciences
S1 English literature S1 English language education S1 Mathematics education S1 Sports Education
teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
  2. Ensiklopedia Bebas
  3. Zhuge Liang - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas
Zhuge Liang - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas
Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Nama ini merupakan nama orang dalam bahasa Cina; nama keluarganya ialah Zhuge.
Zhuge Liang
諸葛亮
Ilustrasi Zhuge Liang
Canselor Imperial daripada Shu Han
Dalam jawatan
229 (229) – September atau Oktober 234
Dalam jawatan
Mei 221 – 228 (228)
RajaLiu Bei / Liu Shan
Pembesar Kanan
Dalam jawatan
228 (228)–229 (229)
RajaLiu Shan
Gabenor Wilayah Yi
Dalam jawatan
223 (223) – September atau Oktober 234
RajaLiu Shan
Digantikan olehJiang Wan (sebagai Inspektor)
Kolonel-Pengarah Pengiring
Dalam jawatan
221 (221) – September atau Oktober 234
RajaLiu Bei / Liu Shan
Didahului olehZhang Fei
Timbalan Ketua Sekretariat
Dalam jawatan
221 (221) – September atau Oktober 234
RajaLiu Bei / Liu Shan
Digantikan olehJiang Wan
Maklumat peribadi
Lahir181
Daerah Yinan, Shandong
Meninggal duniaSeptember atau Oktober 234 (umur 53)[a][1]
Dataran Wuzhang, Shaanxi
Tempat semadiGunung Dingjun, Shaanxi
PasanganLady Huang
Pertalian
Anak
Ibu bapa
  • Zhuge Gui (bapa)
PekerjaanNegarawan, ketua tentera, ulama, pencipta
Nama ihsanKongming (孔明)
Nama anumertaMarkis Zhongwu (忠武侯)
PeerageMarkis Daerah Wu
(武鄉侯)
Nicknames"Naga Tidur"
(臥龍 / 伏龍)
Zhuge Liang
Tulisan Cina Tradisional諸葛亮
Tulisan Cina Ringkas诸葛亮
Nama ihsan
Bahasa Cina孔明

Zhuge Liang (Mengenai audio inisebutan (bantuan·maklumat)) (181 – September atau Oktober 234),[a] juga dikenali dengan nama ihsan Kongming, merupakan seorang negarawan, ahli strategi, dan pencipta China yang hidup melalui akhir dinasti Han Timur (s. 184–220) dan zaman Tiga Kerajaan pada awal (220–280) China. Semasa tempoh Tiga Kerajaan, beliau berkhidmat sebagai Canselor Imperial (atau Perdana Menteri) di negeri Shu Han (221–263) dari penubuhannya pada 221 dan kemudian sebagai bupati dari 223 hingga kematiannya pada September atau Oktober 234.[1]

Beliau diiktiraf sebagai ahli strategi paling berjaya di zamannya. Reputasinya sebagai seorang ulama yang bijak dan berbudaya berkembang walaupun ketika beliau hidup dalam pengasingan relatif, sehingga dia mendapat gelaran "Wolong" atau "Fulong" (kedua-duanya bermaksud "Naga Tidur").

Kaedah pentadbiran Zhuge Liang menarik kedua-duanya daripada Legalisme[2] dan juga Konfusianisme.[3] Beliau mengkritik pemikiran Legalist Shang Yang,[4] dan menganjurkan kebajikan dan pendidikan sebagai pegangan menjadi seorang pemerintah.[5] Beliau membandingkan dirinya dengan Guan Zhong,[2] membangunkan pertanian dan industri Shu untuk menjadi kuasa serantau.[6] Beliau sangat mementingkan karya Shen Buhai dan Han Fei,[3] enggan memanjakan elit tempatan dan menerima pakai undang-undang yang ketat, tetapi adil dan jelas. Untuk mengenang tadbir urusnya, penduduk tempatan mengekalkan kuil untuknya selama berabad-abad.[7]

Zhuge merupakan dua aksara nama keluarga kompaun Cina. Pada tahun 760, apabila Maharaja Suzong daripada dinasti Tang membina sebuah kuil untuk menghormati Jiang Ziya, baginda mempunyai arca sepuluh jeneral tentera terkenal dan ahli strategi yang diletakkan di kuil yang mengapit patung Jiang Ziya: Zhuge Liang, Bai Qi, Han Xin, Li Jing, Li Shiji, Zhang Liang, Sima Rangju, Sun Tzu, Wu Qi, dan Yue Yi.[8]

Sumber sejarah

Lukisan Zhang Feng (1654) yang menggambarkan Zhuge Liang sedang berbaring di atas katil sofa.

Sumber sejarah yang berwibawa mengenai kehidupan Zhuge Liang ialah biografinya dalam Jilid 35 karya Records of the Three Kingdoms (Sanguozhi), yang ditulis oleh ahli sejarah Chen Shou (233–297) pada abad ketiga. Chen Shou pernah bekerja di pejabat sejarah kerajaan Shu Han, dan sebelum itu telah menyusun tulisan-tulisan Zhuge Liang menjadi sebuah antologi.[Sanguozhi 1] Skop koleksi ini mungkin terhad kepada dokumen rasmi kerajaan sahaja.[9]:113

Pada abad kelima, ahli sejarah Dinasti Liu Song, Pei Songzhi (372–451), telah menulis anotasi terhadap Sanguozhi dengan menggabungkan maklumat daripada sumber-sumber lain ke dalam karya asal Chen Shou serta menambah ulasan peribadinya. Beberapa teks alternatif yang digunakan dalam anotasi terhadap Sanguozhi termasuk:

  • Xiandi Chunqiu (獻帝春秋; Kronik Maharaja Xian) oleh Yuan Wei (袁暐)
  • Han Jin Chunqiu (漢晉春秋; Kronik Han dan Jin) oleh Xi Zuochi
  • Xiangyang Ji (襄陽記; Catatan Xiangyang) oleh Xi Zuochi
  • Wei Shu (魏書; Kitab Wei) oleh Wang Chen, Xun Yi dan Ruan Ji
  • Weilüe (魏略; Sejarah Ringkas Wei) oleh Yu Huan
  • Wei Shi Chunqiu (魏氏春秋; Kronik Keluarga Pemerintah Wei) oleh Sun Sheng
  • Jin Yang Qiu (晉陽秋) oleh Sun Sheng
  • Yuanzi (袁子) oleh Yuan Zhun (袁準)
  • Shu Ji (蜀記; Catatan Shu) oleh Wang Yin (王隱)
  • Wu Shu (吳書; Kitab Wu) oleh Wei Zhao
  • Lingling Xianxian Zhuan (零陵先賢傳; Biografi Tokoh Terbilang Lingling yang Telah Meninggal)

Semasa Dinasti Qing, ahli sejarah Zhang Zhu (張澍; 1776–1847) telah menyusun dan menghimpunkan pelbagai karya sastera mengenai Zhuge Liang ke dalam sebuah koleksi 11 jilid yang dinamakan Zhuge Zhongwu Hou Wen Ji (諸葛忠武侯文集; Koleksi Sastera Marquess Zhuge Zhongwu). Koleksi ini mengandungi, antara lain, prakata oleh Zhang Zhu, biografi Zhuge Liang daripada Sanguozhi, tulisan-tulisan Zhuge Liang, titah diraja yang dikeluarkan kepada Zhuge Liang, serta penilaian terhadap dirinya. Pada tahun 1960, Duan Xizhong (段熙仲) dan Wen Xuchu (聞旭初) telah membuat anotasi dan menyusun semula koleksi asal Zhang Zhu ini, dan menerbitkannya melalui Syarikat Buku Zhonghua dengan judul Zhuge Liang Ji (諸葛亮集; Koleksi Karya Zhuge Liang).

Latar belakang keluarga

Kampung halaman nenek moyang Zhuge Liang terletak di Daerah Yangdu (陽都縣), Pentadbiran Langya (琅邪郡), berhampiran dengan Daerah Yinan atau Daerah Yishui masa kini, di wilayah Shandong.[10] Terdapat dua lagi catatan mengenai asal usul keturunannya dalam Wu Shu (吳書) dan Fengsu Tongyi (風俗同意).

Wu Shu mencatat bahawa nama keluarga asal nenek moyang Zhuge Liang sebenarnya ialah Ge (葛), dan mereka berasal dari Daerah Zhu (諸縣; di barat daya Zhucheng, Shandong masa kini) sebelum menetap di Daerah Yangdu. Oleh kerana sudah terdapat keluarga Ge lain di Daerah Yangdu sebelum mereka tiba, penduduk tempatan merujuk kepada pendatang baharu ini sebagai Zhuge – gabungan daripada Zhu (Daerah) dan Ge – bagi membezakan mereka daripada keluarga Ge yang sedia ada. Lama-kelamaan, nenek moyang Zhuge Liang mengambil Zhuge sebagai nama keluarga mereka.[Sanguozhi zhu 1]

Fengsu Tongyi mencatat bahawa nenek moyang Zhuge Liang ialah Ge Ying (zh:葛嬰), yang pernah berkhidmat di bawah Chen Sheng, seorang ketua pemberontak yang mengetuai Pemberontakan Dazexiang menentang Dinasti Qin. Chen Sheng kemudiannya telah menjatuhkan hukuman bunuh ke atas Ge Ying.[11] Pada awal zaman Dinasti Han Barat, Maharaja Wen menganggap bahawa Ge Ying telah dihukum mati secara tidak adil. Oleh itu, baginda telah mengurniakan gelaran Markis Daerah Zhu kepada cucu Ge Ying sebagai penghormatan kepada Ge Ying. Lama-kelamaan, keturunan Ge Ying mengambil nama keluarga Zhuge dengan menggabungkan Zhu (Daerah) dan Ge, menjadikan ia nama keluarga rasmi mereka.[Sanguozhi zhu 2]

Nenek moyang Zhuge Liang yang pertama kali menggunakan nama keluarga Zhuge ialah Zhuge Feng (諸葛豐), seorang pegawai Dinasti Han Barat yang berkhidmat sebagai Kolonel-Director Retainers (司隷校尉) di bawah Maharaja Yuan (r. 48–33 SM). Bapa Zhuge Liang, Zhuge Gui (諸葛珪), yang nama kehormatannya adalah Jungong (君貢), berkhidmat sebagai pegawai pembantu di Pentadbiran Taishan (泰山郡; sekitar Tai'an, Shandong masa kini) pada akhir Dinasti Han Timur di bawah Maharaja Ling (r. 168–189 M).[Sanguozhi 2]

Zhuge Liang mempunyai seorang abang sulung, seorang adik lelaki, dan dua kakak. Abang sulungnya ialah Zhuge Jin[Sanguozhi 3] manakala adik lelakinya ialah Zhuge Jun (諸葛均).[Sanguozhi 4] Kakak sulung Zhuge Liang berkahwin dengan Kuai Qi (蒯祺), seorang anak saudara kepada Kuai Yue dan Kuai Liang.[12] Manakala kakak bongsu Zhuge Liang pula berkahwin dengan Pang Shanmin (龐山民), seorang sepupu kepada Pang Tong.[Sanguozhi zhu 3]

Penampilan fizikal

Satu-satunya deskripsi sejarah yang diketahui mengenai penampilan fizikal Zhuge Liang datang dari Sanguozhi, yang mencatatkan bahawa beliau mempunyai ketinggian lapan chi (kira-kira 1.84 meter (6 ka 0 in)) dengan "penampilan yang mengagumkan" yang mengejutkan orang-orang sezamannya.[Sanguozhi 5]

Dalam sumber-sumber kemudiannya, dikatakan bahawa semasa Ekspedisi Utara, Zhuge Liang memimpin tiga tentera dengan sebuah kipas bulu putih, sambil mengenakan penutup kepala dari kain kudzu dan menaiki kereta kuda sederhana.

Dalam terjemahan Moss Roberts bagi novel sejarah abad ke-14, Romance of the Three Kingdoms, penampilan Zhuge Liang digambarkan seperti berikut:

Kongming (nama gelaran Zhuge Liang) muncul dengan ketinggian yang luar biasa, mempunyai wajah seperti jade yang bersinar, dan diikat dengan pita sutera yang dipintal di kepalanya. Berpakaian jubah bulu bangau, dia memiliki aura yang ringan seperti seorang yang agung dan transenden.

Teks asal dalam novel tersebut menyebut bahawa Zhuge Liang memakai guanjin (綸巾; sejenis penutup kepala atau topi) dan hechang (鶴氅; jubah yang biasanya dipakai oleh pengamal Daoisme).[13]

Dinasti Yuan - lukisan Zhuge Liang

Kehidupan awal (181–207)

Memandangkan Zhuge Liang menjadi yatim pada usia muda, beliau dibesarkan oleh Zhuge Xuan, iaitu salah seorang sepupu kepada bapanya. Beliau turut mengikuti Zhuge Xuan ke Pentadbiran Yuzhang (豫章郡; sekitar Nanchang, Jiangxi masa kini) apabila Zhuge Xuan dilantik sebagai Pentadbir Pentadbiran tersebut, sekitar pertengahan tahun 190-an Masihi.[Sanguozhi 4] Kemudiannya, selepas kerajaan pusat Han melantik Zhu Hao sebagai Pentadbir baharu Yuzhang, Zhuge Xuan meninggalkan Pentadbiran Yuzhang dan membawa Zhuge Liang serta Zhuge Jun ke Wilayah Jing (yang meliputi wilayah Hubei dan Hunan masa kini) untuk tinggal bersama Liu Biao, gabenor wilayah tersebut yang merupakan sahabat lamanya.[Sanguozhi 6][1]

Selepas Zhuge Xuan meninggal dunia, Zhuge Liang berpindah ke Daerah Deng (鄧縣) dalam Pentadbiran Nanyang (南陽郡), dan menetap di Longzhong (隆中), sebuah kawasan yang terletak kira-kira 20 li (lebih kurang 10 kilometer) ke barat Xiangyang, ibu kota Wilayah Jing pada ketika itu.[Sanguozhi zhu 4] Di Longzhong, Zhuge Liang menjalani kehidupan sebagai seorang petani dan menghabiskan masa lapangnya dengan membaca serta mengembara. Beliau gemar mendeklamasikan Liangfu Yin (梁父吟),[Sanguozhi 7] sebuah lagu rakyat yang terkenal di kawasan sekitar kampung halamannya di Shandong. Zhuge Liang juga mengekalkan hubungan rapat dengan para cendekiawan terkenal seperti Sima Hui, Pang Degong, dan Huang Chengyan.[1] Namun begitu, golongan sarjana tempatan yang lain mencemuh Zhuge Liang apabila mereka mengetahui bahawa beliau sering menyamakan dirinya dengan Guan Zhong dan Yue Yi, dua tokoh kenamaan dalam sejarah China. Hanya segelintir sahaja yang berbaik dengan beliau dan mengakui bahawa beliau memang setanding dengan Guan Zhong dan Yue Yi — antaranya ialah Cui Zhouping (崔州平),[b] Xu Shu, Shi Tao (石韜), dan Meng Jian (孟建).[Sanguozhi 8][Sanguozhi zhu 6]

Antara penghujung tahun 190-an hingga awal 200-an, Zhuge Liang sering belajar dan mengembara bersama Xu Shu, Shi Guangyuan, dan Meng Gongwei. Setiap kali membaca, Zhuge Liang hanya akan menumpukan pada intipati utama sebelum beralih ke bahan seterusnya. Sebaliknya, ketiga-tiga rakannya lebih meneliti perincian dan kadangkala turut menghafal kandungan tersebut.[Sanguozhi zhu 6] Sepanjang berada di Longzhong, Zhuge Liang menjalani kehidupan yang bebas dan tenang, serta melakukan segala perkara dengan berhemah dan tidak tergesa-gesa. Beliau sering duduk sambil memeluk lutut, sesekali mengeluh sendirian sambil termenung jauh dalam fikiran. Pernah sekali, beliau memberitahu tiga rakannya bahawa mereka akan menjadi pentadbir wilayah atau gabenor negeri sekiranya berkhidmat dalam kerajaan. Namun apabila mereka bertanya tentang cita-citanya sendiri, beliau hanya tertawa dan tidak memberikan sebarang jawapan.[Sanguozhi zhu 7]

Pertemuan dengan Liu Bei (207–208)

Cadangan daripada Sima Hui dan Xu Shu

Pada waktu itu, panglima perang Liu Bei sedang menetap di Daerah Xinye sebagai tetamu kepada Liu Biao, gabenor Wilayah Jing. Semasa berada di sana, beliau bertemu dengan pertapa Sima Hui dan berbincang dengannya tentang hal-ehwal semasa. Sima Hui berkata: "Apa yang diketahui oleh ahli akademik Konfusianisme dan sarjana biasa tentang urusan semasa? Hanya individu yang benar-benar berbakat mampu memahami keadaan semasa dengan mendalam. Di wilayah ini, terdapat dua orang sedemikian: ‘Naga yang Menyembunyikan Diri’ dan ‘Burung Phoenix Muda’.” Apabila Liu Bei bertanya siapakah yang dimaksudkan dengan "Naga yang Menyembunyikan Diri" dan "Burung Phoenix Muda", Sima Hui menjawab: "Zhuge Kongming dan Pang Shiyuan.”[Sanguozhi zhu 8] Xu Shu, yang sangat dihormati oleh Liu Bei, turut mencadangkan Zhuge Liang dengan berkata: "Zhuge Kongming ialah Naga yang Menyembunyikan Diri. Jeneral, tidakkah tuan ingin bertemu dengannya?"[Sanguozhi 9] Apabila Liu Bei bertanya sama ada Xu Shu boleh membawa Zhuge Liang menemuinya, Xu Shu menasihatinya supaya datang sendiri berjumpa dengan Zhuge Liang, dan bukannya menyuruh Zhuge Liang datang menghadapnya.[Sanguozhi 10]

Tiga kunjungan Liu Bei

Lukisan Kongming Meninggalkan Pergunungan (perincian, dinasti Ming), menggambarkan Zhuge Liang (kiri, menunggang kuda) meninggalkan tempat berundur desanya untuk memasuki perkhidmatan Liu Bei (kanan, menaiki kuda)

Sanguozhi mencatatkan dalam satu ayat bahawa Liu Bei telah mengunjungi Zhuge Liang sebanyak tiga[c] kali dan akhirnya bertemu dengannya.[Sanguozhi 11] Zizhi Tongjian mencatatkan bahawa pertemuan-pertemuan tersebut berlaku pada tahun 207.[14] Chen Shou juga menyebutkan tentang tiga lawatan tersebut dalam sketsa biografi Zhuge Liang yang disertakan dalam catatan memoir yang dikumpulkan oleh beliau.[Sanguozhi 12]

Semasa pertemuan tertutup mereka, Liu Bei meminta nasihat Zhuge Liang mengenai cara untuk bersaing dengan panglima perang yang berkuasa dan menghidupkan semula dinasti Han yang sedang merosot.[Sanguozhi 13] Sebagai jawapan, Zhuge Liang membentangkan Rancangan Longzhong, yang meramalkan pembahagian tiga pihak China antara wilayah Liu Bei, Cao Cao, dan Sun Quan. Menurut rancangan tersebut, Liu Bei perlu merebut kawalan ke atas Wilayah Jing (yang merangkumi wilayah Hubei dan Hunan masa kini) serta Wilayah Yi (yang merangkumi wilayah Sichuan dan Chongqing masa kini) daripada Liu Biao dan Liu Zhang, masing-masing gabenor wilayah tersebut, dan membina tapak yang kukuh di selatan dan barat China. Kemudian, Liu Bei akan membentuk perikatan dengan Sun Quan, yang memerintah China timur, dan melancarkan perang terhadap Cao Cao, yang menguasai China utara dan pusat politik dinasti Han di China tengah.[Sanguozhi 14]

Selepas pertemuan tersebut, Liu Bei menjadi sangat rapat dengan Zhuge Liang dan banyak menghabiskan masa bersama beliau — yang menyebabkan Guan Yu dan Zhang Fei merasa tidak senang. Liu Bei menjelaskan kepada mereka: "Sekarang saya mempunyai Kongming, saya bagaikan ikan yang telah menemui air. Saya harap kalian berhenti membuat komen yang tidak menyenangkan." Selepas itu, Guan Yu dan Zhang Fei berhenti daripada mengeluh.[Sanguozhi 15]

Pembentukan pakatan Sun–Liu (208–209)

Pemindahan Liu ke Xiakou

Peta pertempuran Changban
Lihat juga: Pertempuran Changban

Pada musim luruh tahun 208,[14] tidak lama sebelum Liu Biao meninggal dunia, Cao Cao memimpin pasukannya dalam kempen ke selatan untuk menakluk Wilayah Jing. Apabila pasukan Cao Cao tiba di ibu kota Wilayah Jing, Xiangyang, Liu Cong, anak bongsu Liu Biao yang menggantikan bapanya sebagai Gabenor Wilayah Jing, menyerah diri kepada Cao Cao. Mendapat berita mengenai penyerahan Liu Cong, Liu Bei segera mengosongkan tapak asasnya di Fancheng (樊城; yang kini dikenali sebagai Daerah Fancheng, Xiangyang, Hubei) dan memimpin ribuan pengikutnya, baik tentera mahupun orang awam, untuk bergerak ke Xiakou (夏口; di kawasan yang kini dikenali sebagai Wuhan, Hubei) untuk menyertai Liu Qi, anak lelaki sulung Liu Biao. Dalam perjalanan, pasukan Cao Cao mengejar mereka dan mengalahkan mereka di Pertempuran Changban. Bersama beberapa pengikut rapatnya, Liu Bei berjaya melarikan diri, dan setelah tiba di Xiakou, beliau menghantar Zhuge Liang sebagai wakilnya untuk bertemu dengan Sun Quan dan membincangkan perikatan menentang Cao Cao.[14][Sanguozhi 16]

Pertemuan Sun Quan

Pada masa tersebut, Sun Quan berada di Chaisang (柴桑; yang terletak di barat daya Jiujiang, Jiangxi) dan telah memantau dengan teliti perkembangan di Wilayah Jing. Apabila Zhuge Liang bertemu dengan Sun Quan, beliau berkata:

Tanah ini sedang kacau. Jeneral, anda telah mengumpulkan tentera dan menguasai Jiangdong, manakala Liu Bei sedang mengumpul kekuatan di selatan Sungai Han. Kedua-duanya sedang bersedia untuk bersaing dengan Cao Cao bagi merebut kawalan ke atas China. Setakat ini, Cao Cao telah menghapuskan ancaman dalaman, lebih kurang menenangkan tanahnya, dan memimpin pasukannya ke selatan untuk menguasai Wilayah Jing. Empayar bergoyang dengan kekuasaannya. Seorang pahlawan yang tidak mempunyai peluang untuk menunjukkan kebolehannya, Liu Bei telah berundur ke sini. Saya berharap anda, Jeneral, akan menilai kekuatan anda dengan teliti dan memutuskan langkah seterusnya. Jika anda memutuskan untuk memimpin tentera anda dari wilayah Wu dan Yue untuk menentang Negeri Tengah, anda harus segera memutuskan hubungan [dengan Cao Cao]. Jika anda tidak dapat menentangnya, mengapa tidak meletakkan senjata anda, menanggalkan zirah anda, dan menjadikan diri anda sebagai subordinat, lalu berkhidmat di bawahnya? Jeneral, walaupun dari luar anda kelihatan sedia untuk memberi kesetiaan kepada Cao Cao, namun di dalam hati anda masih menyimpan hasrat untuk kebebasan. Jika anda tidak dapat membuat keputusan pada saat yang sangat penting ini, tidak lama lagi anda akan berdepan dengan bencana![Sanguozhi 17]

Apabila Sun Quan bertanya mengapa Liu Bei tidak menyerah diri kepada Cao Cao,[Sanguozhi 18] Zhuge Liang menjawab:

Tian Heng hanyalah seorang pahlawan biasa dari Qi, namun dia tetap setia dan enggan menyerah. Tidakkah kita sepatutnya mengharapkan lebih dari Liu Bei, keturunan keluarga diraja Han? Keberanian dan bakatnya terkenal di seluruh dunia. Orang-orang bangsawan dan rakyat biasa sama-sama menghormati dan mengaguminya. Seperti sungai yang kembali ke laut; seperti pergolakan dalam urusan masa kita, ini adalah takdir dari Langit. Bagaimana mungkin dia berpaling dari itu dan berkhidmat kepada Cao Cao?[Sanguozhi 19]

Sun Quan yang marah kemudian berkata bahawa dia tidak akan membenarkan sesiapa pun selain dirinya sendiri untuk memerintah wilayah dan rakyat di Wu. Ketika beliau bertanya kepada Zhuge Liang bagaimana Liu Bei boleh mengharapkan untuk menentang Cao Cao, memandangkan kekalahan terbarunya di Changban,[Sanguozhi 20] Zhuge Liang menjawab:

Pasukan Liu Bei mungkin telah mengalami kekalahan di Changban, tetapi kini ramai orangnya yang tersebar semasa pertempuran itu sedang kembali kepadanya, bersama-sama dengan 10,000 tentera laut elit yang diketuai oleh Guan Yu, bergabung dengan pasukan Liu Qi dari Jiangxia yang sekurang-kurangnya berjumlah 10,000 orang. Cao Cao dan pasukannya telah datang dari jauh dan keletihan. Saya dengar bahawa kavalri ringan mereka telah menempuh lebih dari 300 li dalam masa dua puluh empat jam untuk mengejar Liu Bei. Ini sesuai dengan pepatah: "bahkan anak panah yang kuat pada penghujung penerbangannya tidak dapat menembus kain sutera Lu." Pertempuran sebegini harus dielakkan menurut strategi ketenteraan, yang mengatakan "ia pasti akan mengakibatkan kekalahan bagi komander." Orang utara juga tidak mahir dalam peperangan laut. Walaupun orang di Jing Province telah menyerah kepada Cao Cao, mereka terpaksa tunduk, dan tidak benar-benar setia kepadanya. Sekarang, Jeneral, jika anda mampu menghantar pegawai-pegawai anda yang gagah untuk mengetuai tentera yang besar ini dan menggabungkan kekuatan dengan Liu Bei, kekalahan Cao Cao adalah pasti. Setelah kalah, Cao Cao akan terpaksa kembali ke utara, dan Jing Province serta Wu akan teguh seperti kaki kuali gangsa. Pemutus kemenangan atau kekalahan adalah keputusan anda hari ini.[Sanguozhi 21]

Cadangan Zhang Zhao

Dalam Yuanzi karya Yuan Zhun, tercatat bahawa apabila Zhuge Liang berada di Chaisang, Zhang Zhao mencadangkan agar beliau menukar kesetiaan dari Liu Bei kepada Sun Quan, tetapi Zhuge Liang menolaknya. Apabila Zhang Zhao bertanya mengapa, Zhuge Liang menjelaskan: "[Sun Quan] adalah pemimpin yang baik. Namun, berdasarkan apa yang saya perhatikan tentang karakternya, dia akan memanfaatkan kebolehan saya tetapi tidak sepenuhnya. Itulah sebabnya saya tidak mahu berkhidmat di bawahnya."[Sanguozhi zhu 9]

Pei Songzhi mencatat bagaimana episod ini menggambarkan hubungan istimewa dan unik Zhuge Liang dengan Liu Bei, dan menekankan bahawa kesetiaannya kepada Liu Bei begitu teguh sehingga tidak ada apa pun yang akan membuatnya beralih kesetiaan kepada Sun Quan—walaupun jika Sun Quan dapat memanfaatkan sepenuhnya kebolehannya. Pei Songzhi kemudian menyebutkan contoh serupa bagaimana Guan Yu, semasa perkhidmatannya yang singkat di bawah Cao Cao, tetap setia tanpa berbelah bagi kepada Liu Bei walaupun Cao Cao memperlakukannya dengan sangat murah hati.[Sanguozhi zhu 10]

Pertempuran Tebing Merah

Pertempuran Chibi, dan pengunduran Cao Cao. Lokasi medan perang ditandakan di tapak berhampiran Bandar Chibi; lihat Lokasi Chibi.
Maklumat selanjutnya: Pertempuran Tebing Merah dan Pertempuran Jiangling (208)

Setelah pada awalnya dinasihatkan agar tidak menerima rancangan Zhuge Liang untuk membentuk pakatan antara Sun Quan dan Liu Bei, perbincangan lanjut dengan jeneral-jeneralnya, Lu Su dan Zhou Yu, akhirnya meyakinkan Sun Quan untuk meneruskannya.[15] Beliau mengarahkan Zhou Yu, Cheng Pu, Lu Su dan yang lain untuk mengetuai 30,000 tentera bagi bergabung dengan Liu Bei menentang pencerobohan Cao Cao.[Sanguozhi 22] Pada musim sejuk tahun 208, pasukan gabungan Liu Bei dan Sun Quan meraih kemenangan besar ke atas tentera Cao Cao dalam Pertempuran Tebing Merah (Battle of Red Cliffs).[14] Selepas kekalahannya, Cao Cao berundur ke Ye (鄴; kini di Handan, Hebei).[Sanguozhi 23]

Perkhidmatan di selatan Wilayah Jing (209–211)

Selepas Pertempuran Tebing Merah, Liu Bei mencalonkan Liu Qi sebagai Pemeriksa Wilayah Jing dan menghantar tenteranya untuk menawan empat komanderi di selatan Wilayah Jing: Wuling (武陵; berhampiran Changde, Hunan), Changsha, Guiyang (桂陽; berhampiran Chenzhou, Hunan), dan Lingling (零陵; berhampiran Yongzhou, Hunan). Pentadbir bagi keempat-empat komanderi tersebut menyerah diri kepadanya.[14] Selepas Liu Qi meninggal dunia pada tahun 209, atas nasihat Lu Su, Sun Quan bersetuju untuk "meminjamkan" wilayah-wilayah di Wilayah Jing kepada Liu Bei dan mencalonkannya sebagai Gabenor Wilayah Jing bagi menggantikan Liu Qi.[16]

Selepas dilantik sebagai Gabenor Wilayah Jing Selatan pada tahun 209,[14] Liu Bei melantik Zhuge Liang sebagai Jeneral Penasihat Ketenteraan Rumah Tangga (軍師中郎將) dan memberinya tanggungjawab untuk mengutip hasil cukai dari komanderi Lingling, Guiyang, dan Changsha bagi menyokong pasukan tenteranya.[Sanguozhi 24] Pada waktu ini, Zhuge Liang ditempatkan di Daerah Linzheng (臨烝縣; kini Hengyang, Hunan) dalam Komanderi Changsha.[Sanguozhi zhu 11]

Penaklukan Wilayah Yi (211–214)

Pada tahun 211, Liu Zhang (Gabenor Wilayah Yi — meliputi kawasan Sichuan dan Chongqing masa kini) telah menjemput Liu Bei untuk memimpin pasukan ke Wilayah Yi bagi membantunya menghadapi saingannya, Zhang Lu, di Komanderi Hanzhong. Ketika Liu Bei berada di Wilayah Jing, Zhuge Liang tinggal di belakang bersama Guan Yu dan yang lain untuk mempertahankan wilayah Liu Bei di Wilayah Jing.[Sanguozhi 25]

Apabila Liu Bei mengambil keputusan untuk merampas wilayah Liu Zhang pada tahun 212,[16] Zhuge Liang, bersama Zhang Fei, Zhao Yun dan yang lain, mengetuai pasukan dari Wilayah Jing menuju ke Wilayah Yi bagi mengukuhkan kekuatan Liu Bei. Mereka menakluk banyak daerah dan komanderi sepanjang perjalanan dan akhirnya menyertai Liu Bei dalam mengepung Chengdu, ibu kota Wilayah Yi.[Sanguozhi 26]

Selepas Liu Zhang menyerah diri dan menyerahkan kawalan Wilayah Yi kepada Liu Bei pada tahun 214,[17] Zhuge Liang telah dilantik sebagai Jeneral Penasihat Ketenteraan (軍師將軍) dan menjadi anggota staf dalam pejabat Jeneral Kiri (左將軍), iaitu jawatan nominal yang dipegang oleh Liu Bei ketika itu.[d] Setiap kali Liu Bei melancarkan kempen ketenteraan, Zhuge Liang akan tinggal di belakang untuk menjaga Chengdu dan memastikan bahawa kota tersebut mempunyai bekalan yang mencukupi serta dipertahankan dengan baik.[Sanguozhi 28]

Pertabalan Liu (214–223)

Liu Bei mengisytiharkan dirinya sebagai raja, potret di Koridor Panjang Istana Musim Panas, Beijing

Pada akhir tahun 220, beberapa bulan selepas kematian Cao Cao, anaknya dan penggantinya, Cao Pi, telah merampas takhta daripada Maharaja Xian, menamatkan pemerintahan Dinasti Han Timur, dan menubuhkan negara baharu bernama Wei, dengan dirinya sebagai maharaja yang baru. Peristiwa ini menandakan permulaan zaman Tiga Kerajaan di China.[18] Pada tahun berikutnya, para pengikut Liu Bei mendesaknya supaya mengisytiharkan diri sebagai maharaja untuk mencabar keabsahan pemerintahan Cao Pi, namun Liu Bei menolak cadangan tersebut.[Sanguozhi 29]

Zhuge berkata:

Pada masa lampau, ketika Wu Han, Geng Yan dan yang lain mula-mula menggesa Maharaja Guangwu untuk menaiki takhta empayar, baginda menolak sebanyak empat kali. Geng Chun kemudian berkata kepadanya: "Wira-wira gagah di seluruh dunia sedang keletihan dan tercungap-cungap, mengharapkan ada sedikit harapan. Jika Tuanku tidak mendengar nasihat semua orang, rakan-rakan Tuanku akan kembali mencari seorang pemerintah lain, dan tiada siapa lagi yang mahu mengikuti Tuanku." Maharaja Guangwu merasakan kata-kata Geng Chun itu mendalam dan benar, lalu baginda menerima takhta tersebut. Kini, keluarga Cao telah merampas kuasa Dinasti Han, dan China tidak mempunyai seorang maharaja pun. Tuanku,[e] sebagai anggota utama keluarga diraja Liu, telah bangkit untuk menghadapi zaman yang gawat ini. Tindakan yang wajar adalah untuk Tuanku mengambil tempat sebagai maharaja. Mereka yang telah lama mengikuti Tuanku, melalui segala susah payah dan usaha gigih, berbuat demikian kerana mereka juga berharap kepada kejayaan walau sekecil mana pun — sama seperti yang dimaksudkan oleh Geng Chun.[Sanguozhi 30]

Pada tahun 221, Liu Bei mengisytiharkan dirinya sebagai maharaja dan menubuhkan negara Shu Han. Beliau melantik Zhuge Liang sebagai Canselor Diraja (丞相) dengan pengumuman seperti berikut:

Daripada kemalangan keluarga kami yang daif, kami telah diangkat ke jawatan berkuasa tinggi. Dengan penuh waspada kami melangkah dalam usaha besar ini, tidak pernah berani merasa tenang atau bersenang-lenang, sentiasa memikirkan keperluan rakyat, namun kami bimbang tidak mampu membawa ketenteraman kepada mereka. Aduhai! Canselor Diraja Zhuge Liang pastinya memahami hasrat kami, tanpa jemu membetulkan kekurangan kami, dan membantu menyebarkan cahaya kebajikan kami, agar dapat menerangi seluruh China. Tuan, anda diperintahkan untuk melaksanakannya![Sanguozhi 31]

Zhuge Liang juga memegang jawatan tambahan sebagai Lu Shangshu Shi (錄尚書事), iaitu Penyelia Sekretariat Diraja, dan diberikan kuasa penuh untuk bertindak atas nama maharaja. Selepas kematian Zhang Fei pada pertengahan tahun 221,[18] Zhuge Liang turut mengambil alih satu lagi jawatan tambahan sebagai Kolonel-Pengarah Pegawai Retainer (司隷校尉), jawatan yang sebelum ini dipegang oleh Zhang Fei.[Sanguozhi 32]

Pelantikan sebagai bupati (223)

Gambaran abad ke-20 tentang Zhuge Liang.

Selepas kekalahannya dalam Pertempuran Xiaoting pada tahun 222,[18] Liu Bei berundur ke Daerah Yong'an (永安縣; kini Daerah Fengjie, Chongqing) dan jatuh sakit tenat pada awal tahun 223..[Sanguozhi 33] Dia memanggil Zhuge Liang dari Chengdu, lalu berkata kepadanya: "Tuan, kemampuanmu sepuluh kali ganda lebih hebat daripada Cao Pi. Engkau pasti akan membawa keamanan kepada seluruh negeri dan menyempurnakan misi agung kita. Jika pewarisku boleh dibantu, maka bantulah dia; tetapi jika dia ternyata tidak berkemampuan, maka engkau boleh membuat keputusanmu sendiri."[Sanguozhi 34]

Dengan berlinangan air mata, Zhuge Liang menjawab: "Saya akan berusaha sedaya upaya dan berkhidmat dengan setia tanpa goyah hingga ke akhir hayat!"[Sanguozhi 35] Liu Bei kemudian berpesan kepada Liu Shan, anak dan pewarisnya: "Apabila kamu bekerjasama dengan Canselor Diraja, kamu mesti melayannya seperti ayahmu sendiri."[Sanguozhi 36] Liu Bei kemudiannya melantik Zhuge Liang sebagai pemangku raja untuk Liu Shan, dan Li Yan sebagai timbalan pemangku raja. Baginda mangkat pada 10 Jun 223 di Daerah Yong'an.[Sanguozhi 37]

Perintah terakhir Liu Bei kepada Zhuge Liang, yang diterjemahkan secara literal sebagai "kamu boleh membuat keputusan sendiri" (君可自取), mempunyai maksud yang samar. Chen Shou mengulas bahawa Liu Bei mempercayai Zhuge Liang sepenuh hati dan sebenarnya memberikan keizinan kepadanya untuk mengambil alih kepimpinan jika perlu. Dalam Analisis Tiga Negara oleh Yi Zhongtian, beberapa tafsiran berbeza dikemukakan mengenai maksud sebenar kata-kata Liu Bei itu. Ada yang berpendapat bahawa Liu Bei hanya mengujinya — untuk melihat sejauh mana kesetiaan Zhuge Liang, memandangkan abangnya, Zhuge Jin, berkhidmat untuk Wu Timur. Pandangan lain pula menekankan bahawa frasa tersebut bukanlah izin untuk merampas takhta, tetapi merujuk kepada kuasa untuk menggantikan Liu Shan jika baginda tidak layak memerintah. Dalam kes sedemikian, Zhuge Liang boleh menggantikan Liu Shan dengan salah seorang putera Liu Bei yang lain, seperti Liu Yong atau Liu Li, bergantung kepada keperluan dan keadaan politik semasa.

Selepas kemangkatan Liu Bei, Liu Shan menaiki takhta dan menggantikan ayahandanya sebagai Maharaja Shu. Setelah penobatannya, Liu Shan mengurniakan gelaran "Markis Daerah Wu" (武鄉侯) kepada Zhuge Liang serta menubuhkan pasukan peribadi khas untuk membantunya. Kemudian, Zhuge Liang dilantik pula sebagai Gabenor Wilayah Yi (益州牧). Beliau mengurus sendiri semua hal ehwal negara, dan menjadi pembuat keputusan tertinggi dalam semua dasar kerajaan.[Sanguozhi 38]

Apabila pemberontakan tercetus di kawasan Nanzhong di selatan wilayah Shu, Zhuge Liang tidak segera melancarkan tindakan ketenteraan untuk menumpaskannya. Ini kerana beliau menganggap adalah tidak wajar untuk berperang dalam waktu berkabung atas kemangkatan Liu Bei yang baru sahaja berlaku. Pada penghujung tahun 223, Zhuge Liang mengutus Deng Zhi sebagai duta Shu ke Wu Timur untuk menjalin perdamaian dan membina semula pakatan Wu–Shu dalam menghadapi ancaman bersama daripada Cao Wei.[20][Sanguozhi 39]

Semasa menjadi pemangku raja, Zhuge Liang menetapkan matlamat negara Shu sebagai memulihkan semula Dinasti Han, meneruskan cita-cita asal Liu Bei. Beliau melantik ramai golongan elit tempatan sebagai pegawai bawahan, satu langkah strategik yang meningkatkan hubungan antara birokrasi penaklukan Liu Bei, golongan elit tempatan, dan rakyat Shu secara keseluruhan.[21]:73

Enggan tunduk kepada Wei (223–225)

Tidak lama selepas beliau menjadi pemangku raja, Zhuge Liang menerima beberapa pucuk surat daripada pegawai Wei – termasuk Hua Xin, Wang Lang, Chen Qun, Xu Zhi (許芝), dan Zhuge Zhang (諸葛璋) – yang meminta beliau menyerah diri kepada Wei dan menjadikan Shu sebagai negara naungan di bawah kekuasaan Wei.[Sanguozhi zhu 12] Sebaliknya, Zhuge Liang tidak membalas mana-mana surat tersebut secara langsung, sebaliknya beliau menulis satu memorandum yang dinamakan Zheng Yi (正議; "Nasihat untuk Tindakan yang Benar"), yang berbunyi seperti berikut:

Pada masa lalu, Xiang Yu tidak bertindak atas dasar kebajikan, maka walaupun beliau menguasai Huaxia dan memiliki kekuatan untuk menjadi maharaja, akhirnya beliau binasa dan tubuhnya direbus menjadi sup. Kejatuhannya telah menjadi pengajaran yang kekal sepanjang zaman. Namun begitu, negara Wei tidak mengambil iktibar, dan mengulangi kesilapan yang sama. Sekalipun mereka bernasib baik tidak menerima balasan secara langsung, malapetaka pasti akan menimpa anak cucu mereka.

Ramai antara mereka yang meminta aku supaya menyerah kepada Wei kini sudah lanjut usia, hanya sekadar menolak kertas dalam perkhidmatan seorang pendusta takhta. Mereka seperti Chen Chong dan Sun Song, mengampu Wang Mang, malah menyokong perampasan takhta olehnya, dan dalam masa yang sama berharap terlepas daripada hukuman. Ketika Maharaja Guangwu menebas akar kejahatan mereka, askar pejalan kaki beliau yang hanya berjumlah beberapa ribu tetapi bersemangat tinggi berjaya menewaskan tentera ekspedisi Wang Mang yang seramai 400,000 di luar Kunyang. Apabila berpihak kepada Jalan Yang Benar dan menghukum yang jahat, bilangan tentera tidak membawa makna.

Begitu jugalah dengan Cao Cao — meskipun licik dan hebat, ketika beliau menghantar ratusan ribu tentera untuk menyelamatkan Zhang He di Yanping, yang ketika itu sudah lemah dan menyesal atas pilihannya, Cao Cao nyaris gagal menyelamatkan diri sendiri, dan membawa aib kepada tenteranya yang gagah, serta kehilangan wilayah Hanzhong kepada Liu Bei. Barulah beliau sedar bahawa "Kapal Suci" kekuasaan maharaja bukanlah sesuatu yang boleh diambil sesuka hati. Sebelum sempat kembali ke utara, niat jahat dalam hatinya telah membunuhnya dari dalam. Cao Pi, anaknya, lebih terserlah dalam kejahatan, sebagaimana yang ditunjukkan apabila beliau merampas takhta.

Andaikata mereka yang meminta aku supaya menyerah itu fasih seperti Su Qin dan Zhang Yi, malah punya lidah semanis Huan Dou yang boleh memperdaya langit, sekalipun mereka mencemuh Maharaja Tang, serta cuba mengorek kesalahan Yu dan Hou Ji, mereka hanyalah membazirkan bakat mereka menulis dengan pena yang sudah keletihan, menumpahkan dakwat sia-sia. Itu bukanlah perilaku seorang lelaki sejati atau sarjana yang mengamalkan nilai-nilai Konfusius.

Dalam Perintah Ketenteraan ada disebut: "Dengan 10,000 orang yang rela mati, dunia boleh ditakluk." Jika dahulu Maharaja Kuning (Huangdi), hanya dengan kira-kira 50,000 askar, berjaya menguasai setiap wilayah dan menstabilkan seluruh dunia, berapa kali ganda lebih besarnya kekuatan kita hari ini, sambil memegang Jalan Yang Benar dan berdiri menentang penjenayah ini?[Sanguozhi zhu 13]

Kempen Selatan (225–227)

Kempen Selatan Zhuge Liang

Zhuge Liang berhasrat untuk memimpin sendiri pasukan Shu dalam kempen selatan ke wilayah Nanzhong bagi menumpaskan pemberontakan yang tercetus pada tahun 223, serta menenangkan dan mendapatkan kesetiaan puak-puak Nanman yang tinggal di sana. Wang Lian, ketua kerani Zhuge Liang, sangat membantah hasrat ketuanya untuk menyertai kempen tersebut kerana ia terlalu berbahaya. Beliau berhujah bahawa, memandangkan kedudukan Zhuge Liang yang begitu penting di Shu, adalah tidak wajar beliau mengambil risiko sedemikian. Namun, Zhuge Liang tetap bertegas untuk mengetuai kempen itu secara peribadi kerana beliau khawatir tiada jeneral Shu yang cukup cekap untuk menangani para pemberontak itu bersendirian.[Sanguozhi 40] Ma Su, seorang penasihat di bawah Zhuge Liang, mencadangkan supaya mereka tidak terlalu bergantung kepada peperangan konvensional, sebaliknya menumpukan kepada perang psikologi, dengan cara memenangi hati rakyat Nanzhong, agar pemberontakan tidak akan berulang lagi di masa hadapan. Zhuge Liang dengan segera menerima cadangan Ma Su.[20]

Pada musim bunga tahun 225, Zhuge Liang memimpin pasukan Shu dalam kempen selatan. Mereka berjaya menewaskan pemimpin pemberontak seperti Yong Kai (雍闓), Gao Ding (高定), dan Zhu Bao (朱褒), serta menenangkan tiga komanderi iaitu Jianning (建寧; sekitar Qujing, Yunnan), Yuexi/Yuesui (越巂; sekitar Xichang, Sichuan) dan Zangke (牂柯; sekitar Guiyang atau Furqan, Guizhou). Setelah itu, perhatian mereka beralih kepada Meng Huo, seorang pemimpin tempatan yang menyokong pemberontakan. Zhuge Liang tahu bahawa Meng Huo adalah seorang figura yang dihormati dan disegani di kalangan puak Nanman dan rakyat Cina Han, oleh itu beliau memutuskan untuk membiarkan Meng Huo hidup. Selepas menangkap Meng Huo dalam pertempuran, Zhuge Liang menunjukkan kepada Meng Huo keadaan kem pasukan Shu dan bertanya pendapatnya. Meng Huo menjawab, "Sebelum ini, saya tidak tahu apa-apa tentang tentera anda, itulah sebab saya kalah. Kini setelah melihat keadaan kem anda, saya tahu bagaimana pasukan anda beroperasi dan boleh mudah menang." Zhuge Liang ketawa, melepaskan Meng Huo dan membenarkannya kembali untuk berperang sekali lagi. Siklus yang sama berulang sebanyak tujuh kali, di mana Meng Huo ditangkap dan dibebaskan setiap kali. Pada kali ketujuh, Meng Huo menyerah kalah dan berkata kepada Zhuge Liang, "Tuanku, menentang kuasa Langit, rakyat selatan tidak akan memberontak lagi." Zhuge Liang kemudian memimpin pasukannya menuju ke Tasik Dian dengan penuh kejayaan.[Sanguozhi zhu 14] Wilayah Nanzhong pada asasnya telah ditenangkan pada musim luruh 225.[Sanguozhi 41]

Sebelum menarik keluar semua tentera Shu dari wilayah Nanzhong, Zhuge Liang memberitahu Meng Huo dan pemimpin tempatan lain bahawa apa yang beliau perlukan hanyalah memberi tributer kepada kerajaan Shu, dalam bentuk emas, perak, lembu, kuda perang, dan sebagainya. Beliau juga melantik penduduk tempatan seperti Li Hui dan Lü Kai untuk berkhidmat sebagai pentadbir komanderi yang baru, manakala pemimpin tempatan dan ketua puak dibenarkan untuk terus memerintah rakyat dan puak mereka.[20] Selepas kempen selatan, negara Shu menjadi lebih makmur kerana wilayah Nanzhong menjadi sumber tetap dana dan bekalan untuk tentera Shu. Di bawah pimpinan Zhuge Liang, tentera Shu juga mula melatih tentera, menimbun senjata dan sumber, dan sebagainya, sebagai persediaan untuk kempen yang akan datang menentang musuh mereka, Wei.[Sanguozhi 42]

Ekspedisi Utara (227–234)

Menyerahkan Chu Shi Biao

"Chu Shi Biao" Pertama uang diukur di Kuil Markis Wu, Chengdu, Sichuan

Pada tahun 227, Zhuge Liang mengarahkan tentera dari seluruh Shu untuk bergerak dan berkumpul di Komanderi Hanzhong sebagai persediaan untuk kempen ketenteraan besar-besaran menentang Cao Wei. Sebelum berangkat, beliau menulis sebuah memorial yang dipanggil Chu Shi Biao ("memorial mengenai kes untuk berperang") dan mengemukakannya kepada Liu Shan. Antara perkara lain, memorial tersebut mengandungi sebab-sebab Zhuge Liang untuk kempen menentang Wei serta nasihat peribadinya kepada Liu Shan mengenai isu-isu pentadbiran.[Sanguozhi 43] Setelah Liu Shan memberi kelulusan, Zhuge Liang memerintahkan tentera Shu untuk bergarrison di Mianyang (沔陽; yang kini dikenali sebagai Daerah Mian, Shaanxi).[Sanguozhi 44]

Pemberontakan Tianshui dan Pertempuran Jieting

Jiang Wei menyerah kepada Zhuge Liang. Potret di Koridor Panjang di Istana Musim Panas, Beijing.
Laman utama: Pemberontakan Tianshui dan Pertempuran Jieting
Cetakan kayu Dinasti Ming yang menggambarkan Zhuge Liang mengatur Baguazhen, atau "Formasi Lapan (Trigram)" (八卦阵).

Pada musim bunga tahun 228, Zhuge Liang mengarahkan Zhao Yun dan Deng Zhi untuk memimpin satu detasemen tentera ke Lembah Ji (箕谷) dan berpura-pura menyerang Daerah Mei (郿縣; tenggara Daerah Fufeng, Shaanxi) melalui Lembah Xie (斜谷). Misi mereka adalah untuk mengalih perhatian tentera Wei, sementara Zhuge Liang memimpin tentera utama Shu untuk menyerang Gunung Qi (祁山; kawasan pergunungan sekitar Daerah Li, Gansu). Setibanya di Gunung Qi, Zhuge Liang mengatur tenteranya dalam formasi yang teratur dan memberi arahan yang jelas dan ketat. Tiga daerah yang dikuasai Wei – Nan'an (南安; sekitar Daerah Longxi, Gansu), Tianshui, dan Anding (安定; sekitar Daerah Zhenyuan, Gansu) – bertindak untuk beralih pihak kepada Shu. Berita tentang pencerobohan Shu mengejutkan seluruh kawasan Guanzhong.[Sanguozhi 45]

Kerajaan Wei terkejut apabila mengetahui tentang pencerobohan Shu dan benar-benar tidak bersedia untuk menghadapinya kerana mereka telah mengendurkan pengawasan terhadap Shu selepas kematian Liu Bei pada tahun 223 dan tidak menerima sebarang berita dari Shu sejak itu. Mereka menjadi lebih takut dan terkejut apabila mendengar tentang pembelotan tiga daerah tersebut.[Sanguozhi zhu 15] Sebagai tindak balas terhadap pencerobohan Shu, Cao Rui bergerak dari ibu kotanya di Luoyang ke Chang'an untuk mengawasi pertahanan di kawasan Guanzhong dan memberikan sokongan. Beliau menghantar Zhang He untuk menyerang Zhuge Liang di Gunung Qi,[Sanguozhi 46] dan Cao Zhen untuk menyerang Zhao Yun dan Deng Zhi di Lembah Ji.[Sanguozhi 47]

Zhao Yun dan Deng Zhi kalah dalam pertempuran di Lembah Ji terhadap Cao Zhen. Zhuge Liang telah memberi mereka komando terhadap pasukan yang lebih lemah sementara beliau memimpin pasukan yang lebih baik untuk menyerang Gunung Qi. Walaupun begitu, Zhao Yun berjaya mengumpulkan semangat anak buahnya untuk melakukan pertahanan kukuh semasa mereka berundur, sekaligus meminimumkan kerugian mereka.[Sanguozhi 47] Sementara itu di Gunung Qi, Zhuge Liang telah meletakkan Ma Su sebagai ketua pasukan hadapan untuk berhadapan dengan musuh. Di Jieting (街亭; atau Kampung Jie, di sebelah timur Daerah Qin'an, Gansu), Ma Su bukan sahaja melanggar arahan Zhuge Liang, tetapi juga membuat keputusan yang salah, menyebabkan pasukan hadapan Shu mengalami kekalahan yang teruk di tangan tentera Wei yang diketuai oleh Zhang He. Zhang He juga mengambil kesempatan untuk menyerang dan merampas kembali tiga daerah tersebut untuk Wei.[Sanguozhi 48][Sanguozhi 49]

Kongming menitikkan air mata ketika dia memerintahkan pelaksanaan Ma Su.

Setelah mengetahui kekalahan Shu di Lembah Ji dan Jieting, Zhuge Liang menarik balik pasukan Shu dan berundur ke Komanderi Hanzhong, di mana dia menetap semula beberapa ribu keluarga yang ditangkap mereka di Wilayah Xi yang dikuasai Wei (西縣; kini daerah Li, Gansu) semasa kempen itu. Ini berlaku pada akhir musim bunga 228. Zhuge Liang melaksanakan hukuman mati terhadap Ma Su kerana ingkar arahan dan untuk meredakan kemarahan orang ramai.[Sanguozhi 50] Selepas itu, beliau menganalisis mengapa kempen itu gagal dan memberitahu bawahannya:

Tentera kita di Gunung Qi dan Lembah Ji bersama-sama lebih unggul berbanding musuh dari segi bilangan, namun kita tewas dalam pertempuran. Ini bukan kerana kita kekurangan pasukan, tetapi kerana satu orang. Kini, kita harus mengurangkan jumlah tentera dan pegawai, memperkukuhkan disiplin dalam tentera, dan merenung kesilapan kita, agar kita dapat menyesuaikan diri dan mempersiapkan diri untuk masa depan. Jika kita tidak dapat melakukan ini, tidak akan berguna walaupun kita mempunyai lebih banyak tentera! Sejak hari ini, sila kemukakan sebarang kebimbangan yang anda miliki mengenai Negara, dan tunjukkan kesilapan serta kekurangan saya. Dengan itu, kita dapat membuat keputusan yang lebih tegas dan berupaya mengalahkan musuh serta bergerak lebih dekat ke arah kemenangan dan kejayaan.[Sanguozhi zhu 16]

Zhuge Liang juga menulis sebuah memorial kepada Liu Shan, menerima sepenuhnya tanggungjawab atas kekalahan Shu di Jieting dan Lembah Ji, mengakui kesilapannya dan kegagalannya dalam membuat pertimbangan, serta memohon untuk diturunkan pangkat sebanyak tiga darjah sebagai hukuman.[Sanguozhi 51] Liu Shan menyetujui permohonan tersebut dan secara simbolik menurunkannya dari jawatan Kanselir Imperial kepada Jeneral Kanan (右將軍), tetapi membenarkannya untuk terus berfungsi sebagai Kanselir Imperial sementara dan melaksanakan tugas yang sama seperti sebelumnya.[Sanguozhi 52]

Pengepungan Chencang

Peta menunjukkan Ekspedisi Utara pertama dan kedua

Antara akhir musim bunga hingga awal musim sejuk tahun 228,[22] Zhuge Liang menumpukan usahanya untuk menyusun semula angkatan tentera Shu, memperkukuh disiplin, dan melatih pasukan dalam persiapan bagi satu lagi kempen ketenteraan.[Sanguozhi zhu 17] Pada masa ini, beliau menerima berita bahawa sekutu Shu, Wu, telah menewaskan Wei dalam Pertempuran Shiting sekitar September 228.[22] Daripada maklumat ini, beliau menyimpulkan bahawa pertahanan Wei di wilayah Guanzhong pasti menjadi lebih lemah kerana Wei telah mengerahkan tentera elitnya ke barisan timur untuk menentang Wu.[Sanguozhi zhu 18]

Pada Disember tahun 228, Zhuge Liang didakwa telah menulis Chu Shi Biao yang kedua kepada Liu Shan bagi mendesak peperangan terhadap Wei.[Sanguozhi zhu 19] Namun begitu, ahli sejarah seperti Qian Dazhao (錢大昭) telah meragui kesahihan Chu Shi Biao kedua itu dan berhujah bahawa ia disalah atribusi kepada Zhuge Liang. Antara perbezaan yang dipertikaikan, Chu Shi Biao kedua berbeza ketara dari segi nada berbanding dengan yang pertama, dan sudah pun menyebut tentang kematian Zhao Yun, sedangkan menurut rekod dalam Sanguozhi, beliau meninggal dunia pada tahun 229.[Sanguozhi 53]

Pada musim sejuk tahun 228–229, Zhuge Liang melancarkan Ekspedisi Utara yang kedua dan memimpin pasukan Shu keluar dari Laluan San (utara Banjaran Qin, di selatan Baoji, Shaanxi) untuk menyerang kubu Wei di Chencang (陳倉; di timur Baoji). Sebelum kempen itu, Zhuge Liang sudah mengetahui bahawa Chencang mempunyai pertahanan yang kukuh dan sukar untuk ditawan, jadi apabila beliau tiba di situ, beliau terkejut melihat kubu itu dipertahankan dengan lebih baik daripada yang dijangka. Sebenarnya, selepas pencerobohan Shu yang pertama, jeneral Wei Cao Zhen telah meramalkan bahawa Zhuge Liang akan menyerang Chencang, lalu beliau menempatkan Hao Zhao, seorang jeneral Wei yang terkenal dengan reputasinya di rantau Guanzhong, untuk mempertahankan Chencang serta memperkukuh pertahanannya.[Sanguozhi 54][23]

Zhuge Liang mula-mula mengarahkan tenteranya mengepung Chencang, kemudian menghantar Jin Xiang (靳詳), seorang kawan lama kepada Hao Zhao, untuk memujuk Hao Zhao supaya menyerah diri. Hao Zhao menolak dua kali.[Sanguozhi zhu 20] Walaupun Hao Zhao hanya mempunyai 1,000 orang askar untuk mempertahankan Chencang, beliau berjaya bertahan daripada serangan tentera Shu. Dalam tempoh pengepungan selama 20 hari berikutnya, Zhuge Liang menggunakan pelbagai taktik untuk menyerang Chencang – tangga serbu, pemecah pintu, menara serangan, dan terowong bawah tanah – tetapi Hao Zhao berjaya mematahkan kesemua taktik tersebut satu demi satu.[Sanguozhi zhu 21] Selepas gagal menewaskan Hao Zhao dan menawan Chencang, serta setelah mendapat tahu bahawa bala bantuan Wei sedang menghampiri, Zhuge Liang mengambil keputusan untuk menarik balik tenteranya dan pulang ke pangkalan.[Sanguozhi zhu 22] Wang Shuang, seorang pegawai Wei, memimpin tenteranya menyerang pasukan Shu yang sedang berundur, tetapi terbunuh dalam satu serang hendap yang dirancang oleh Zhuge Liang.[Sanguozhi 55]

Pertempuran Jianwei

Peta menunjukkan Pertempuran Jianwei
Rencana utama: Pertempuran Jianwei

Pada musim bunga tahun 229, Zhuge Liang melancarkan Ekspedisi Utara yang ketiga dan mengarahkan Chen Shi untuk memimpin tentera Shu menyerang wilayah Wudu (武都; sekitar Daerah Cheng, Gansu) dan Yinping (陰平; kini Daerah Wen, Gansu), yang ketika itu dikuasai oleh Wei. Jeneral Wei, Guo Huai, mengetuai tenteranya untuk menentang Chen Shi. Namun, beliau berundur apabila mendengar bahawa Zhuge Liang telah memimpin satu angkatan tentera Shu ke Jianwei (建威; kini di Longnan, Gansu). Selepas itu, tentera Shu berjaya menawan wilayah Wudu dan Yinping.[Sanguozhi 56][22]

Apabila Zhuge Liang pulang daripada kempen tersebut, Liu Shan mengeluarkan satu titah diraja untuk mengucapkan tahniah kepadanya atas kejayaannya menewaskan Wang Shuang semasa Ekspedisi Utara kedua dan menawan wilayah Wudu serta Yinping semasa Ekspedisi Utara ketiga. Liu Shan turut mengembalikan jawatan Canselor Diraja kepada Zhuge Liang.[Sanguozhi 57]

Mengucapkan tahniah kepada Sun Quan atas menjadi maharaja

Sekitar Mei 229,[22] Sun Quan, pemerintah negara Wu yang bersekutu dengan Shu, mengisytiharkan dirinya sebagai maharaja dan meletakkan dirinya setaraf dengan Liu Shan dari Shu. Apabila berita ini sampai ke mahkamah diraja Shu, ramai pegawai berasa marah kerana mereka menganggap Sun Quan tidak layak menjadi maharaja, lalu menggesa kerajaan Shu memutuskan hubungan dengan Wu.[Sanguozhi zhu 23] Walaupun Zhuge Liang bersetuju bahawa Sun Quan tidak mempunyai keabsahan, beliau berpendapat bahawa pakatan Wu–Shu adalah penting untuk kelangsungan dan kepentingan jangka panjang Shu kerana mereka memerlukan Wu untuk terus mengekang Wei di timur sementara Shu menyerang Wei dari barat. Setelah membuat kesimpulan bahawa Shu perlu mengekalkan pakatan Wu–Shu dan tidak mengkritik Sun Quan,[Sanguozhi zhu 24] beliau menghantar Chen Zhen dalam misi diplomatik ke Wu untuk mengiktiraf tuntutan takhta Sun Quan dan mengucapkan tahniah kepadanya.[Sanguozhi zhu 25]

Kempen Ziwu

Rencana utama: Kempen Ziwu

Pada Ogos 230,[22] Cao Zhen mengetuai satu pasukan tentera dari Chang'an untuk menyerang Shu melalui Lembah Ziwu (子午谷). Pada masa yang sama, satu lagi tentera Wei yang diketuai oleh Sima Yi, bertindak atas perintah Cao Rui, mara ke arah Shu dari Wilayah Jing dengan belayar sepanjang Sungai Han (漢水). Titik pertemuan bagi pasukan tentera Cao Zhen dan Sima Yi ialah di Daerah Nanzheng (南鄭縣; kini terletak di Hanzhong, Shaanxi). Tentera Wei yang lain juga bersiap sedia untuk menyerang Shu dari Lembah Xie (斜谷) atau Wilayah Wuwei, Gansu.[Sanguozhi 58]

Apabila Zhuge Liang mendengar tentang pergerakan terkini tentera Wei, beliau mendesak Li Yan untuk mengetuai 20,000 tentera ke Wilayah Hanzhong bagi mempertahankan Shu daripada serangan Wei.[Sanguozhi 59] Li Yan menerima arahan tersebut dengan berat hati setelah dipujuk berkali-kali. Ketika Xiahou Ba mengetuai barisan hadapan ekspedisi itu melalui Laluan Ziwu (子午道) sepanjang 330 km, beliau dikenali oleh penduduk tempatan yang kemudian melaporkan kehadirannya kepada pasukan Shu. Xiahou Ba hanya sempat berundur dengan susah payah selepas tentera bantuan dari pasukan utama tiba.[Sanguozhi zhu 26]

Zhuge Liang juga membenarkan Wei Yan untuk mengetuai pasukan merentasi barisan musuh ke Yangxi (陽谿; barat daya Daerah Wushan, Gansu masa kini) bagi menggalakkan kaum Qiang agar menyertai Shu Han menentang Wei. Wei Yan berjaya mengalahkan tentera Wei yang diketuai oleh Guo Huai dan Fei Yao dengan cemerlang.[Sanguozhi 60] Susulan kejayaan tersebut, konflik menjadi kebuntuan yang berlarutan dengan hanya beberapa pertempuran kecil berlaku. Selepas lebih sebulan kemajuan yang perlahan dan kebimbangan terhadap kerugian besar serta pembaziran sumber, semakin ramai pegawai Wei mengemukakan memorial agar kempen ditamatkan. Keadaan diburukkan lagi dengan bentuk muka bumi yang sukar dan cuaca hujan lebat yang berterusan lebih 30 hari. Cao Rui akhirnya memutuskan untuk membatalkan kempen tersebut dan memanggil pulang para pegawai pada Oktober 230.[22][Sanguozhi 61]

Pertempuran Gunung Qi

Peta yang menunjukkan Pertempuran Gunung Qi dan Pertempuran Dataran Wuzhang
Gambar rajah Wubei Zhi tentang "Pembentukan Lapan Trigram (tentera)" (八卦陣) yang digunakan oleh Zhuge Liang semasa kempen ketenteraan.[Sanguozhi 62]

Pertempuran Dataran Wuzhang

Ilustrasi daripada edisi dinasti Qing novel sejarah Romance of the Three Kingdoms menunjukkan lembu kayu dan kuda yang mengalir (木牛流馬) digunakan oleh tentera Shu untuk mengangkut bekalan.

Peristiwa kematian dan bedah siasat (234)

Ilustrasi Dinasti Qing tentang "Zhuge yang mati menghalau Zhongda yang masih hidup".

Penguburan dan penghormatan selepas kematian

Sebuah arca Zhuge Liang di Kuil Markis Wu di Chengdu, Sichuan.
Patung Zhuge Liang di Dataran Wuzhang' Kuil Markis Wu, Baoji, Shaanxi.

Lima anekdot Guo Chong

Undang-undang yang tegas

Percubaan membunuh Liu Bei

Strategi Kubu Kosong

Menolak pujian

Mendapat kepercayaan askar

Keturunan keluarga

Dewan Yueying khusus untuk Huang Yueying di Kuil Markis Wu, Dataran Wuzhang

Penilaian dan warisan

Patung Liu Bei dan Zhuge Liang, dianggap sebagai contoh ideal kesetiaan, integriti dan Ruist tadbir urus bersama antara tuan dan menteri dalam sejarah China.[f]

Memegang kuasa sebagai pemangku raja

Pembaharuan ekonomi

Pembaharuan undang-undang dan moral

Dasar pendaftaran pendidikan dan bakat

Strategi ketenteraan

Lihat juga: Baguazhen

Ciptaan

Karya sastera

Petikan terkenal

Dalam Romance of the Three Kingdoms

Penggambaran Qing tentang Zhuge Liang
Ilustrasi dinasti Qing - Zhuge Liang.

Peristiwa sebelum kematian Zhuge Liang

Pemujaan Zhuge Liang

Terdapat banyak kuil yang dibina untuk memperingati Zhuge Liang. Beberapa yang paling terkenal termasuk Kuil Markis Wu di Chengdu, dan Kuil Markis Wu di Baidicheng.

Zhuge Liang juga kadangkala dihormati sebagai dewa pintu di kuil Cina dan Taois, biasanya bekerjasama dengan Sima Yi dari Wei.

Zhuge Liang sering digambarkan memakai jubah Daois dan memegang kipas tangan yang diperbuat daripada bulu kren.[24]

Filem dan televisyen

Permainan video

Permainan kad

Komik

Nota

  1. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama death date
  2. ^ Cui Zhouping ialah seorang ahli keluarga Cui dari Boling dan merupakan anak kepada Cui Lie (崔烈; meninggal dunia pada tahun 193), seorang menteri berpangkat tinggi dalam pemerintahan Dinasti Han Timur.[Sanguozhi zhu 5]
  3. ^ Walaupun Sanguozhi mencatatkan bahawa Liu Bei mengunjungi Zhuge Liang sebanyak tiga kali, istilah "tiga kali" itu juga boleh ditafsirkan secara metafora untuk menggambarkan beberapa kali lawatan, seperti yang terdapat dalam peribahasa Cina "一而再，再而三" (yī ér zài, zài ér sān), yang digunakan untuk menggambarkan sesuatu yang dilakukan berulang kali.
  4. ^ Liu Bei telah dilantik sebagai Jeneral Kiri (左將軍) pada tahun 199 oleh kerajaan pusat Dinasti Han selepas beliau membantu Cao Cao menewaskan Lü Bu dalam Pertempuran Xiapi.[Sanguozhi 27]
  5. ^ Liu Bei mengisytiharkan dirinya sebagai "Raja Hanzhong" (漢中王) pada tahun 219 selepas kemenangannya dalam Kempen Hanzhong.[19]
  6. ^ "魚水君臣 ("Raja dan menteri bak ikan dan air") merujuk kepada istilah "君臣魚水" dari Rekod Tiga Kerajaan, di mana Liu Bei merujuk kepada mendapatkan perkhidmatan Zhuge Liang seolah-olah "ikan mendapat air".[Sanguozhi 15]

Rujukan

Petikan daripada Sanguozhi

  1. ^ Chen and Pei 429, halaman i
  2. ^ Chen and Pei 429, 35.911: "諸葛亮字孔明，琅邪陽都人也。漢司隷校尉諸葛豐後也。父珪，字君貢，漢末為太山郡丞。"
  3. ^ Chen and Pei 429, 52.1231–1242.
  4. ^ a b Chen and Pei 429, 35.911: "亮早孤，從父玄為袁術所署豫章太守，玄將亮及亮弟均之官。"
  5. ^ Chen and Pei 429, 35.911: "亮少有逸眾之才，英霸之器，身長八尺，容貌甚偉，時人異焉。"
  6. ^ Chen and Pei 429, 35.911: "會漢朝更選朱皓代玄。玄素與荊州牧劉表有舊，往依之。"
  7. ^ Chen and Pei 429, 35.911: "玄卒，亮躬耕隴畒，好為梁父吟。"
  8. ^ Chen and Pei 429, 35.911: "每自比於管仲、樂毅，時人莫之許也。惟博陵崔州平、潁川徐庶元直與亮友善，謂為信然。"
  9. ^ Chen and Pei 429, 35.912: "時先主屯新野。徐庶見先主，先主器之，謂先主曰：「諸葛孔明者，卧龍也，將軍豈願見之乎？」"
  10. ^ Chen and Pei 429, 35.912: "先主曰：「君與俱來。」庶曰：「此人可就見，不可屈致也。將軍宜枉駕顧之。」"
  11. ^ Chen and Pei 429, 35.912: "由是先主遂詣亮，凡三往，乃見。"
  12. ^ Chen and Pei 429, 35.930
  13. ^ Chen and Pei 429, 35.912: "因屏人曰：「漢室傾頹， ...君謂計將安出？」"
  14. ^ Chen and Pei 429, 35.912: "亮荅曰：「自董卓已來，豪傑並起，跨州連郡者不可勝數。 ...誠如是，則霸業可成，漢室可興矣。」"
  15. ^ a b Chen and Pei 429, 35.913: "於是與亮情好日密。關羽、張飛等不恱，先主解之曰：「孤之有孔明，猶魚之有水也。願諸君勿復言。」羽、飛乃止。"
  16. ^ Chen and Pei 429, 35.914–915: "會黃祖死，得出，遂為江夏太守。俄而表卒，琮聞曹公來征，遣使請降。先主在樊聞之，率其衆南行，亮與徐庶並從，為曹公所追破， ...先主至于夏口，亮曰：「事急矣，請奉命求救於孫將軍。」"
  17. ^ Chen and Pei 429, 35.915: "亮說權曰：「海內大亂，將軍起兵據有江東，劉豫州亦收衆漢南，與曹操並爭天下。今操芟夷大難，略已平矣，遂破荊州，威震四海。英雄無所用武，故豫州遁逃至此。將軍量力而處之：若能以吳、越之衆與中國抗衡，不如早與之絕；若不能當，何不案兵束甲，北面而事之！今將軍外託服從之名，而內懷猶豫之計，事急而不斷，禍至無日矣！」"
  18. ^ Chen and Pei 429, 35.915: "權曰：「苟如君言，劉豫州何不遂事之乎？」"
  19. ^ Chen and Pei 429, 35.915: "亮曰：「田橫，齊之壯士耳，猶守義不辱，况劉豫州王室之胄，英才蓋世，衆士慕仰，若水之歸海，若事之不濟，此乃天也，安能復為之下乎！」"
  20. ^ Chen and Pei 429, 35.915: "權勃然曰：「吾不能舉全吳之地，十萬之衆，受制於人。吾計決矣！非劉豫州莫可以當曹操者，然豫州新敗之後，安能抗此難乎？」"
  21. ^ Chen and Pei 429, 35.915: "亮曰：「豫州軍雖敗於長阪，今戰士還者及關羽水軍精甲萬人，劉琦合江夏戰士亦不下萬人。曹操之衆遠來疲弊，聞追豫州，輕騎一日一夜行三百餘里，此所謂『彊弩之末，勢不能穿魯縞』者也。故兵法忌之，曰『必蹶上將軍』。且北方之人，不習水戰；又荊州之民附操者，偪兵勢耳，非心服也。今將軍誠能命猛將統兵數萬，與豫州協規同力，破操軍必矣。操軍破，必北還，如此則荊、吳之勢彊，鼎足之形成矣。成敗之機，在於今日。」"
  22. ^ Chen and Pei 429, 35.915: "權大恱，即遣周瑜、程普、魯肅等水軍三萬，隨亮詣先主，幷力拒曹公。"
  23. ^ Chen and Pei 429, 35.915: "曹公敗於赤壁，引軍歸鄴。"
  24. ^ Chen and Pei 429, 35.915–916: "先主遂收江南，以亮為軍師中郎將，使督零陵、桂陽、長沙三郡，調其賦稅，以充軍實。"
  25. ^ Chen and Pei 429, 35.916: "建安十六年，益州牧劉璋遣法正迎先主，使擊張魯。亮與關羽鎮荊州。"
  26. ^ Chen and Pei 429, 35.916: "先主自葭萌還攻璋，亮與張飛、趙雲等率衆泝江，分定郡縣，與先主共圍成都。"
  27. ^ Chen and Pei 429, 32.874: "曹公自出東征，助先主圍布於下邳，生禽[呂]布。先主復得妻子，從曹公還許。表先主為左將軍。"
  28. ^ Chen and Pei 429, 35.916: "成都平，以亮為軍師將軍，署左將軍府事。先主外出，亮常鎮守成都，足食足兵。"
  29. ^ Chen and Pei 429, 35.916: "二十六年，羣下勸先主稱尊號，先主未許。"
  30. ^ Chen and Pei 429, 35.916: "亮說曰：「昔吳漢、耿弇等初勸世祖即帝位，世祖辭讓，前後數四，耿純進言曰：『天下英雄喁喁，冀有所望。如不從議者，士大夫各歸求主，無為從公也。』世祖感純言深至，遂然諾之。今曹氏篡漢，天下無主，大王劉氏苗族，紹世而起，今即帝位，乃其宜也。士大夫隨大王久勤苦者，亦欲望尺寸之功如純言耳。」"
  31. ^ Chen and Pei 429, 35.916–917: "先主於是即帝位，策亮為丞相曰：「朕遭家不造，奉承大統，兢兢業業，不敢康寧，思盡百姓，懼未能綏。於戲！丞相亮其悉朕意，無怠輔朕之闕，助宣重光，以照明天下，君其勖哉！」"
  32. ^ Chen and Pei 429, 35.917: "亮以丞相錄尚書事，假節。張飛卒後，領司隷校尉。"
  33. ^ Chen and Pei 429, 35.918: "章武三年春，先主於永安病篤，召亮於成都，屬以後事。"
  34. ^ Chen and Pei 429, 35.918: "謂亮曰：「君才十倍曹丕，必能安國，終定大事。若嗣子可輔，輔之；如其不才，君可自取。」"
  35. ^ Chen and Pei 429, 35.918: "亮涕泣曰：「臣敢竭股肱之力，效忠貞之節，繼之以死！」"
  36. ^ Chen and Pei 429, 35.918: "先主又為詔勑後主曰：「汝與丞相從事，事之如父。」"
  37. ^ Chen and Pei 429, 32.891: "先主病篤，託孤於丞相亮，尚書令李嚴為副。[章武三年]夏四月癸巳，先主殂于永安宮，時年六十三。"
  38. ^ Chen and Pei 429, 35.918: "建興元年，封亮武鄉侯，開府治事。頃之，又領益州牧。政事無巨細，咸決於亮。"
  39. ^ Chen and Pei 429, 35.918: "南中諸郡，並皆叛亂，亮以新遭大喪，故未便加兵，且遣使聘吳，因結和親，遂為與國。"
  40. ^ Chen and Pei 429, 41.1009–1010, biography of Wang Lian: "時南方諸郡不賔，諸葛亮將自征之，連諫以為「此不毛之地，疫癘之鄉，不宜以一國之望，冒險而行」。亮慮諸將才不及己，意欲必往，而連言輒懇至，故停留者久之。"
  41. ^ Chen and Pei 429, 35.919: "[建興]三年春，亮率衆南征，其秋悉平。"
  42. ^ Chen and Pei 429, 35.919: "軍資所出，國以富饒，乃治戎講武，以俟大舉。"
  43. ^ Chen and Pei 429, 35.919–920: "[建興]五年，率諸軍北駐漢中，臨發，上疏曰：..."
  44. ^ Chen and Pei 429, 35.920: "遂行，屯于沔陽。"
  45. ^ Chen and Pei 429, 35.922: "[建興]六年春，揚聲由斜谷道取郿，使趙雲、鄧芝為疑軍，據箕谷，魏大將軍曹真舉衆拒之。亮身率諸軍攻祁山，戎陣整齊，賞罰肅而號令明，南安、天水、安定三郡叛魏應亮，關中響震。"
  46. ^ Chen and Pei 429, 35.922: "魏明帝西鎮長安，命張郃拒亮。"
  47. ^ a b Chen and Pei 429, 36.949, biography of Zhao Yun: "[建興]五年，隨諸葛亮駐漢中。明年，亮出軍，揚聲由斜谷道，曹真遣大衆當之。亮令雲與鄧芝往拒，而身攻祁山。雲、芝兵弱敵彊，失利於箕谷，然歛衆固守，不至大敗。"
  48. ^ Chen and Pei 429, 17.526, biography of Zhang He: "諸葛亮出祁山。加郃位特進，遣督諸軍，拒亮將馬謖於街亭。謖依阻南山，不下據城。郃絕其汲道，擊，大破之。南安、天水、安定郡反應亮，郃皆破平之。"
  49. ^ Chen and Pei 429, 35.922: "亮使馬謖督諸軍在前，與郃戰于街亭。謖違亮節度，舉動失宜，大為郃所破。"
  50. ^ Chen and Pei 429, 35.922: "亮拔西縣千餘家，還于漢中，戮謖以謝衆。"
  51. ^ Chen and Pei 429, 35.922: "上疏曰：「臣以弱才，叨竊非據，親秉旄鉞以厲三軍，不能訓章明法，臨事而懼，至有街亭違命之闕，箕谷不戒之失，咎皆在臣授任無方。臣明不知人，恤事多闇，春秋責帥，臣職是當。請自貶三等，以督厥咎。」"
  52. ^ Chen and Pei 429, 35.922: "於是以亮為右將軍，行丞相事，所總統如前。"
  53. ^ Chen and Pei 429, 36.950, biography of Zhao Yun: "[建興]七年卒。"
  54. ^ Chen and Pei 429, 9.281, biography of Cao Zhen: "[曹]眞以亮懲於祁山，後出必從陳倉，乃使將軍郝昭、王生守陳倉，治其城。明年春，亮果圍陳倉，已有備而不能克。"
  55. ^ Chen and Pei 429, 35.924: "冬，亮復出散關，圍陳倉，曹真拒之，亮糧盡而還。魏將王雙率騎追亮，亮與戰，破之，斬雙。"
  56. ^ Chen and Pei 429, 35.924: "[建興]七年，亮遣陳戒攻武都、陰平。魏雍州刺史郭淮率衆欲擊戒，亮自出至建威，淮退還，遂平二郡。"
  57. ^ Chen and Pei 429, 35.924: "詔策亮曰：「街亭之役，咎由馬謖，而君引愆，深自貶抑，重違君意，聽順所守。前年耀師，馘斬王雙；今歲爰征，郭淮遁走；降集氐、羌，興復二郡，威鎮凶暴，功勳顯然。方今天下騷擾，元惡未梟，君受大任，幹國之重，而乆自挹損，非所以光揚洪烈矣。今復君丞相，君其勿辭。」"
  58. ^ Chen and Pei 429, 9.282, biography of Cao Zhen: "眞以八月發長安，從子午道南入。司馬宣王泝漢水，當會南鄭。諸軍或從斜谷道，或從武威入。"
  59. ^ Chen and Pei 429, 40.999, biography of Li Yan: "八年，遷驃騎將軍。以曹真欲三道向漢川，亮命嚴將二萬人赴漢中。亮表嚴子豐為江州都督督軍，典嚴後事。"
  60. ^ Chen and Pei 429, 40.1002, biography of Wei Yan: "八年，使延西入羌中，魏後將軍費瑤、雍州刺史郭淮與延戰于陽谿，延大破淮等，遷為前軍師征西大將軍，假節，進封南鄭侯。"
  61. ^ Chen and Pei 429, 9.282, biography of Cao Zhen: "會大霖雨三十餘日，或棧道斷絕，詔眞還軍。"
  62. ^ "亮性長於巧思，損益連弩，木牛流馬，皆出其意﹔推演兵法，作八陣圖，咸得其要云。" Dipetik dalam Chen and Pei 429, 35.925.

Petikan daripada Sanguozhi zhu

  1. ^ Wei, Book of Wu: "其先葛氏，本琅邪諸縣人，後徙陽都。陽都先有姓葛者，時人謂之諸葛，因以為氏。" Cited in Chen and Pei 429, 52.1232 n. 1, biography of Zhuge Jin.
  2. ^ Ying, Fengsu Tongyi: "葛嬰為陳涉將軍，有功而誅，孝文帝追錄，封其孫諸縣侯，因幷氏焉。此與吳書所說不同。" Cited in Chen and Pei 429, 52.1232 n. 1, biography of Zhuge Jin.
  3. ^ Xi, Xiangyang Ji: "[龐]德公子山民，亦有令名，娶諸葛孔明小姊。" Cited in Chen and Pei 429, 37.954 n. 1, continued from previous page, biography of Pang Tong.
  4. ^ Xi, Han–Jin Chunqiu: "亮家于南陽之鄧縣，在襄陽城西二十里，號曰隆中。" Cited in Chen and Pei 429, 35.911 n. 2.
  5. ^ Cui Shipu: "州平，太尉烈子，均之弟也。" Cited in Chen and Pei 429, 35.911 n. 3.
  6. ^ a b Yu, Weilüe: "亮在荊州，以建安初與潁川石廣元、徐元直、汝南孟公威等俱游學，三人務於精熟，而亮獨觀其大略。" Cited in Chen and Pei 429, 35.911 n. 3.
  7. ^ Yu, Weilüe: "每晨夜從容，常抱膝長嘯，而謂三人曰：「卿諸人仕進可至郡守刺史也。」三人問其所志，亮但笑而不言。" Cited in Chen and Pei 429, 35.911 n. 3.
  8. ^ Xi, Xiangyang Ji: "劉備訪世事於司馬德操。德操曰：「儒生俗士，豈識時務？識時務者在乎俊傑。此間自有伏龍、鳳雛。」備問為誰，曰：「諸葛孔明、龐士元也。」" Cited in Chen and Pei 429, 35.913 n. 1.
  9. ^ Yuan, Yuanzi: "張子布薦亮於孫權，亮不肯留。人問其故，曰：「孫將軍可謂人主，然觀其度，能賢亮而不能盡亮，吾是以不留。」" Cited in Chen and Pei 429, 35.916 n. 1.
  10. ^ Pei Songzhi, in Chen and Pei 429, 35.916 n. 1: "臣松之以為袁孝尼著文立論，甚重諸葛之為人，至如此言則失之殊遠。觀亮君臣相遇，可謂希世一時，終始以分，誰能間之？寧有中違斷金，甫懷擇主，設使權盡其量，便當翻然去就乎？葛生行己，豈其然哉！關羽為曹公所獲，遇之甚厚，可謂能盡其用矣，猶義不背本，曾謂孔明之不若雲長乎！"
  11. ^ Lingling Xianxian Zhuan: "亮時住臨烝。" Cited in Chen and Pei 429, 35.916 n. 2.
  12. ^ Chen Shou, Zhuge Liang ji: "是歲，魏司徒華歆、司空王朗、尚書令陳羣、太史令許芝、謁者僕射諸葛璋各有書與亮，陳天命人事，欲使舉國稱藩。" Cited in Chen and Pei 429, 35.918 n. 2.
  13. ^ Chen Shou, Zhuge Liang ji: "亮遂不報書，作正議曰：「昔在項羽，起不由德，雖處華夏，秉帝者之勢，卒就湯鑊，為後永戒。魏不審鑒，今次之矣；免身為幸，戒在子孫。而二三子各以耆艾之齒，承偽指而進書，有若崇、竦稱莽之功，亦將偪于元禍苟免者邪！昔世祖之創迹舊基，奮羸卒數千，摧莽彊旅四十餘萬於昆陽之郊。夫據道討淫，不在衆寡。及至孟德，以其譎勝之力，舉數十萬之師，救張郃於陽平，勢窮慮悔，僅能自脫，辱其鋒銳之衆，遂喪漢中之地，深知神器不可妄獲，旋還未至，感毒而死。子桓淫逸，繼之以篡。縱使二三子多逞蘇、張詭靡之說，奉進驩兜滔天之辭，欲以誣毀唐帝，諷解禹、稷，所謂徒喪文藻煩勞翰墨者矣。夫大人君子之所不為也。又軍誡曰：『萬人必死，橫行天下。』昔軒轅氏整卒數萬，制四方，定海內，況以數十萬之衆，據正道而臨有罪，可得干擬者哉！」" Cited in Chen and Pei 429, 35.918–919 n. 2.
  14. ^ Xi, Han–Jin Chunqiu: "亮至南中，所在戰捷。聞孟獲者，為夷、漢所服，募生致之。旣得，使觀於營陣之間，曰：「此軍何如？」獲對曰：「向者不知虛實，故敗。今蒙賜觀看營陣，若祇如此，即定易勝耳。」亮笑，縱使更戰，七縱七禽，而亮猶遣獲。獲止不去，曰：「公，天威也，南人不復反矣。」遂至滇池。" Cited in Chen and Pei 429, 35.921 n. 2.
  15. ^ Yu, Weilüe: "始，國家以蜀中惟有劉備。備旣死，數歲寂然無聞，是以略無備預；而卒聞亮出，朝野恐懼，隴右、祁山尤甚，故三郡同時應亮。" Cited in Chen and Pei 429, 35.922 n. 1.
  16. ^ Xi, Han–Jin Chunqiu: "或勸亮更發兵者，亮曰：「大軍在祁山、箕谷，皆多於賊，而不能破賊為賊所破者，則此病不在兵少也，在一人耳。今欲減兵省將，明罰思過，校變通之道於將來；若不能然者，雖兵多何益！自今已後，諸有忠慮於國，但勤攻吾之闕，則事可定，賊可死，功可蹻足而待矣。」" Cited in Chen and Pei 429, 35.923 n. 3.
  17. ^ Xi, Han–Jin Chunqiu: "於是考微勞，甄烈壯，引咎責躬，布所失於天下，厲兵講武，以為後圖，戎士簡練，民忘其敗矣。" Cited in Chen and Pei 429, 35.923 n. 3.
  18. ^ Xi, Han–Jin Chunqiu: "亮聞孫權破曹休，魏兵東下，關中虛弱。" Cited in Chen and Pei 429, 35.923 n. 3.
  19. ^ Xi, Han–Jin Chunqiu: "十一月，上言曰：「先帝慮漢賊不兩立， ... 非臣之明所能逆覩也。」於是有散關之役。此表，亮集所無，出張儼默記。" Cited in Chen and Pei 429, 35.923–924 n. 3, with a comment that the quoted text does not appear in Chen Shou's Zhuge Liang ji, coming rather from Zhang Yan's "notes".
  20. ^ Yu, Weilüe: "亮圍陳倉，使昭鄉人靳詳於城外遙說之， ...詳以昭語告亮，亮又使詳重說昭，言人兵不敵，無為空自破滅。 ...詳乃去。" Cited in Chen and Pei 429, 3.95 n. 4.
  21. ^ Yu, Weilüe: "亮自以有眾數萬，而昭兵才千餘人，又度東救未能便到，乃進兵攻昭，起雲梯衝車以臨城。昭於是以火箭逆射其雲梯，梯然，梯上人皆燒死。昭又以繩連石磨壓其衝車，衝車折。亮乃更為井闌百尺以射城中，以土丸填壍，欲直攀城，昭又於內築重牆。亮足為城突，欲踊出於城裏，昭又於城內穿地橫截之。" Cited in Chen and Pei 429, 3.95 n. 4.
  22. ^ Yu, Weilüe: "晝夜相攻拒二十餘日，亮無計，救至，引退。" Cited in Chen and Pei 429, 3.95 n. 4.
  23. ^ Xi, Han–Jin Chunqiu: "是歲，孫權稱尊號，其羣臣以並尊二帝來告。議者咸以為交之无益，而名體弗順，宜顯明正義，絕其盟好。" Cited in Chen and Pei 429, 35.924 n. 1.
  24. ^ Xi, Han–Jin Chunqiu: "亮曰：「權有僭逆之心久矣， ...權僭之罪，未宜明也。」" Cited in Chen and Pei 429, 35.924 n. 1.
  25. ^ Xi, Han–Jin Chunqiu: "乃遣衞尉陳震慶權正號。" Cited in Chen and Pei 429, 35.925 n. 1 (continued from p. 924).
  26. ^ Yu, Weilüe: "黃初中為偏將軍。子午之役，霸召為前鋒，進至興勢圍，安營在曲谷中。蜀人望知其是霸也，指下兵攻之。霸手戰鹿角間，賴救至，然後解。" Cited in Chen and Pei 429, 9.272 n. 1, biography of Xiahou Yuan.

Petikan daripada Jin Shu

Petikan lain

  1. ^ a b c d de Crespigny (2007), m/s. 1172.
  2. ^ a b Dillon (1998), m/s. 389.
  3. ^ a b Guo & Guo (2008), m/s. 38.
  4. ^ (老子长于养性，不可以临危难。商鞅长于理法，不可以从教化。苏、张长于驰辞，不可以结盟誓。白起长于攻取，不可以广众。子胥长于图敌，不可以谋身。尾生长于守信，不可以应变。王嘉长于遇明君，不可以事暗主。许子将长于明臧否，不可以养人物。此任长之术者也。) Zhuge Liang ji, vol. 2.
  5. ^ (故为君之道，以教令为先，诛罚为后，不教而战，是谓弃之。) Zhuge Liang ji, vol. 3.
    (君臣之政，其犹天地之象，天地之象明，则君臣之道具矣。君以施下为仁，臣以事上为义。二心不可以事君，疑政不可以授臣。上下好礼，则民易使，上下和顺，则君臣之道具矣。君以礼使臣，臣以忠事君。君谋其政，臣谋其事。政者，正名也，事者，劝功也。) Zhuge Liang ji, vol. 3.
  6. ^ Deng Yinke (2007). History of China. Diterjemahkan oleh Martha Avery; Yue Pan. China Intercontinental Press. m/s. 65. ISBN 978-7508510989.
  7. ^ Auyang (2014), m/s. 290.
  8. ^ Ouyang Xiu; Song Qi, penyunting (1060). "vol. 15: treatise 5 on rites and music". Xin Tang Shu 新唐書. 上元元年，尊太公為武成王，祭典與文宣王比，以歷代良將為十哲象坐侍。秦武安君白起、漢淮陰侯韓信、蜀丞相諸葛亮、唐尚書右僕射衛國公李靖、司空英國公李勣列於左，漢太子少傅張良、齊大司馬田穰苴、吳將軍孫武、魏西河守吳起、燕晶國君樂毅列於右，以良為配。
  9. ^ Knechtges, David R. (2010). "Chen Shou". Dalam David R. Knechtges; Taiping Chang (penyunting). Ancient and Early Medieval Chinese Literature: A Reference Guide. 1. Brill. m/s. 112–116. ISBN 9789047444664.
  10. ^ Knechtges (2014).
  11. ^ Shiji, vol. 48: "葛嬰至東城，立襄彊為楚王。嬰後聞陳王已立，因殺襄彊，還報。至陳，陳王誅殺葛嬰。"
  12. ^ Xi Zuochi, Xiangyang Qijiu Ji vol. 2: "[蒯]欽從祖祺婦，卽諸葛孔明之大姊也。"
  13. ^ (玄德見孔明身長八尺，面如冠玉，頭戴綸巾，身披鶴氅，飄飄然有神仙之概。) Sanguo Yanyi ch. 38.
  14. ^ a b c d e f Zizhi Tongjian (1084), vol. 65.
  15. ^ de Crespigny (2010), m/s. 270.
  16. ^ a b Zizhi Tongjian (1084), vol. 66.
  17. ^ Zizhi Tongjian (1084), vol. 67.
  18. ^ a b c Zizhi Tongjian (1084), vol. 69.
  19. ^ Zizhi Tongjian (1084), vol. 68.
  20. ^ a b c Zizhi Tongjian (1084), vol. 70.
  21. ^ J. Michael Farmer (2019). "3. Shu-Han". Dalam Dien, Albert E.; Knapp, Keith N. (penyunting). Cambridge History of China. 2: The Six Dynasties, 220–589. Cambridge University Press. m/s. 66–78. doi:10.1017/9781139107334. ISBN 9781139107334.
  22. ^ a b c d e f Zizhi Tongjian (1084), vol. 71.
  23. ^ (大和中，魏遣將軍郝昭築城陳倉城。適訖，會諸葛亮來攻。亮本聞陳倉城惡，及至，怪其整頓，聞知昭在其中，大驚愕。) Taiping Huanyu Ji vol. 30.
  24. ^ "Ancient Cultivation Stories: Zhuge Liang's Cultivation Practise". ClearHarmony.net. Falun Dafa. 28 Julai 2005. Dicapai pada 2 Ogos 2023.

Pautan lain

Pusat Layanan

UNIVERSITAS TEKNOKRAT INDONESIA | ASEAN's Best Private University
Jl. ZA. Pagar Alam No.9 -11, Labuhan Ratu, Kec. Kedaton, Kota Bandar Lampung, Lampung 35132
Phone: (0721) 702022
Email: pmb@teknokrat.ac.id