| Lao | |
|---|---|
 | |
| Jenis tulisan | |
Tempoh masa | c. 1350–kini |
| Arah tulisan | Left-to-right  |
| Bahasa-bahasa | Lao dll. |
| Tulisan berkaitan | |
Sistem tulisan induk | |
| ISO 15924 | |
| ISO 15924 | Laoo (), Templat:ISO 15924 name |
| Unikod | |
Alias Unikod | Lao |
| U+0E80–U+0EFF | |
| Aksara-aksara Brahma |
|---|
| Aksara Brahma dan turunannya |
Tulisan Lao digunakan terutamanya untuk menulis bahasa Lao, di samping juga bahasa-bahasa minoriti di negara Laos, kerana tulisan inilah satu-satunya tulisan rasmi untuk menulis bahasa-bahasa berkenaan, tetapi ramai penutur bahasa Hmong menggemari abjad rumi.
Sejarah
Tulisan Lao diterbitkan dari tulisan Khmer, oleh itu bentuk huruf-hurufnya juga serupa dengan tulisan Thai. Bagaimanapun, semenjak pembaharuan ejaan dilaksanakan pada 1960-an, tulisan Lao moden menjadi lebih ringkas lagi padat bagi sebutan bahasa Lao berbanding tulisan Lao lama dan juga tulisan Thai.
Pada 1970-an, huruf ຣ (ro), yang hanya digunakan dalam kata pinjaman, digantikan oleh huruf ລ (lo), di samping digugurkannya gugus konsonan.[1]
Konsonan
Jadual berikut menunjukkan huruf-huruf konsonan Lao dengan sebutan masing-masing dalam Abjad Fonetik Antarabangsa, serta transkripsi-transkripsi sumbangan Lembaga Nama Geografi AS (Board on Geographic Names) dan Jawatankuasa Tetap Nama Geografi British (Permanent Committee on Geographical Names) (BGN/PCGN), Perpustakaan Kongres AS (ALA/LC) dan transkripsi yang digunakan dalam nama-nama Unicode bagi huruf-huruf berkenaan.
| Huruf | IPA | BGN/PCGN | ALA/LC | Unicode |
|---|---|---|---|---|
| ກ | k | k | k/k | k |
| ຂ | kʰ | kh | ufu | kh |
| ຄ | kʰ | kh | kh/k | kh |
| ງ | ŋ | ng | ng/ng | ng |
| ຈ | t͡ʃ | ch | ch/t | c |
| ສ | s | s | s/t | s |
| ຊ | s | x | s/t | s |
| ຍ | ɲ | gn/y | ny/— | ny |
| ດ | d | d/t | d/t | d |
| ຕ | t | t | t/t | t |
| ຖ | tʰ | th | th/t | th |
| ທ | tʰ | th | th/t | th |
| ນ | n | n | n/n | n |
| ບ | b | b/p | b/p | b |
| ປ | p | p | p/p | p |
| ຜ | pʰ | ph | ph/p | ph |
| ຝ | f | f | f/p | f |
| ພ | pʰ | ph | ph/p | ph |
| ຟ | f | f | f/p | f |
| ມ | m | m | m/m | m |
| ຢ | j | y | y | y |
| ຣ * | r | r | r | r |
| ລ | l | l | l | l |
| ວ | w | v/o | v | w |
| ຫ | h | h | h | h |
| ອ** | — | — | o | |
| ຮ | h | h | h | h |
* Digugurkan oleh Kementerian Pendidikan Laos secara rasmi pada 1970-an (digantikan oleh ລ), tetapi ramai yang masih memakainya
** Konsonan kosong yang juga digunakan sebagai vokal.
Nukleus vokal
Jadual berikut menunjukkan tanda nukleus vokal Lao, digabungkan dengan konsonan ກ:
| IPA | BGN | LC | Unicode | IPA | BGN | LC | Unicode | IPA | BGN | LC | Unicode | IPA | BGN | LC | Unicode | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ກະ/ກັກ | a | a | a | a | ກາ | aː | a | ā | aa | ||||||||||
| ກິ | i | i | i | i | ກີ | iː | i | ī | ii | ເກັຍະ/ເກັຽະ*/ກັຽກ | iə | ia | ia | ເກັຍ/ເກັຽ*/ກຽກ | ia | īa | |||
| ກຶ | ɯ | u | ư | y | ກື | ɯː | u | ư̄ | yy | ເກຶອະ/ເກຶອກ | ɯə | ua | ưa | ເກືອ | ua | ư̄a | |||
| ກຸ | u | ou | u | u | ກູ | uː | ou | ū | uu | ກົວະ/ກັວກ | uə | oua | ua | ກົວ/ ກວກ | oua | ūa | |||
| ເກະ/ເກັກ | e | é | e | ເກ | eː | é | ē | e | |||||||||||
| ແກະ/ແກັກ | ɛ | è | æ | ແກ | ɛː | è | ǣ | ei | |||||||||||
| ໂກະ/ກົກ | o | ô | o | ໂກ | oː | ô | ō | o | |||||||||||
| ເກາະ/ກັອກ | ɔ | o | ǫ | ກໍ/ກອກ | ɔː | o | ǭ | ||||||||||||
| ເກິະ/ເກິກ | ɤ | eu | œ | ເກີະ/ ເກີກ | ɤː | eu | œ̄ | ||||||||||||
| ໄກ/ໃກ/ກັຍ* | ai | ai | ai | ai/ay | ກາຍ/ກາຽ* | ai | āi | ||||||||||||
| ເກົາ | au | ao | ao | ||||||||||||||||
| ກໍາ | am | am | am | am |
* menandakan bentuk lainan yang tidak digunakan lagi setelah menjalani pembaharuan ejaan
Perisian serasi Lao
Tulisan Lao tidak tersedia untuk Windows secara rasmi sehingga keluarnya Windows Vista.[2] Terdapat banyak fon buatan pengguna yang boleh dimuat turun secara percuma dari Internet, lalu ditempatkan dalam folder "WINDOWS" > "Fonts".[3]
Lao dalam Unicode
Tulisan Lao mengisi ruangan Unicode U+0E80–U+0EFF.
Rujukan
- ^ Simmala & Becker, pp. 10 & 248
- ^ Microsoft Windows help page
- ^ AMERILAO.org site How to "Setup Internet Explorer to read Lao font"
- Simmala, Buasawan and Benjawan Poomsan Becker (2003), Lao for Beginners. Paiboon Publishing. ISBN 1-887521-28-3
Pautan luar
- Omniglot - Lao alphabet
- The Lao Alphabet at SEAsite
- Laos - language situation by N. J. Enfield
- Numerals in many different writing systems, which includes Lao numerals; retrieved 2008-11-12
- The Unicode Standard 5.0 Code ChartsPDF (90.4 KB) Lao Range: 0E80 - 0EFF, from the Unicode Consortium
- Free Lao script for Windows and Mac OS X