Natrium bikarbonat - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas

Natrium bikarbonat
Model kation natrium	Model anion nitrat
Nama
	Nama IUPAC Natrium hidrogen karbonat; Sodium hydrogen carbonate
	Nama lain Soda penaik
Pengecam
No. Pendaftaran CAS	144-55-8 ;
Imej model 3D Jmol	Imej berinteraktif;
Rujukan Beilstein	4153970
ChEBI	CHEBI:32139 ;
ChEMBL	ChEMBL1353 ;
ChemSpider	8609 ;
DrugBank	DB01390 ;
ECHA InfoCard	100.005.122
Nombor EC	205-633-8;
Nombor E	E500(ii) (pengawal keasidan pH & agen antikerakan)
IUPHAR/BPS	4507;
KEGG	C12603 ;
MeSH	Sodium+bicarbonate
PubChem CID	516892;
Nombor RTECS	VZ0950000;
UNII	8MDF5V39QO ;
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID9021269 ;
	InChI InChI=1S/CH2O3.Na/c2-1(3)4;/h(H2,2,3,4);/q;+1/p-1 Key: UIIMBOGNXHQVGW-UHFFFAOYSA-M ; InChI=1/CH2O3.Na/c2-1(3)4;/h(H2,2,3,4);/q;+1/p-1 Key: UIIMBOGNXHQVGW-REWHXWOFAQ;
	SMILES [Na+].OC([O-])=O;
Sifat
Formula kimia	NaHCO3
Jisim molar	84.0066 g mol−1
Rupa bentuk	Hablur putih
Bau	Tidak berbau
Ketumpatan	2.20 g/cm3 ;
Takat lebur	(Terurai menjadi natrium karbonat dari suhu 50 °C)
Keterlarutan dalam air	69 g/L (0 °C) ; 96 g/L (20 °C) ; 165 g/L (60 °C) ;
Keterlarutan	0.02 wt% aseton, 2.13 wt% metanol pada 22 °C. tidak larut dalam etanol
log P	−0.82
Keasidan (pKa)	10.329 ; 6.351 (asid karbonik) ;
Indeks biasan (nD)	nα = 1.377 nβ = 1.501 nγ = 1.583
Struktur
Struktur kristal	Monoklin
Termokimia
Muatan haba tentu, C	87.6 J/mol K
Entropi molar; piawai So298	101.7 J/mol K
Entalpi pembentukan; piawai (ΔfH⦵298)	−950.8 kJ/mol
Tenaga bebas Gibbs (ΔfG˚)	−851.0 kJ/mol
Farmakologi
Kod ATC	B05CB04; B05XA02, QG04BQ01 (WHO)
Kaedah pemberian	IV, oral
Bahaya
Bahaya-bahaya utama	Menyebabkan kegatalan mata teruk
MSDS	External MSDS
NFPA 704 (berlian api)	0 0 1
Takat kilat	Incombustible
	Dos maut (LD) atau kepekatan dos maut (LC)
LD50 (median dos)	4220 mg/kg (tikus, oral)
Sebatian berkaitan
Anion lain	Natrium karbonat
Kation lain	Ammonium bikarbonat ; Kalium bikarbonat ;
Sebatian berkaitan	Natrium bisulfat ; Natrium hidrogen fosfat ;
	Kecuali jika dinyatakan sebaliknya, data diberikan untuk bahan-bahan dalam keadaan piawainya (pada 25 °C [77 °F], 100 kPa).
	pengesahan (apa yang perlu: /?)
	Rujukan kotak info

Natrium bikarbonat atau soda penaik ialah sebatian kimia natrium dengan formula kimia NaHCO₃.

Penghasilan

Natrium bikarbonat dihasilkan dalam industri daripada natrium karbonat.^[9]

${\ce {Na2CO3 + CO2 + H2O -> 2 NaHCO3}}$

Natrium bikarbonat merupakan sebatian perantaraan dalam proses Solvay yang menghasilkan natrium karbonat, di mana natrium bikarbonat dihasilkan melalui tindak balas ammonia, natrium klorida dan karbon dioksida serta air.

${\ce {NaCl + CO2 + NH3 + H2O -> NaHCO3 + NH4Cl}}$

Sebatian ini boleh juga dihasilkan melalui tindak balas antara karbon dioksida dan larutan akueus natrium hidroksida, tetapi tidak praktikal.

${\ce {CO2 + NaOH -> NaHCO3}}$

Tindak balas

Natrium bikarbonat merupakan sebatian amfoterik. Larutan akueus natrium bikarbonat adalah sedikit beralkali kerana berlaku pengionan yang menghasilkan asid karbonik dan ion hidroksida.

${\ce {HCO3^- + H2O -> H2CO3 + OH^-}}$

Kegunaan

Natrium bikarbonat biasanya digunakan dalam masakan sebagai agen penaik. Sebatian tersebut digunakan dalam tepung penaik, di mana kira-kira 30% bikarbonat dicampur dengan pelbagai jenis asid dan diaktifkan dengan air tanpa memerlukan sebarang asid tambahan.^[10]

Sebatian ini boleh diguna pakai sebagai pengawal pertumbuhan kulat.^[11]

Rujukan

^ ^a ^b Haynes, p. 4.90
^ ^a ^b ^c Haynes, p. 5.194
^ ^a ^b ^c "Sodium Bicarbonate" (PDF). United Nations Environment Programme. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2011-05-16. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
^ Ellingboe, J. L.; Runnels, J. H. (1966). "Solubilities of Sodium Carbonate and Sodium Bicarbonate in Acetone-Water and Methanol-Water Mixtures". J. Chem. Eng. Data. 11 (3): 323–324. doi:10.1021/je60030a009.
^ ^a ^b Haynes, p. 7.23
^ Pasquali, Irene; Bettini, R.; Giordano, F. (2007). "Thermal behaviour of diclofenac, diclofenac sodium and sodium bicarbonate compositions". Journal of Thermal Analysis and Calorimetry. 90 (3): 903. doi:10.1007/s10973-006-8182-1.
^ ^a ^b ^c ^d Haynes, p. 5.19
^ Chambers, Michael. "ChemIDplus – 144-55-8 – UIIMBOGNXHQVGW-UHFFFAOYSA-M – Sodium bicarbonate [USP:JAN] – Similar structures search, synonyms, formulas, resource links, and other chemical information". chem.sis.nlm.nih.gov.
^ Christian Thieme (2000). "Sodium Carbonates". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a24_299.
^ Czernohorsky, J. H. and Hooker, R. "THE CHEMISTRY OF BAKING" (PDF). New Zealand Institute of Chemistry. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2016-11-27. Dicapai pada 2017-01-22. Unknown parameter |dead-url= ignored (bantuan)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
^ Potassium bicarbonate (073508) and Sodium bicarbonate (073505) Fact Sheet. United States Environmental Protection Agency. Updated 17 February 2011. Retrieved 25 November 2011.

Pautan luar

Kategori berkenaan Natrium bikarbonat di Wikimedia Commons

[crc-1] Haynes, p. 4.90

[crc3-2] Haynes, p. 5.194

[UNEP-3] "Sodium Bicarbonate" (PDF). United Nations Environment Programme. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2011-05-16. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)

[4] Ellingboe, J. L.; Runnels, J. H. (1966). "Solubilities of Sodium Carbonate and Sodium Bicarbonate in Acetone-Water and Methanol-Water Mixtures". J. Chem. Eng. Data. 11 (3): 323–324. doi:10.1021/je60030a009.

[crc4-5] Haynes, p. 7.23

[6] Pasquali, Irene; Bettini, R.; Giordano, F. (2007). "Thermal behaviour of diclofenac, diclofenac sodium and sodium bicarbonate compositions". Journal of Thermal Analysis and Calorimetry. 90 (3): 903. doi:10.1007/s10973-006-8182-1.

[crc2-7] Haynes, p. 5.19

[8] Chambers, Michael. "ChemIDplus – 144-55-8 – UIIMBOGNXHQVGW-UHFFFAOYSA-M – Sodium bicarbonate [USP:JAN] – Similar structures search, synonyms, formulas, resource links, and other chemical information". chem.sis.nlm.nih.gov.

[Ullmann-9] Christian Thieme (2000). "Sodium Carbonates". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a24_299.

[10] Czernohorsky, J. H. and Hooker, R. "THE CHEMISTRY OF BAKING" (PDF). New Zealand Institute of Chemistry. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2016-11-27. Dicapai pada 2017-01-22. Unknown parameter |dead-url= ignored (bantuan)CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[11] Potassium bicarbonate (073508) and Sodium bicarbonate (073505) Fact Sheet. United States Environmental Protection Agency. Updated 17 February 2011. Retrieved 25 November 2011.

[1]

[6]

[2]

[3]

[4]

[5]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

l b s Dadah gangguan berkaitan asid: Antasid (A02A)
Magnesium (peningkat kemotilan)	Magnesium karbonat Magnesium oksida Magnesium peroksida Magnesium hidroksida Magnesium silikat
Aluminium (penurun kemotilan)	Aluminium aseglutamida Algeldrat Aluminium fosfat Aluminium asetoasetat Aloglutamol Aluminium glisinat Karbaldrat
Kalsium	Kalsium karbonat Kalsium silikat
Natrium	Natrium bikarbonat
Campuran dan kompleks aluminium, kalsium dan magnesium	Almagat Almasilat Hidrotalkit Magaldrat