槟城华人 / 檳城華人 (Cina) | |
|---|---|
 Gerai mi wantan di George Town. | |
| Jumlah penduduk | |
| 718,362 44.2% daripada penduduk Pulau Pinang pada 2022[1] (banci) | |
| Kawasan ramai penduduk | |
 Pulau Pinang | |
 George Town: Pusat bandar, Balik Pulau, Ayer Itam, Tanjung Bungah, Jelutong, Paya Terubong, Tanjung Tokong[2] | |
_Logo.png){kind=logo} Seberang Perai: Bukit Mertajam, Nibong Tebal, Butterworth, Simpang Ampat[2] | |
| Bahasa | |
| Hokkien Pulau Pinang dan Bahasa Mandarin Malaysia (lingua franca) Malaysia, Melayu Kedah, Inggeris, Manglish Loghat lain: Kantonis, Teochew, Hakka | |
| Agama | |
| Khususnya Buddha dan/atau Taoisme; jumlah ketara Kristian Minoriti: Islam, Ateisme | |
| Kumpulan etnik berkaitan | |
| Diaspora Cina, Peranakan, Chindia |
Orang Cina Pulau Pinang atau Kaum Cina Pulau Pinang ialah etnik Cina Malaysia yang berketurunan Cina sepenuhnya atau separa yang sama ada berasal atau tinggal di dalam Negeri Pulau Pinang. Setakat 2022[kemas kini], 44% penduduk Pulau Pinang tergolong dalam kumpulan etnik Cina, menjadikan etnik Cina komuniti etnik terbesar di negeri ini.[3][4][5]Kebanyakan orang Cina Pulau Pinang ialah keturunan penjajah, pedagang, akauntan, pedagang, buruh dan imigran Cina dari selatan China yang berpindah ke Pulau Pinang antara abad ke-18 dan ke-20. Menjelang pertengahan abad ke-19, George Town, ibu kota Pulau Pinang, menjadi rumah kepada komuniti Peranakan yang penting, juga dikenali sebagai Cina Raja kerana kesetiaan mereka kepada mahkota British.[6] Di bawah pemerintahan penjajahan British, Pulau Pinang terus mengalami peningkatan penghijrahan Cina Cina sepanjang abad ke-19. Memandangkan kumpulan terbesar Cina Pulau Pinang ialah etnik Hokkien (38% daripada populasi Cina Pulau Pinang pada tahun 1957)[7][8] yang berasal dari Wilayah Fujian selatan, rumah kepada bahasa Hokkien, Hokkien Pulau Pinang telah dibangunkan secara beransur-ansur dan kini digunakan secara meluas oleh penduduk Pulau Pinang untuk komunikasi harian.
Sejarah
[sunting | sunting sumber]
.jpg)
.jpg)
Pelaut Cina telah meneroka perairan sekitar Pulau Pinang seawal abad ke-15. Pada zaman Dinasti Ming, pelayar Cina yang diketuai oleh Laksamana Zheng He telah belayar sepanjang Selat Melaka; Pulau Pinang mungkin telah dicatatkan dalam Peta Mao Kun.Namun begitu, hanya pada sekitar abad ke-18 orang Cina mula tiba di Pulau Pinang. Dicatatkan bahawa kampung nelayan Tanjung Tokong di pantai utara pulau ini diasaskan oleh Zhang Li, seorang pelaut yang tiba di Pulau Pinang beberapa dekad lebih awal daripada Kapten Francis Light.[9][10]Selepas Syarikat Hindia Timur British di bawah Kapten Francis Light mengasaskan George Town pada tahun 1786, etnik Cina mula berhijrah ke Pulau Pinang dalam jumlah yang semakin meningkat. Khususnya, golongan Peranakan yang telah menetap di sepanjang pantai barat Semenanjung Tanah Melayu turut berpindah ke Pulau Pinang.[11] Hal ini, ditambah dengan ketibaan imigran baharu dari China sepanjang abad ke-19, menjadikan etnik Cina sebagai kumpulan etnik terbesar di Pulau Pinang menjelang tahun 1850-an.[12]
Ketika Pulau Pinang berkembang menjadi sebuah entrepôt utama menjelang akhir abad ke-19, kemasukan pelbagai budaya dan agama telah mewujudkan sebuah masyarakat berbilang kaum dan agama yang hidup dalam harmoni. Lama-kelamaan, imigran Cina baharu juga telah diasimilasikan dengan budaya tempatan melalui perkahwinan antara Peranakan dan "Sinkeh". Menjelang awal abad ke-20, kempen nasionalis Cina oleh Sun Yat-sen untuk membebaskan Dinasti Qing daripada pemerintahan Manchu mendapat sokongan kewangan yang besar daripada masyarakat Cina di Pulau Pinang.Semasa Perang Dunia Kedua, etnik Cina di Pulau Pinang mengalami layanan yang kejam dan ganas oleh Tentera Imperial Jepun yang menduduki kawasan tersebut. Jepun telah melaksanakan polisi yang dikenali sebagai Sook Ching, satu penyisihan sistematik terhadap unsur-unsur yang dianggap bermusuh, terutamanya dalam kalangan masyarakat Cina. Ratusan etnik Cina serta 3,500 tawanan perang bukan Cina yang lain telah dibunuh dan dikebumikan di kubur besar tanpa tanda di seluruh Pulau Pinang sepanjang tempoh pendudukan Jepun.[13]
Demografi
[sunting | sunting sumber].jpg)
Daripada hampir 720,000 orang Cina Pulau Pinang, kebanyakannya tertumpu di Pulau Pinang, khususnya di dalam dan sekitar bandar raya George Town.
Etnik Cina merupakan kumpulan penduduk terbesar di Pulau Pinang; Banci Malaysia 2020 menunjukkan bahawa kira-kira 56% daripada penduduk pulau tersebut adalah berketurunan Cina Perantauan.[14] Di pulau tersebut, lebih ramai penduduk Cina menetap di Daerah Timur Laut Pulau Pinang, di mana terletaknya George Town, berbanding di Daerah Barat Daya Pulau Pinang yang kurang padat.[15]
Kaum Cina juga membentuk 35.7% daripada jumlah penduduk di Seberang Perai, bahagian tanah besar Negeri Pulau Pinang.[14] Mereka kebiasaannya menetap di Daerah Seberang Perai Tengah dan Daerah Seberang Perai Selatan, serta menjadi majoriti ketara di bandar-bandar seperti Bukit Mertajam, Batu Kawan, dan Nibong Tebal.[16]
| Kawasan | Peratus (%) | Tumpuan utama |
|---|---|---|
| Pulau Pinang (Pulau) | 56.0 | Daerah Timur Laut Pulau Pinang (George Town) |
| Seberang Perai | 35.7 | Daerah Seberang Perai Tengah (Bukit Mertajam) |
| Daerah Seberang Perai Selatan (Nibong Tebal, Batu Kawan) |
Bahasa
[sunting | sunting sumber]
Menurut Banci Malaysia 2010, sehingga 63.9% daripada penduduk berketurunan Sinitik di Pulau Pinang menggunakan Hokkien sebagai bahasa ibunda.[17] Angka ini turut merangkumi mereka yang berketurunan Peranakan. Kumpulan linguistik Sinitik kedua terbesar ialah Teochew, iaitu 17.8% daripada populasi Sinitik Pulau Pinang, diikuti oleh Kantonis (8.3%). Komuniti Hakka dan Hainan pula mewakili jumlah yang lebih kecil.[17][18]
| Kumpulan bahasa | Peratus (%) |
|---|---|
| Hokkien | 63.9 |
| Teochew | 17.8 |
| Kantonis | 8.3 |
| Hakka | 5.2 |
| Hainan | 1.5 |
| Lain-lain | 3.2 |
| Jumlah | 100.0 |
Penggunaan menyeluruh Hokkien Pulau Pinang menjadikannya sebagai lingua franca dalam kalangan orang Cina Pulau Pinang. Hokkien tempatan ini berasal daripada subdialek Hokkien Zhangzhou dan telah menyerap banyak istilah dalam bahasa Melayu dan Inggeris sepanjang sejarahnya. Ia kini menjadi dialek tersendiri yang lazim digunakan di utara Malaysia. Uniknya, Hokkien Pulau Pinang dituturkan oleh rakyat negeri ini merentas kaum dalam komunikasi harian sehingga anggota polis turut ditawarkan kursus khas dalam dialek ini.[19][20][21]
Dalam dekad kebelakangan ini, Hokkien Pulau Pinang turut dipopularkan melalui media massa, termasuk buku, kamus dan filem, sebahagiannya didorong oleh usaha mengekalkan relevannya di tengah pengaruh kian meningkat dari Bahasa Mandarin dan Bahasa Inggeris, khususnya dalam kalangan generasi muda.[22][23]
Seperti di negeri-negeri lain, generasi muda berketurunan Sinitik kini lebih cenderung bertutur dalam Bahasa Mandarin bersama keluarga dan rakan-rakan.
Selain Hokkien dan Bahasa Mandarin, yang merupakan bahasa pengantar utama di sekolah rendah Cina, dialek Kantonis, Teochew dan Hakka juga digunakan oleh sebahagian kecil komuniti Cina. Umumnya, komuniti ini tiba di Pulau Pinang selepas masyarakat Hoklo lebih dahulu menetap pada awal abad ke-19. Komuniti Kantonis dan Hakka menjadi dominan di beberapa kawasan dalam George Town menjelang akhir abad ke-19, manakala sebilangan besar masyarakat Teochew terlibat dalam sektor pertanian di kawasan yang ketika itu dikenali sebagai Province Wellesley (kini Seberang Perai).[18] Hingga ke hari ini, ramai keturunan Teochew masih menetap di bandar-bandar seperti Bukit Mertajam, Sungai Bakap dan Nibong Tebal.
Tambahan pula, semua warga Pulau Pinang mampu bertutur dalam Bahasa Melayu, bahasa kebangsaan Malaysia, kerana bahasa ini diwajibkan di semua sekolah. Kesan penjajahan Empayar British turut meninggalkan warisan sistem pendidikan Inggeris dan sekolah mubaligh, yang menyumbang kepada kadar penguasaan Bahasa Inggeris yang agak tinggi dalam kalangan orang Cina Pulau Pinang.[24]
Budaya
[sunting | sunting sumber]Masakan
[sunting | sunting sumber]
Bersama-sama kaum lain, masyarakat Cina telah memberi pengaruh besar terhadap masakan jalanan Pulau Pinang, yang merupakan antara gaya masakan paling terkenal di Asia Tenggara. Pulau Pinang dikenali dengan pelbagai variasi hidangan Cina seperti char kuey teow, Mi Hokkien dan chee cheong fun. Ini termasuk juga asam laksa yang terkenal, iaitu versi tempatan hidangan campuran Peranakan, yang telah disenaraikan di tangga ke-7 dalam senarai 50 hidangan terbaik dunia oleh CNN.[25]
Perayaan
[sunting | sunting sumber]
.jpg)
Antara perayaan budaya Cina utama yang diraikan di Pulau Pinang termasuklah Tahun Baru Cina (农历新年), Pesta Tanglung (中秋节)dan Pesta Zhong Yuan (中元节).Perayaan terbesar ialah Tahun Baru Cina, yang disambut dengan pelbagai upacara dan tradisi unik Pulau Pinang. Contohnya, sambutan Hari Keputeraan Maharaja Jade atau lebih dikenali sebagai "Tahun Baru Hokkien" yang jatuh pada hari ke-9 Tahun Baru Cina, disambut secara meluas di Pulau Pinang.[26] Perayaan ini turut merangkumi pencahayaan besar-besaran di Kuil Kek Lok Si, upacara “tonton api” di Kuil Ular dan rumah terbuka oleh beberapa rumah kongsi Cina berhias indah dalam kawasan UNESCO George Town.
Hari Wesak pula diraikan oleh penganut Buddha dengan perarakan besar yang dianjurkan oleh persatuan dan kuil Buddha di Pulau Pinang sejak tahun 1949, dengan perarakan menggunakan kereta perarakan yang memaparkan elemen Mahayana dan Theravada.[27] Kebanyakan penganut Buddha dan Tao juga menyambut Pesta Qingming (清明节) dan Pesta Zhong Yuan sebagai penghormatan kepada saudara-mara dan sahabat yang telah meninggal dunia. Pengikut Tao turut menyambut sambutan ulang tahun dewa-dewa mereka seperti Hari Keputeraan Guan Gong dan Perayaan Sembilan Maharaja Dewa (九皇诞) di kuil-kuil sekitar Pulau Pinang. Penganut Kristian pula meraikan Krismas dan Easter, manakala penganut Katolik turut menyambut Novena St. Anne selama 10 hari di Gereja St. Anne, Bukit Mertajam.
Persembahan Chingay
[sunting | sunting sumber]_03.jpg)
Perarakan Chingay dipercayai bermula di Pulau Pinang pada awal abad ke-20 sebelum berkembang ke negeri-negeri lain di Semenanjung Malaysia dan Singapura.[28] Versi Pulau Pinang unik kerana persembahan seimbang bendera gergasi di atas dahi penari.Sejak tahun 1950-an, perarakan Chingay diadakan setiap tahun di George Town pada bulan Disember sebagai usaha mengekalkan amalan budaya unik ini.[29][30][31]
Mercu Tanda
[sunting | sunting sumber]- Seni bina tradisional Cina di Pulau Pinang
-
Mansion Cheong Fatt Tze, George Town -
Tokong Kek Lok Si, Air Itam -
-
Tokong Kong Hock Keong (Tokong Dewi Penyayang), George Town -
Mansion Peranakan Pulau Pinang, George Town -
-
Muzium Sun Yat-sen Pulau Pinang, George Town, tempat Dr. Sun merancang penentangannya terhadap Dinasti Qing -
-
Tokong Tow Boo Kong, Butterworth
Pendidikan
[sunting | sunting sumber]
Kebanyakan orang Cina Pulau Pinang kini sama ada bersekolah di sekolah Cina, sekolah kebangsaan (Sekolah Menengah Kebangsaan) atau sekolah mubaligh. Dalam tahun-tahun kebelakangan ini, sekolah antarabangsa yang pada asalnya ditubuhkan untuk komuniti ekspatriat di Pulau Pinang turut semakin popular dalam kalangan penduduk tempatan.[32]Hasilnya, masyarakat Cina Pulau Pinang kebanyakannya boleh bertutur dalam Bahasa Melayu, Bahasa Inggeris, dan sama ada Bahasa Mandarin atau dialek Cina lain (biasanya mengikut bahasa ibunda individu). Disebabkan sistem pendidikan Inggeris yang kukuh sejak zaman penjajahan British, ramai rakyat Pulau Pinang, terutama lepasan sekolah mubaligh mempunyai penguasaan bahasa Inggeris yang baik.[24] Bahasa Mandarin juga semakin meluas penggunaannya dalam kalangan generasi muda kerana ia digunakan sebagai bahasa pengantar di sekolah-sekolah Cina seluruh negeri.
Sekolah Cina
[sunting | sunting sumber]George Town menjadi pusat kepada pendidikan Cina di Malaysia apabila Sekolah Menengah Chung Hwa Confucian ditubuhkan pada tahun 1904. Ia merupakan sekolah Cina pertama di Tanah Melayu British serta yang pertama menggunakan Bahasa Mandarin sebagai bahasa pengantar.Sehingga kini, sekolah-sekolah Cina di Pulau Pinang masih terkenal dengan kecemerlangan akademik. Antara sekolah menengah Cina di Pulau Pinang ialah:
Awam
[sunting | sunting sumber]- Sekolah Menengah Jenis Kebangsaan Chung Hwa Confucian (孔圣庙中华国民型华文中学), ditubuhkan pada 1904, antara sekolah Cina tertua di Asia Tenggara dan pertama menggunakan Mandarin.
- Sekolah Menengah Jenis Kebangsaan Chung Ling (槟城锺灵国民型华文中学), ditubuhkan pada 1917, alma mater kepada Khaw Boon Wan, Lee Khoon Choy, dan Koh Tsu Koon.
- Sekolah Menengah Jenis Kebangsaan Chung Ling Butterworth (北海锺灵国民型华文中学)
- Sekolah Menengah Jenis Kebangsaan Jit Sin (日新国民型华文中学)
- Sekolah Menengah Jenis Kebangsaan Jit Sin II SPS (威南日新国民型华文中学)
- Sekolah Menengah Jenis Kebangsaan Perempuan China Pulau Pinang (槟华女子国民型华文中学)
- Sekolah Menengah Jenis Kebangsaan Union (协和国民型华文中学)
- Sekolah Menengah Jenis Kebangsaan Convent Datuk Keramat (柑仔园修道院国民型华文中学)
- Sekolah Menengah Jenis Kebangsaan Phor Tay (菩提国民型华文中学), ditubuhkan pada 1940, sekolah Buddha pertama di Malaysia.
- Sekolah Menengah Jenis Kebangsaan Heng Ee (恒毅国民型华文中学)
- Sekolah Menengah Jenis Kebangsaan Sacred Heart (圣心国民型华文中学)
Swasta
[sunting | sunting sumber]- Sekolah Menengah Han Chiang (韩江中学)
- Sekolah Menengah Persendirian Chung Ling (锺灵独立中学)
- Sekolah Menengah Persendirian Jit Sin (日新独立中学)
- Sekolah Menengah Persendirian Perempuan China Pulau Pinang (槟华女子独立中学)
- Sekolah Menengah Persendirian Phor Tay (菩提独立中学)
Senarai Orang Cina Pulau Pinang
[sunting | sunting sumber]
- Ah Niu (1976– ), penyanyi
- Andrea Fonseka (1984– ), Ratu Miss Universe Malaysia 2004
- Angie Ng, peragawati
- Chan Peng Soon (1988– ), pemain badminton dan pemenang pingat perak Olimpik
- Chelsia Ng (1981– ), pelakon
- Chew Choon Eng (1976– ), pemain badminton
- Chin Eei Hui (1982– ), pemain badminton
- Chung Keng Quee (1821–1901), pengasas Taiping; rumah agamnya kini dikenali sebagai Mansion Peranakan Pulau Pinang
- Chung Thye Phin (1879–1935), tokoh perlombongan dan getah
- Danny Quah (1958– ), profesor ekonomi di Universiti Nasional Singapura
- David E. L. Choong (1929–2011), pemain badminton
- Eddy Choong (1930–2013), pemain badminton
- Eva Lee Kwok (1942– ), tokoh perniagaan Kanada
- Gu Hongming (1857–1928), penulis
- Hannah Tan (1981– ), pelakon, penulis lagu, peragawati dan personaliti TV
- Heah Hock Aun (1932–2014), pemain badminton
- Heah Joo Seang (1899–1962), ahli politik dan tokoh korporat
- Irene Ng (1963– ), Ahli Parlimen Singapura bagi Tampines (2001–2015)
- Irene Ng (1974– ), pelakon Amerika
- Ivan Yuen (1990– ), pemain skuasy
- Jimmy Choo (1948– ), pereka kasut tersohor dunia
- Khaw Boon Wan (1952– ), Menteri Penyelaras Infrastruktur Singapura dan Menteri Pengangkutan (2015–)
- Koh Lay Huan (–1826), Kapitan Cina pertama di Pulau Pinang
- Koh Tsu Koon (1949– ), Ketua Menteri Pulau Pinang ke-3 (1990–2008)
- Law Choo Kiang (1970– ), Speaker Dewan Undangan Negeri Pulau Pinang (2013– )
- Lim Boon Keng (1869–1957), penerima OBE, doktor perubatan
- Lim Chong Eu (1919–2010), Ketua Menteri Pulau Pinang ke-2 (1969–1990)
- Lim Kean Chye (1919–2023), pengasas Kesatuan Demokratik Malaya
- Lim Khim Wah (1989– ), pemain badminton
- Loh Boon Siew (1915–1995), pengedar pertama Honda di Malaysia
- Loh Kean Hean, pemain badminton Singapura
- Loh Kean Yew, pemain badminton Singapura
- Low Wee Wern (1990– ), pemain skuasy
- Lyndel Soon (1978– ), Miss Tourism Malaysia 2001
- Ng Tat Wai (1947– ), pemain badminton
- Ooi Tze Liang (1993– ), penerjun
- Ong Beng Hee (1980– ), pemain skuasy
- Ong Ewe Hock (1972– ), pemain badminton
- Ong Hock Thye (1908–1977), hakim
- Pik-Sen Lim (1944– ), pelakon Britain
- Saw Teong Hin (1962– ), pengarah filem You Mean the World to Me, filem pertama dalam Hokkien Pulau Pinang
- Saw Yi Khy (1986– ), perenang
- Tan Twan Eng (1972– ), novelis
- Tee Jing Yi (1991– ), pemain badminton
- Wee Chong Jin (1917–2005), Ketua Hakim Negara pertama Singapura (1963–1990)
- Wong Pow Nee (1913–2002), Ketua Menteri Pulau Pinang pertama (1957–1969)
- Woo Wing Thye (1954– ), ahli ekonomi terkenal dunia, graduan Yale dan Harvard
- Wu Lien-teh (1879–1960), doktor Cina dan calon Hadiah Nobel Perubatan 1935
- Yeap Chor Ee (1867–1952), ahli perniagaan
- Yeohlee Teng, pereka fesyen Amerika
Lihat juga
[sunting | sunting sumber]- Orang India Pulau Pinang
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ "Penemuan Utama Banci Penduduk dan Perumahan Malaysia 2020" (pdf) (dalam bahasa Bahasa Melayu dan Inggeris). Jabatan Perangkaan Malaysia. ISBN 978-967-2000-85-3.
- ^ a b "MyCensus 2020: Mukim/Town/Pekan". Jabatan Perangkaan Malaysia. Putrajaya: 174–175. Februari 2024. ISBN 9789672537069.
- ^ "Current Population Estimates 2017". Malaysian Department of Statistics: 55. 14 July 2017.
- ^ "Penang – not so Chinese after all". Free Malaysia Today (dalam bahasa Inggeris). 2011-06-10. Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-03-13. Dicapai pada 2016-12-31.
- ^ "槟州议会 | 槟人口增至177万 巫裔45.1% 华裔44.2%". 中國報 China Press (dalam bahasa Cina). 2023-12-13. Dicapai pada 2025-03-09.
- ^ Singapore, National Library Board. "Peranakan (Straits Chinese) community | Infopedia". eresources.nlb.gov.sg. Dicapai pada 2016-12-31.
- ^ Koh Aun Qi (9 September 2017). "Penang Hokkien and its struggle for survival".
- ^ "The process and effects of demographic transition in Penang, Malaysia". January 2013.
- ^ "Tanjung Tokong | Property For Sale In Penang Island - The Edge Property Malaysia". news.theedgeproperty.com.my. Dicapai pada 2017-05-16.[pautan mati kekal]
- ^ "A peek into Hakka heritage - Community | The Star Online". www.thestar.com.my. Dicapai pada 2017-05-16.
- ^ "A Straits-born people and language | Unravel Magazine". Unravel. Dicapai pada 2016-12-31.
- ^ Usman Haji Yaakob; Nik Norliati Fitri Md Nor (2013). "The Process and Effects of Demographic Transition in Penang, Malaysia" (PDF). School of Humanities. Universiti Sains Malaysia. m/s. 42, 45 6, 9/28. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 21 Oktober 2016. Dicapai pada 25 Januari 2016.
- ^ Netto, Anil (6 Oktober 2013). "Old Penang: The Sook Ching massacres of World War II - anilnetto.com". anilnetto.com. Dicapai pada 15 Oktober 2016.
- ^ a b "Statistik ringkasan utama bagi kawasan Pihak Berkuasa Tempatan, Malaysia, 2010" (PDF). Jabatan Perangkaan Malaysia. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 5 Februari 2015. Dicapai pada 19 Jun 2013.
- ^ "Latar Belakang". dbd.penang.gov.my. Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-06-25. Dicapai pada 2017-05-05.
- ^ "Tanah besar Pulau Pinang – Seberang Perai dalam angka". Penang Monthly. Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-09-06. Dicapai pada 2017-05-02.
- ^ a b "Dialek dan Bahasa dalam Angka". Penang Monthly. Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-05-16. Dicapai pada 2017-05-05.
- ^ a b "Disparate Identities: Penang from a Historical Perspective, 1780–1941" (PDF). Universiti Sains Malaysia. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2017-02-07.
- ^ "Mind your Hokkien - The Star Online". www.thestar.com.my. Dicapai pada 13 Oktober 2016.
- ^ "Penang Hokkien akan pupus dalam 40 tahun jika tidak digunakan, kata pakar bahasa". 2 Ogos 2016. Dicapai pada 13 Oktober 2016.
- ^ Penang Hokkien Dialect for Penangites & Tourists. George Town, Pulau Pinang: Areca Books. 2008. ISBN 978-983-40774-3-3.
- ^ "Menterjemah Hokkien Pulau Pinang ke bahasa Inggeris dengan mudah". The Sun. Dicapai pada 13 Oktober 2016.
- ^ Loh, Arnold. "Penggambaran filem pertama Hokkien Pulau Pinang bakal bermula". Dicapai pada 13 Oktober 2016.
- ^ a b "Penang, the next metropolis?" (PDF). Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2016-10-13.
- ^ "50 best foods in the world". Dicapai pada 18 Oktober 2016. Text "CNN Travel" ignored (bantuan)
- ^ "Tahun Baru Hokkien (Thni Kong Seh)". www.visitpenang.gov.my. Diarkibkan daripada yang asal pada 1 Januari 2017. Dicapai pada 31 Disember 2016.
- ^ II, Administrator. "Sambutan Hari Wesak 2015". www.visitpenang.gov.my. Diarkibkan daripada yang asal pada 1 Januari 2017. Dicapai pada 31 Disember 2016.
- ^ Singapore, National Library Board. "Chingay". eresources.nlb.gov.sg. Dicapai pada 31 Disember 2016. Text "Infopedia" ignored (bantuan)
- ^ "myPenang". mypenang.gov.my. Dicapai pada 23 Disember 2017.
- ^ "Pengalaman yang tidak dapat dilupakan bagi pasangan Perancis - The Star Online". www.thestar.com.my. Dicapai pada 23 Disember 2017.
- ^ "Perarakan persembahan memukau - The Star Online". www.thestar.com.my. Dicapai pada 23 Disember 2017.
- ^ "Private schooling getting popular". Penang Monthly. 6 Januari 2016. Diarkibkan daripada yang asal pada 1 Januari 2017. Dicapai pada 31 Disember 2016.