Tawau | |
|---|---|
Bahagian, daerah dan bandar utama | |
Dari kiri atas ikut pusingan jam: Mercu tanda Tawau (Tawau Signboard) di Jalan Persisiran (orang sekitar memanggil "Highway"), Masjid Al-Khauthar di Bandar Tawau, bangunan Eastern Plaza di kawasan Kuhara Point dan bangunan terminal Lapangan Terbang Tawau Baharu di Laluan Persekutuan 13 (Sabah) (Jalan Apas) | |
 Mohor | |
| Cogan kata: Bumi Peladang | |
 | |
  Tawau  Tawau | |
| Koordinat: 4°14′33.4″N 117°53′33.16″E / 4.242611°N 117.8925444°E | |
| Negara |  Malaysia |
| Negeri |  Sabah |
| Bahagian | Bahagian Tawau |
| Pentadbiran | |
| • Badan | Majlis Perbandaran Tawau |
| • Presiden Majlis | Pang Pick Lim @ Joseph |
| • Yang di-Pertua Negeri | TYT Tun Musa Aman |
| • Ketua Menteri | YAB Datuk Seri Hajiji Noor (GRS-GAGASAN)  |
| • MP | • P190 (Tawau): YB Datuk Lo Su Fui (GRS-PBS) • P191 (Kalabakan): YB Datuk Andi Muhammad Suryady Bandy (BN-UMNO)  |
| • ADUN | Dalam Parlimen Tawau: • N67 Balung: YB Tuan Syed Ahmad Syed Abas, (GRS-GAGASAN) Dalam Parlimen Kalabakan: |
| Keluasan | |
| • Jumlah | 6,149 km2 (- batu persegi) |
| Penduduk (2020)[1] | |
| • Jumlah | 330,797 |
| • Kepadatan | 196/km2 (510/batu persegi) |
| Zon waktu | UTC+8 (MST) |
| • Musim panas (DST) | Tidak dipatuhi |
| Poskod | 91xxx |
| Kod kawasan | 089 |
| Laman sesawang | Laman web rasmi MPT |
Tawau (Jawi: تو, singkatan TWU) merupakan sebuah bahagian, daerah dan juga salah satu bandar utama di Sabah, Malaysia. Daerah Tawau terletak di tenggara negeri Sabah dan merupakan salah satu daripada lima daerah dalam Bahagian Tawau. Tawau kini merupakan bandar ketiga terbesar di Sabah selepas Kota Kinabalu dan Sandakan.[2] Bandar ini dihubungkan dengan Kota Kinabalu sejauh 500 km dan negeri lain seperti Kuching, Sarawak sejauh 1530 km. Laluan udara melalui Lapangan Terbang Tawau dan laut melalui Pelabuhan Tawau. Manakala laluan laut penumpang antarabangsa menjadi pilihan ke Tarakan dan Nunukan, Indonesia boleh dihubungkan melalui Terminal Feri Tawau. Titik penamat bagi Lebuhraya Pan Borneo di Serudong (bersebelahan dengan Pos Kawalan Sempadan Malaysia-Indonesia).
Tawau ditadbir sepenuhnya oleh Majlis Perbandaran Tawau (MPT).[3] Pusat pentadbirannya terletak di kawasan Bandar Tawau.
Sejarah
.jpg)
Sejarah Tawau tidak diketahui dengan jelas terutamanya sebelum tahun 1890-an. Bagaimanapun Tawau telahpun berpenduduk dengan sebuah perkampungan kecil nelayan dengan 200 orang penduduk yang kebanyakannya terdiri daripada masyarakat keturunan Τidung dan Suluk sebelum tahun 1890 ( sebelum itu terdapat penempatan terawal masyarakat Islam Tidung di Kalabakan di bawah naungan Kesultanan Bolongan-Tarakan , penempatan masyarakat Tidung dan Suluk di Batu Tinagat serta penempatan masyarakat Bajau di Omadal, Semporna). Pada ketika itu Tawau berada di bawah kuasa Kesultanan Sulu. Dalam satu perjanjian yang termeterainya pada 22 Januari 1878, Kesultanan Sulu menyerahkan kawasan di persekitaran Tawau yang wujud masa kini kepada pihak Inggeris.
Tawau menjadi sebahagian daripada kawasan jajahan orang-orang Inggeris iaitu melalui Syarikat Borneo Utara British (SBUB). Mengikut catatan The North Borneo Annual Volume (1955-1965) menyatakan sistem pentadbiran bermula pada tahun 1898, iaitu berikutan langkah-langkah pihak SBUB membuka sebuah penempatan di Tawau dan seterusnya mengadakan asas-asas pentadbiran kerajaan tempatan di situ. Residen Inggeris di Tawau iaitu Alexander Rankin Dunlop.
Untu pada Mac 1899. mengelak perselisihan faham dengan pihak Belanda yang memerintah Kalimantan pada masa tersebut ( Tawau berkongsi sempadan di antara tanah jajahan Belanda dengan tanah jajahan Inggeris ) , pihak pemerintahan Inggeris telah mengambil langkah-langkah untuk menetapkan sempadan. Ini disebabkan sempadan asal bagi kawasan yang telah diserahkan kepada pihak Inggeris oleh kedua-dua Sultan Brunei dan Sultan Sulu ialah di bawah Sungai Sibuco berdekatan dengan Tarakan (Indonesia) yang mana kawasan tersebut termasuk di bawah pemerintahan Belanda yang ketika itu telah sedia ada menghuni di kawasan tersebut. Berikutan itu satu suruhanjaya Sempadan telah ditubuhkan pada tahun 1912 yang terdiri daripada pegawai-pegawai dari United Kingdom dan Belanda.
Sebuah Laporan Bersama telah disediakan beserta dengan peta dan ditandatangani oleh Pesuruhjaya masing-masing di Tawau pada 17 Februari 1913. Kemudian mengikut protokol di antara United Kingdom dan Belanda yang telah ditandatangani di London pada 28 September 1915, kedua-dua kerajaan mengesahkan laporan bersama dan peta tersebut.
Dengan wujudnya pemerintahan British di Tawau, pelbagai kemudahan telah disediakan seperti hospital, sekolah-sekolah, balai polis, rumah-rumah kedai, pelabuhan Tawau serta juga jalan raya dan jalan kampung yang dibina oleh PWD, sebuah jabatan kerajaan yang mana para pekerjanya adalah dari kalangan penduduk tempatan Tawau.
Hak dan keistimewaan masyarakat tempatan telah diiktiraf oleh Kerajaan British dengan perlantikan Ketua Anak Negeri sebagai mewakili penduduk tempatan di Tawau untuk menyatakan keperluan dan permasalahan rakyat kepada pihak Kerajaan British. Sebelum itu jawatan Ketua Masyarakat pernah diberikan kepada Habib Sheikh pada tahun 1912 manakala jawatan Imam diberikan kepada Imam Mustapa pada tahun 1916. Jawatan Ketua Anak Negeri dengan gelaran Orang Kaya Kaya (OKK) yang pertama dilantik Kerajaan British penghujung 1920-an ialah OKK Kee Abdullah, seorang Sino-Dusun Muslim.[4] Manakala pada tahun 1937 sehingga 1953, Penghulu Abu Bakar (anak OKK Kee Abdullah) telah dilantik menjadi Ketua Anak Negeri. Beliau dipertanggungjawabkan untuk memberi geran-geran tanah yang sah secara rasmi kepada masyarakat tempatan yang mendiami penempatan di sekitar daerah Tawau untuk menjamin hak keistimewaan penduduk tempatan sebagai masyarakat peribumi di daerah Tawau ini.
Penubuhan Persatuan Kebangsaan Melayu Tawau (PKMT) pada tahun 1938 yang diasaskan oleh Penghulu Abu Bakar dan diperkasakan bersama pemimpin Melayu yang lain ( Abu Bakar Titingan , Haji Abdul Karim Drahman, DSP Ahmad Ayid, , Kassim Kamidin & Imam Zainal ) untuk memperjuangkan hak dan kepentingan orang-orang Melayu ini, telah menyatukan masyarakat Melayu tempatan Tawau. Ahli-ahli persatuan inilah yang bersama-sama dengan Tun Datu Mustapa Datu Harun melalui USNO, menuntut kemerdekaan bagi negeri Sabah melalui Malaysia pada tahun 1963. Manakala penubuhan Persatuan Islam Tawau (PIT) yang dipengerusi oleh Imam Zainal dan kemudiannya oleh Haji Abdul Karim Drahman pada tahun 1955 telah mendorong penubuhan USIA pada tahun 1968 yang menjamin keutuhan syiar Islam di seluruh Sabah.( Rujuk : Maklumat dari Muzium Negeri Sabah )[5]
Geografi
Daerah Tawau meliputi kawasan seluas 6,149 km persegi atau 612,506 hektar.[6] Ia berkongsi sempadan dengan Kalimantan, Indonesia di selatan serta dikelilingi Laut Sulu di timur dan Laut Sulawesi di selatan.
Pentadbiran
Daerah Tawau berada di bawah pentadbiran Majlis Perbandaran Tawau yang diketuai oleh seorang presiden. Pada asalnya, kawasan daerah ini merangkumi Tawau, Pulau Sebatik, Merotai, Kalabakan, Bandar Sri Indah dan Balung. Namun, pada 1 Januari 2019, Kalabakan telah dipisahkan sepenuhnya daripada Daerah Tawau, meskipun pentadbirannya masih diletakkan di bawah Majlis Perbandaran Tawau.
Dari segi politik, Tawau termasuk dalam kawasan Parlimen P.190 dan Kalabakan dalam kawasan Parlimen P.191. Sementara itu, di peringkat negeri, terdapat tujuh kawasan Dewan Undangan Negeri (DUN) yang terletak dalam daerah ini. Dalam kawasan Parlimen Tawau, ada DUN Apas, DUN Sri Tanjong dan DUN Balung. Manakala dalam kawasan Parlimen Kalabakan, ada DUN Kukusan, DUN Tanjung Batu, DUN Sebatik dan DUN Merotai.
| Kawasan DUN | Kod DUN | Wakil Semasa (ADUN) | Parti / Gabungan |
|---|---|---|---|
| Sri Tanjong | N.69 | Justin Wong Yung Bin | WARISAN |
| Apas | N.68 | Nizam Abu Bakar Titingan | GRS |
| Balung | N.67 | Syed Ahmad Syed Abas | GRS |
| Kukusan | N.70 | Rina Jainal | Bebas |
| Tanjung Batu | N.71 | Dr. Andi Rizal | GRS |
| Merotai | N.72 | Sarifuddin Hata | WARISAN |
| Sebatik | N.73 | Manahing Tinggilani @ Tanggilani | WARISAN |
Demografi
Kaum Melayu
Ramai yang tidak tahu sebenarnya penduduk tempatan Tawau adalah terdiri daripada Orang-Orang Bugis. Hari ini, Mahkamah Anak Negeri dipengerusikan oleh OKK Ayub bin OKK Abu Bakar sebagai Ketua Anak Negeri yang menggantikan OKK Said Salabbi pada tahun 2000. Sebelum itu, jawatan Penghulu atau Ketua Anak Negeri pernah dipegang oleh beberapa orang di kalangan anak jati tempatan Melayu peribumi seperti OKK Kee Abdullah, OKK Abu Bakar, OKK Zainal, OKK Salleh Ajak, OKK Said Salabi dan OKK Kee Ayub.[5]
Orang-orang bugis ini sebenarnya gabungan masyarakat indonesia daripada pelbagai suku keturunan Melayu yang terangkum melalui hasil perkahwinan dan asimilasi berteraskan ikatan amalan agama Islam dan pertuturan bahasa yang sama iaitu Loghat Tawau selama ratusan tahun lagi. Mereka juga telah lama hidup bersama sejak zaman pemerintahan British dan zaman pendudukan tentera Jepun sehinggalah Sabah merdeka bersama Malaysia. Dari segi sejarahnya pula, Kemudian mereka bersatu pula di bawah payung sebuah parti politik keramat, Persatuan Kebangsaan Sabah Bersatu (USNO) pada tahun 1961 untuk menuntut kemerdekaan Sabah bersama Malaysia. Pemimpin orang bajau Tawau yang pernah berjasa ialah Habib Sheikh (1912), Imam Mustapa (1925), Habib Hussein (1932), Penghulu Abu Bakar (1940), Haji Abdul Karim Haji Drahman (1959) dan Datuk Abu Bakar Titingan (1962).[5][4]
Suku Bangsa di Tawau
Suku di Tawau terdiri daripada Kadazandusun, Bajau, Tidung, Cina, Lundayeh, Murut, Suluk, Bulungan, Bugis dan lain-lain.
Statistik
Berikut adalah statistik populasi di daerah Tawau (termasuk daerah Kalabakan) yang diambil pada 7 Julai 2020 oleh Jabatan Perangkaan Malaysia (No. Siri: DOSM/DOSM.SABAH/1.2020/SIRI 86). Kadar kelahiran tahunan di daerah ini meningakt sebanyak 1.4% pada tahun yang sama.[7]
| Statistik Populasi (Banci 2020) | |
| Jumlah | 438,100 |
| Perempuan | 213,400 |
| Lelaki | 224,700 |
| Melayu | 11,516 |
| Cina | 43,500 |
| Bukan-Bumiputera Lain | 3,727 |
| Jumlah Warganegara Malaysia | 266,200 |
| Jumlah Warganegara Bukan-Malaysia | 171,800 |
| Sebaran Populasi | 14.1% |
| Ketumpatan Populasi | 84/km² |
Keistimewaan Tawau
Perladangan dan Ekonomi
Tawau digelar "Bumi Peladang" kerana sebahagian besar muka buminya kini merupakan kawasan perladangan. Pada zaman pemerintahan British sebelum Sabah (dahulunya Borneo Utara) bergabung dengan Persekutuan Tanah Melayu, Sarawak dan Singapura pada 16 September 1963, kawasan ini didominasi oleh ladang kelapa (kopra), getah, dan pisang lanut (abaka). Kini, landskap Tawau didominasi oleh kebun kelapa sawit yang luas, dengan sebahagian kecil ditanam tanaman koko yang dahulu menjadi identiti daerah. Majoriti ladang kelapa sawit dimiliki oleh syarikat-syarikat besar seperti SD Guthrie, Sabah Softwood Sdn Bhd, dan Borneo Samudera Sdn Bhd.
Selain itu, Tawau dikenali sebagai "Syurga Pendatang" kerana menjadi destinasi ramai pekerja asing dari Indonesia dan Filipina. Kehadiran mereka yang terkawal namun signifikan memberi identiti unik kepada bandar ini. Aktiviti perdagangan dan perpindahan rakyat asing melalui jeti di Pelabuhan Tawau setiap hari menambahkan dinamik kehidupan bandar.
Alam Semula Jadi dan Rekreasi
Tawau memiliki keistimewaan alam semula jadi yang luar biasa. Kawasan seperti Lembangan Maliau (atau dikenali sebagai Maliau Basin) dan Lembah Danum diiktiraf sebagai khazanah hutan tertua dan paling bernilai di dunia. Hutan Simpan Bukit Gemuk dan Taman Bukit Tawau (dikenali juga sebagai 'Table' oleh penduduk sekitar) menjadi lokasi popular untuk aktiviti santai, perkhemahan, dan penginapan di chalet atau hotel berpatutan. Di kawasan ini terdapat pokok Tualang (atau Pokok Menggaris di Sabah) yang dikatakan antara yang 'tertinggi di Asia Tenggara. Serta, bekas gunung berapi pendam, Gunung Maria yang berusia lebih daripada 12,000 tahun.
Selain itu, Tawau menawarkan pelbagai tempat menarik lain seperti Tawau Cocoa Village, Shan Shui Golf & Country Club, Balung River Eco Park, serta lokasi rekreasi seperti Kolam Air Panas Semulajadi di Taman HotSpring dan Ranggu Holiday Valley. Taman-taman awam seperti Taman Muhibbah Tawau di terletak berhampiran dengan tapak bekas Lapangan Terbang Tawau lama menyediakan kemudahan riadah termasuk tasik mini, trek berjoging, taman permainan kanak-kanak, gimnasium rakyat, pasar mini FAMA, surau, tandas, dan ruang letak kereta.
Kompleks Sukan Tawau pula menyediakan pelbagai kemudahan sukan moden termasuk stadium bola sepak, gelanggang futsal, tenis, badminton, bola keranjang, serta tasik buatan untuk aktiviti riadah. Penginapan berpatutan turut disediakan bagi pengunjung kompleks ini.
Perpustakaan dan Kemudahan Pendidikan
Perpustakaan Awam Negeri Sabah Cawangan Tawau merupakan salah satu perpustakaan di Bahagian Tawau. Bangunan ini dilengkapi dewan auditorium moden untuk pelbagai aktiviti, ruang santai, ruang tontonan video dan audio, ruang kanak-kanak, ruang bacaan umum, ruang buku rujukan, arkib lama, kemudahan komputer dan internet, fotostat, ruang pameran, serta Galeri Sejarah Tawau dan Malaysia.
Mercu Tanda, Warisan Budaya dan Kemudahan Pasar Raya
Tawau menampilkan beberapa mercu tanda yang menjadi tarikan pelancong. Antaranya Masjid Al-Khauthar (Masjid Berkubah Hijau), yang dibina antara 1997–2002 dan merupakan masjid terbesar di Sabah. Masjid ini pernah menjadi lokasi kunjungan Perdana Menteri Malaysia ke-5, Allahyarham Tun Abdullah Ahmad Badawi, pada 2006. Masjid lain termasuk Masjid Raya (1972) dan Masjid Bandar (1963).
Tawau juga memiliki bangunan pasar terbuka yang besar, Pasar Tanjung, yang menawarkan pelbagai barangan dari sayur-sayuran, buah-buahan, keropok, ikan masin, hingga rempah ratus. Pasar ini memiliki empat tingkat dengan ruang makan dan pemandangan panorama bandar dan laut.
Pasar Gantung (Tawau’s Central Market) pula menyediakan barangan perhiasan, kraftangan, rotan, kayu jati, dan buluh, termasuk hasil buatan Filipina dan Indonesia. Pilihan lain bagi membeli-belah santai termasuk Pasar Raya Bataras (dahulunya Giant), yang menyediakan ruang kedai satu tingkat, kemudahan surau, tandas, ATM, dan tempat letak kereta luas. Pasar Minggu Sabindo di Sabindo Square (dahulunya Pasar Minggu Takada di Jalan Kuhara) pula menjadi lokasi popular untuk membeli hasil segar setiap hujung minggu.
Makanan dan Minuman
Tawau terkenal dengan pelbagai makanan tempatan yang istimewa. Hidangan tradisi Melayu termasuk Nasi Kuning, Nasi Lemak, Mi Tauhu, Sate, Ikan bakar, Gogos Kokos (pulut panggang), sayap ayam bakar, pecal (gado-gado), soto Banjar, cendol, dan pelbagai kuih-muih seperti kuih Terang Bulan (Apam Balik), penyaram, baulu, wajik, pais pisang, dan pais upi.
Selain itu, masakan citarasa dari Indonesia mudah diperoleh di bandar ini, termasuk Bakso, Nasi Lalap, dan Murtabak Jawa. Kudapan tempatan seperti Amplang dan Keropok Belinju juga popular sebagai 'ole-ole'. Restoran makanan laut yang banyak di kawasan pantai bandar Tawau membolehkan pengunjung menikmati hidangan laut segar dengan mudah.
Penginapan
Penginapan turut disediakan dari hotel bertaraf empat bintang hingga rumah penginapan bajet rendah seperti Borneo Royal Hotel, Hotel Marco Polo, dan Hotel Emas.
Pertuturan
Sesuatu yang menjadi kebanggaan dan khazanah yang begitu berharga kepada Masyarakat Melayu Tawau ialah bahasa pertuturan mereka sendiri. Bahasa Melayu yang digunakan oleh orang-orang Melayu di Tawau ini adalah unik dan tersendiri. Bahasa atau loghat ini diwarisi dari nenek moyang mereka terdahulu yang hidup di zaman British dan pernah melalui detik detik kekejaman tentera Jepun. Bahasa Melayu Tawau ini tidak sama dengan Bahasa Melayu yang dituturkan di tempat tempat lain di negeri Sabah. Ia tidak sama dengan Bahasa Melayu orang Bajau atau Dusun. Tidak sama dengan Bahasa Melayu orang-orang di Kota Kinabalu. Tidak sama dengan bahasa Melayu orang-orang Indonesia seperti Bugis, Timor dan Toraja atau orang-orang Filipina seperti Tagalog, Visayan dan Tausuq. Bahasa Melayu Tawau adalah unik dan tersendiri dan mesti menjadi kebanggaan orang-orang Melayu Tawau dan anak cucu mereka.
Kawasan bersejarah
Tawau juga memiliki beberapa tempat-tempat bersejarah yang boleh menjadi bukti kejadian dan peristiwa-peristiwa menarik yang berlaku suatu masa dahulu. Tempat-tempat tersebut kini menjadi kenangan dan pilihan untuk anak-anak warga Tawau datang mengunjungi dan dapat melihat serta mengenali sejarah nenek moyang mereka yang pernah hidup dan menciptakan sejarah kehidupan mereka sendiri di Tawau sebelum kelahiran generasi baru yang wujud pada ketika ini.
Antara tempat bersejarah itu ialah monumen Menara Loceng (atau The Belfry) yang dibina pada tahun 1921 melalui sumbangan para usahawan dari Jepun tempatan. Monumen di pinggir Padang Bandaran Tawau dan berhadapan dengan Pejabat Residen Inggeris (kini Pejabat Pos). Menara loceng yang berusia lebih 100 tahun ini adalah monumen paling lama pernah wujud di Tawau dan menjadi bukti kewujudan penjajah British (melalui Syarikat Borneo Utara British) sebelum kemerdekaan Sabah bersama Malaysia pada 16 September 1963.
Selain itu, di Tawau juga terdapat sebuah tapak perkuburan tentera Jepun yang letaknya di Jalan Tanjung Batu Tengah. Tapak perkuburan bersejarah yang wujud pada tahun 1945 sewaktu Pendudukan Jepun ini telah dibaikpulih dan dibina sebuah tugu. Tugu Peringatan Tentera Jepun dan tapak perkuburan ini selalu menerima kunjungan saban tahun dari warga-warga Jepun yang mempunyai hubungan tali kekeluargaan dengan mereka yang dikebumikan di tapak perkuburan itu. Tempat ini menjadi bukti nyata bahawa Tawau pernah menjadi sebahagian daripada mangsa kekejaman tentera Jepun ketika Perang Dunia Kedua. Mendiang Stephen Tan (pemimpin masyarakat Cina di Tawau) dan Allahyarham Habib Hussein (pemimpin masyarakat Melayu di Tawau) adalah sebahagian mangsa kekejaman sewaktu pemerintahan tentera Jepun di Asia Tenggara. Nama-nama kedua pemimpin berjasa yang dibunuh tentera Jepun ini telah diabadikan pada dua buah jalan utama di bandar Tawau pada ketika ini.<gallery mode="packed"> Fail:Kalabakan Sabah KonfrontasiMemorial-09.jpg|Plak peringatan Peristiwa Kalabakan semasa era Konfrontasi Indonesia–Malaysia
Di Kalabakan, kurang 90 km dari pusat bandar Tawau terdapat sebuah tugu peringatan bersejarah. Tugu Peringatan Kalabakan yang dibina pada tahun 1969 ini ialah monumen yang dibina bagi memperingati kehilangan 11 perajurit negara yang terkorban ketika peristiwa Konfrontasi Indonesia-Malaysia dahulu.
Sebenarnya ada banyak lagi monumen dan tempat bersejarah yang pernah wujud di Tawau namun sebahagian telah musnah dan tidak dapat dilihat lagi pada hari ini. Namun monumen dan tempat ini masih boleh dilihat dalam gambar-gambar yang dipamerkan di dalam buku-buku atau pameran-pameran di Majlis Perbandaran Tawau (MPT) atau Galeri Sejarah Tawau di Perpustakaan Tawau. Antara monumen dan tempat bersejarah itu ialah rumah api di Batu Tinagat, Lombong Arang Batu di Silimpopon dan Masjid Lama Wilis.
Penduduk yang terkenal
| No. | Nama | Kerjaya | Terkenal kerana |
|---|---|---|---|
| 1 | Amber Chia | Model | Model antarabangsa[8] |
| 2 | Ayie Elham | Penyanyi, Pelakon | Ahli kumpulan Floor 88[8] |
| 3 | Chua Soon Bui | Ahli Politik[9] | — |
| 4 | Faizul Sany | Penyanyi | Juara Akademi Fantasia musim 10) |
| 5 | Firman Bansir | Penyanyi | Juara Akademi Fantasia (musim 11) |
| 6 | Lia Natalia | Pelakon | Pelakon |
| 7 | Julamri Muhammad | Jurulatih dan bekas pemain bola sepak[10] | Bermain dengan kelab Sabah F.C. |
| 8 | Muhammad Hairi Amin (MK K-Clique) | Penyanyi rapper, pelakon | Ahli kumpulan K-Clique |
| 9 | Pete Teo | Artis | Penulis lagu, ahli musik,
penerbit filem, penerbit lagu dan pelakon |
| 10 | Rafiuddin Roddin | Pemain bola sepak[11][12] | – |
| 11 | Rahima Orchient Yayah | Ahli perniagaan dan peragawati Malaysia | Pemenang Miss World Malaysia 1994 |
| 12 | Salma Asis | Penyanyi | Pemenang Mentor (musim 5) |
| 13 | Siswanto Haidi | Bekas pemain kriket[13] | Bermain untuk pasukan Malaysia |
| 14 | Sumardi Hajalan | Belas pemain bola sepak[14][15] | Bermain untuk pasukan Malaysia |
| 15 | Kamaruddin Mape | Penyampai Berita | Penyampai Berita di Buletin Utama di TV3 |
Lihat juga
Rujukan
- ^ "Population Statistic 2020".
- ^ Thiessen, Tamara (2008). Borneo : Sabah, Brunei, Sarawak : the Bradt travel guide (ed. 1). Chalfont St. Peter: Bradt Travel Guides. m/s. 211–220. ISBN 9781841622521.
- ^ "Majlis Perbandaran Tawau (Laman Web Rasmi)". mpt.sabah.gov.my. Dicapai pada 2025-12-03.
- ^ a b Chung, Nicholas (2005). Under the Borneo sun: a Tawau story. Natural History Publications (Borneo). m/s. 23. ISBN 9789838121088.
- ^ a b c Gotlet, K. (2009). Tawau: Making the Tropical Communities. Opus Publication.
- ^ Buku tahunan perangkaan Malaysia. Jabatan Perangkaan Malaysia. 2008.
- ^ Statistik Penduduk Negeri Sabah
mycensus2020 
Maklumat umum URL https://www.dosm.gov.my/v1/index.php?r=column/cthree&menu_id=UmtzQ1pKZHBjY1hVZE95R3RnR0Y4QT09 Jenis Bandar 
Ditubuhkan 1658 Lokasi Ibu pejabat Malaysia sunting · sunting di Wikidata 
Lihat pendokumenan templat ini - ^ a b "Ayie Floor 88 tak kisah niaga tepi jalan". BHonline. Berita Harian. 7 March 2022. Dicapai pada 26 July 2022.
- ^ "Members of Parliament (Chua Soon Bui)". Malaysian Parliament. Dicapai pada 15 March 2015.
- ^ "Julamri Bin Muhammad". Sabah FA. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 March 2015. Dicapai pada 15 March 2015.
- ^ "Rafiuddin Rodin". European Football Database. Dicapai pada 15 March 2015.
- ^ "Pulau Pinang masih perlu banyak pembaharuan". Sinar Harian. 21 November 2013. Dicapai pada 15 March 2015.
- ^ "Siswanto Bin Moksun Haidi". CricketArchive. Dicapai pada 14 March 2015.
- ^ Francis Xavier. "No comeback for Sumardi". New Sabah Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 2 April 2015. Dicapai pada 15 March 2015.
- ^ Shahrizal Zaini (27 September 2014). "Hijrah demi ilmu". Sinar Harian. Dicapai pada 14 March 2015.
Pautan luar
- iNFOTawau
- Laman Web Tawau Malaysia
- eMas Daerah Tawau
- Peta-peta Tawau
- etawau
- Blog Anak Tawau
- Majlis Perbandaran Tawau
- Tawau Komuniti
- Tawau Bloggers Komuniti
- Tawau Photography
- Sejarah Tawau
- Tawaurian Blog
| Bandar dan kota KPS | |
|---|---|
| Insfrastruktur KPS | |
| Pelancongan KPS | |
| Pembelajaran KPS | |
