| Opera Kantonis | |
|---|---|
| Negara | China |
| Rujukan | 203 |
| Kawasan | Asia-Pasifik |
| Sejarah inskripsi | |
| Inskripsi | 2009 (sesi 4) |
| Opera Kantonis | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||||
| Tulisan Cina Tradisional |
| ||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Opera Kantonis ialah salah satu kategori utama dalam opera Cina, yang berasal dari wilayah Guangdong di selatan China.[1] Ia popular di Guangdong, Guangxi, Hong Kong, Macau dan dalam kalangan masyarakat Cina di Asia Tenggara. Seperti semua versi opera Cina, ia merupakan seni persembahan tradisional Cina yang merangkumi muzik, nyanyian, seni bela diri, akrobatik, dan lakonan.
Sejarah
Terdapat perdebatan tentang asal usul opera Kantonis, namun secara umum diterima bahawa opera ini dibawa dari bahagian utara China dan secara perlahan berhijrah ke wilayah selatan Guangdong pada akhir abad ke-13, iaitu ketika penghujung Dinasti Song Selatan. Pada abad ke-12, terdapat satu bentuk teater yang dikenali sebagai Nanxi atau
| Opera Kantonis | |
|---|---|
 | |
| Negara | China |
| Rujukan | 203 |
| Kawasan | Asia-Pasifik |
| Sejarah inskripsi | |
| Inskripsi | 2009 |
"drama selatan", yang dipersembahkan di teater awam Hangzhou, ibu kota Dinasti Song Selatan ketika itu. Dengan pencerobohan tentera Mongol, Maharaja Gong bersama ratusan ribu rakyat Song melarikan diri ke Guangdong pada tahun 1276. Dalam rombongan itu terdapat juga pelakon Nanxi dari Zhejiang, yang membawa Nanxi ke Guangdong dan membantu membangunkan tradisi opera di wilayah selatan.
Banyak karya terkenal yang masih dipersembahkan hari ini, seperti Tai Nui Fa yang berasal dari zaman Dinasti Ming dan The Purple Hairpin yang berasal dari Dinasti Yuan, dengan lirik dan skrip dalam bahasa Kantonis. Sehingga abad ke-20, semua watak wanita dimainkan oleh lelaki.
Perkembangan awal di Shanghai
Pada tahun 1840-an, sejumlah besar peniaga Guangdong datang ke Shanghai untuk mencari peluang. Mereka memiliki sumber yang banyak, oleh itu pengaruh mereka di Shanghai semakin meningkat (Song, 1994).[2] Kemudian, pelbagai persatuan klan ditubuhkan untuk menaja aktiviti kebudayaan, termasuk opera Kantonis. Dari tahun 1920-an hingga 1930-an, perkembangan opera Kantonis di Shanghai sangat mengagumkan (Chong, 2014).[3] Pada waktu itu, gedung serbaneka yang dibuka oleh peniaga Guangdong di Shanghai memiliki kumpulan teater opera Kantonis mereka sendiri.[4] Selain itu, golongan cendekiawan Guangdong di Shanghai turut berusaha gigih mempromosikan opera Guangdong. Sebuah akhbar mencatat bahawa "Opera Kantonis sering dipersembahkan ketika itu. Dan para pelakon yang datang membuat persembahan di Shanghai sangat terkenal. Setiap kali ramai pedagang Kantonis menempah tempat untuk menjemput tetamu mereka menikmati opera".[5]
Perkembangan di Hong Kong
Bermula pada 1950-an pelarian dari Shanghai berpindah ke kawasan seperti North Point.[6] Kedatangan mereka meningkatkan jumlah peminat opera Kantonis secara ketara. Selain itu, kerajaan China mahu menyampaikan mesej revolusi sosialis kepada rakyat Cina yang berada di bawah pemerintahan kolonial di Hong Kong.[7] Wakil kerajaan Republik Rakyat China menubuhkan platform akhbar seperti Ta Kung Pao (大公報) dan Chang Cheung Hua Pao (長城畫報) untuk mempromosikan opera Kantonis kepada penonton Hong Kong. Platform ini digunakan untuk memperkenalkan keluaran baharu opera Kantonis dan berjaya meningkatkan popularitinya dalam kalangan masyarakat tempatan. Lama-kelamaan, opera Kantonis menjadi sebahagian daripada hiburan harian di tanah jajahan itu.
Populariti opera Kantonis terus berkembang sepanjang 1960-an.[8] Lebih banyak teater dibuka di Sheung Wan dan Sai Wan, menjadikannya kawasan hiburan penting. Kemudian, persembahan turut diadakan di padang permainan, memberi peluang lebih luas untuk mengembangkan opera Kantonis di Hong Kong. Dengan pertambahan lokasi, khalayak penonton juga semakin pelbagai. Namun, opera Kantonis mula mengalami kemerosotan apabila televisyen dan pawagam berkembang pada penghujung 1960-an. Pawagam lebih murah manakala televisyen lebih mudah diakses. Akibatnya, beberapa teater ditukar guna menjadi bangunan komersial atau kediaman, sekali gus mengurangkan jumlah pentas dan menyumbang kepada kemerosotan opera Kantonis di wilayah itu.
Selepas runtuhan Lee Theatre dan penutupan banyak pentas (Teater Tai Ping, Ko Shing Theatre, Paladium Theatre, Astor Theatre atau bekas Teater Po Hing, Taman Tema Kai Tak dan Taman Tema Lai Chi Kok) yang sebelum ini khusus untuk genre Kantonis, Sunbeam Theatre di Hong Kong kekal antara yang terakhir masih berfungsi untuk mementaskan opera Kantonis.
Menjelang awal 1980-an, Leung Hon-wai antara generasi pertama dalam Persatuan Seniman Cina Hong Kong (hkbarwo) yang mengajar kelas dan giat mencari bakat baharu. Kelas di Akademi Opera Kantonis Hong Kong bermula pada 1980.
Bagi memperkukuh pendidikan opera Kantonis, mereka memulakan kursus sijil separuh masa pada waktu malam dengan bantuan Akademi Seni Persembahan Hong Kong pada 1998. Pada 1999, Persatuan dan Akademi melaksanakan program diploma dua tahun dalam seni persembahan opera Kantonis pada waktu siang untuk melatih pelakon profesional. Dengan matlamat meningkatkan tahap pelajar, Persatuan dan Akademi melancarkan kursus lanjutan opera Kantonis pada tahun akademik berikutnya.
Dalam beberapa tahun kebelakangan ini, Majlis Pembangunan Seni Hong Kong telah memberi geran kepada Makmal Opera Kantonis Cinta dan Iman untuk mengadakan kelas kepada kanak-kanak serta belia. Jabatan Perkhidmatan Rekreasi dan Budaya turut menaja Persatuan Pengkritik Teater Antarabangsa (Cawangan Hong Kong) bagi melaksanakan "Skim Duta Budaya untuk Opera Kantonis" dalam mempromosikan produksi tradisional Cina di masyarakat.
Kerajaan Hong Kong juga merancang mempromosikan opera Kantonis melalui pelbagai saluran komunikasi.[9] Mereka mahu membina lebih banyak teater untuk memberi peluang orang awam menikmati opera Kantonis. Skim ini juga bertujuan membangunkan bakat profesional dalam bidang tersebut. Opera Kantonis turut dijadikan sebahagian daripada kurikulum wajib muzik di sekolah rendah. Untuk guru, Biro Pendidikan menyediakan latihan dan bahan pengajaran berkaitan.
Festival seni
Dalam dekad pertama Festival Seni Hong Kong dan Festival Seni Asia, persembahan opera Kantonis yang disumbangkan oleh kumpulan ternama, pelakon terkenal seperti Lang Chi Bak serta Leung Sing Poh pada zaman kegemilangan mereka atau artis utama pada puncak kerjaya ialah:
Fung Wong-nui (1925–1992)
- 1974, Festival Seni Hong Kong ke-2 (membiayai sendiri 3 judul)
- Xue Pinggui (薛平貴)
- Time To Go Home (胡不歸)
- Substituting a Racoon for the Prince (貍貓換太⼦)
- 1979, Festival Seni Hong Kong ke-7
- 1980, Festival Seni Hong Kong ke-8
Lam Kar Sing[10] (1933–2015), pewaris tradisi daripada Sit Gok Sin dan pemilik nama aliran tersendiri (lebih mementingkan seni peribadi daripada kerjaya lumayan dalam filem atau pentas), turut menjadi tutor sukarela kepada dua orang murid yang dipilih terus daripada sekolah latihan[11] (1987, 2008[12])[13]
- 1976, Festival Seni Asia ke-1
- 1977, Festival Seni Asia ke-2
- 1978, Festival Seni Hong Kong ke-6
- Butterfly Lovers (梁祝恨史)
- Judul Yam-Fong
- Selama dua dekad menjadi pasangan tetap Lee Bo-ying
- Loong Kim Sang kehilangan satu-satunya pasangan serasi bagi judul ini pada 1976
- Salah satu tafsiran seni yang dapat dijejaki daripada legenda sama
- Lam membentuk versi tersendiri (masih berpasangan dengan Lee Bo-ying) pada November 1987 yang menjadi versi dominan semasa
- Butterfly Lovers (梁祝恨史)
- 1978, Festival Seni Asia ke-3
- 1980, Festival Seni Asia ke-5
- 1982, Festival Seni Asia ke-7
- 1984, Minggu Opera Cina (中國戲曲匯演)
- Time To Go Home (胡不歸) – versi dominan kontemporari[16]
- The Sounds of Battle (雷鳴金鼓戰笳聲)
- Romance and Hatred (三夕恩情廿載仇)
- Merciless Sword Under Merciful Heaven (無情寶劍有情天
- Penampilan terakhir Lang Chi Bak (1904－1992) dan Leung Sing Poh ialah pada tahun 1979.
Loong Kim Sang
- 1983, Festival Seni Asia ke-8
- 1984, Festival Seni Asia ke-9
- Di Nü Hua (帝女花)
- The Purple Hairpin (紫釵記)
- Dream of Red Chamber (紅樓夢)
- 40 tahun selepas peranan dan judul paling dikenali Yam (bergandingan dengan Chan Yim Nung) pada 1944
- Skrip baharu ditayangkan pada November 1983
- Versi dominan kontemporari
- Mistake at the Flower Festival (花田八喜)
- The Reincarnation of a Beauty (再世紅梅記)
- The Peony Pavilion (牡丹亭驚夢)
- 1985, Festival Seni Asia ke-10
Kumpulan kecil bersifat eksperimental, apatah lagi generasi lewat yang tidak mempunyai nilai pasaran, pada asalnya tidak diberi ruang atau perhatian oleh penganjur acara. Keadaan berubah apabila Leung Hon-wai yang ketika itu berusia 40-an berjaya menjadikan festival tersebut sebagai batu loncatan untuk projek peribadi pelbagai sifat.
Pembiayaan awam
Usaha ini bertujuan meneruskan tradisi dengan mewariskan apa yang dibawa oleh orang lama daripada generasi terdahulu serta meningkatkan kelestarian melalui muzik, lirik dan skrip baharu dan asli.
Warisan adalah konsep abstrak sama seperti tradisi, sedangkan sokongan kewangan adalah nyata. Namun, orang lama bukanlah ombudsperson dalam apa-apa erti dan mereka menerima dana awam atas alasan mereka sendiri. Malah, mereka aktif dalam persembahan komersial walaupun menjadi ahli dalam organisasi yang disebut di atas.
Seorang juren seabad lalu boleh dianggap sebagai profesor madya adjung di Hong Kong pada hari ini. Cara perniagaan dijalankan dalam komuniti oleh seorang juren digambarkan oleh Ma Sze Tsang dalam filem Big Thunderstorm (1954).
Tokoh berpengaruh, Leung Hon-wai, bercakap dalam rakaman mengenai doktrin beliau berkaitan judul baharu yang ditulisnya serta sokongan kewangan daripada pelbagai pihak berkuasa Hong Kong. Festival seni memberikan beliau sumber kewangan, identiti, sumber pengiklanan serta peluang yang tidak tersedia melalui saluran lain. Penonton yang ingin tahu menjadikan jualan tiket memberangsangkan untuk hanya 2–3 persembahan bagi satu judul baharu. Selain itu, beliau hanya membayar 50% untuk mendapatkan kostum baharu yang kemudian dimiliki dan digunakan semula dalam persembahan judul lain.
Sebuah karya klasik Sit Kok Sin terjual pada harga HK$105,200 lebih pada tahun 2015. Pasangan suami isteri yang memiliki gabungan pengalaman lebih 100 tahun mendapati berkongsi pentas dengan anak mereka tidak dapat dilaksanakan tanpa subsidi bagi Persatuan Opera Cina Golden Will dan Wan Fai-yin, Christina.
Time To Go Home berbeza daripada karya-karya baharu yang Leung persembahkan di festival seni kerana:
- Karya klasik Sit tahun 1939 ini menjadi rite of passage bagi pelakon baharu untuk diiktiraf sebagai pelakon lelaki utama.
- Ia hanya memerlukan kostum, props dan tenaga kerja yang minimum.
- Ia popular sebagai persembahan tambahan waktu petang oleh pelakon peringkat ketiga di teater buluh.
Pada 2019, Yuen Siu Fai bercakap di radio bahawa dana tersedia dengan mudah menjadikan penerima bantuan kewangan tidak bertanggungjawab dari segi kewangan, tidak seperti beliau dan yang lain yang menggunakan wang sendiri demi kelangsungan seni. Yuen, yang kerap bekerja dengan kumpulan yang mendapat dana awam, tidak mengaitkan dua peranan tersebut.
Berbeza dengan Afrika, hanya “seluruh kampung” yang bertanggungjawab membesarkan anak-anak golongan tertentu. Hubungan politik dan sosial (guanxi) pula menentukan masa depan pelakon baharu, sama ada mereka berjaya atau tidak, sama seperti persoalan sama ada Bak Yuk Tong diingati sebagai salah seorang daripada Empat Bintang Besar atau tidak. Menurut Yuen, Bak bersikap anti-komunis dan oleh itu kedudukannya berbeza di Tanah Besar China (PRC).
Crowdfunding
Pembiayaan swasta
- Projek Kelestarian Seni Fong Yim-fun, Kolej Shaw, CUHK. Pada Ogos 2014, Galeri Seni Fong Yim Fun telah dibuka secara rasmi.[19]
- Dr. Yang Leung Yin-fong Katie, Pengerusi Kehormat Seumur Hidup, menyumbangkan salah satu hartanya untuk dijadikan pejabat tetap Persatuan Seniman Cina Hong Kong serta menyediakan kediaman untuk pemuzik veteran.
Jumping the shark
Pada tahun 2019, Yuen Siu Fai menyatakan bahawa pelakon lama berhak terus berada di tengah pentas selagi mereka mahu, bukannya berkongsi apatah lagi menyerahkan tempat utama kepada generasi baharu atau lebih muda. Yuen menegaskan bahawa pelakon yang tidak mempunyai beg mata tidak mungkin bagus.
Pada tahun 2018, Law Kar Ying berkata Chan Kam Tong telah pun jumping the shark sejak pertengahan 1950-an, lebih sepuluh tahun sebelum beliau benar-benar meninggalkan pentas dan lebih 60 tahun sebelum perkara itu disahkan secara umum. Generasi (Yuen, Law dan lain-lain) yang mempunyai beg mata meneruskan legasi Leung. Dengan cara itu, pelakon lama ini mengekalkan tradisi Chan sambil mencatat rekod baharu sepanjang perjalanan. Namun, kaliber Chan sebagai maestro tidak memerlukan pengarah.
Dua pelakon yang rapat dengan Chan dan meninggalkan pentas dengan maruah atas kehendak sendiri ialah Yam Kim Fai dan Fong Yim Fun. Kedua-duanya pernah menegur secara terbuka (pada 1969 dan 1987 masing-masing, dengan cara yang tidak lebih keras berbanding teguran Lam Kar Sing dan isterinya pada 1983) terhadap anak didik mereka yang hanya sempat bersama sebentar tetapi rasmi. Populariti Yam-Fong di Hong Kong terus berkembang walaupun mereka nampaknya tidak mempunyai pengganti rasmi kerana Loong Kim Sang dan Lee Bo Ying meneruskan peranan yang ditinggalkan.
Opera Kantonis di Hong Kong melonjak sekitar 1985/86, menurut Li Jian (黎鍵), lahir sebagai Lai Po Yu (黎保裕), seorang pemerhati. De facto pewaris kepada maestro seperti Lee Bo Ying, Lam Kar Sing, dan Loong Kim Sang semuanya meninggalkan pentas pada atau sebelum 1993, iaitu detik penting terakhir opera Kantonis di Hong Kong dan seterusnya dalam abad ke-20. Akibatnya juga besar dan berpanjangan. Tidak seperti Fong dan Loong, Yam dan Lee tidak pernah kembali.
Sepanjang hidupnya, Yam tidak pernah tunduk di penghujung persembahan walaupun beliau sering hadir dalam penonton ketika kumpulan Loong membuat persembahan di Hong Kong. Yuen pula, yang cukup selesa di sekeliling Yam, memanggil Yam malas kerana beliau tidak memberi komen terhadap kek yang dihidangkan di belakang pentas pada masa itu.
Kemerosotan
Kumpulan opera Teochew tempatan kehilangan keupayaan untuk mementaskan persembahan secara langsung sempena Perayaan Hantu apabila persekitaran perniagaan musnah. Sejak itu, genre Teochew hampir lenyap di Hong Kong.
Chan Kim-seng, bekas pengerusi Persatuan Seniman Cina Hong Kong, menyedari ancaman serupa terhadap opera Kantonis dan berjuang demi keselamatan kerja ahli. Chan, yang diiktiraf sebagai Pewaris Wakil opera Kantonis dalam Senarai Warisan Budaya Tidak Ketara Kemanusiaan, meninggal dunia pada 19 Ogos 2013.[20]
Ciri-ciri
Opera Kantonis berkongsi banyak ciri dengan genre teater Cina lain. Pengulas sering berbangga dengan idea bahawa semua gaya teater Cina adalah serupa tetapi dengan variasi kecil dalam tradisi muzik-teater sejagat Cina, manakala ciri asas atau prinsip tetap konsisten dari satu bentuk persembahan tempatan ke bentuk lain. Maka muzik, nyanyian, seni mempertahankan diri, akrobatik dan lakonan semuanya terkandung dalam opera Kantonis. Kebanyakan plot berasaskan sejarah China dan teks klasik Cina serta mitologi Cina. Malah budaya dan falsafah Cina dapat dilihat dalam lakonannya. Nilai seperti kesetiaan, cinta, patriotisme dan kejujuran sering digambarkan melalui opera.
Ciri-ciri khusus opera Kantonis termasuk:
- Cing sik sing (程式性) – berbentuk formula, formal.
- Heoi ji sing (虛擬性) – pengabstrakan realiti, menjauh daripada realiti.
- Sin ming sing (鮮明性) – jelas, nyata, tidak kabur, ditakrif dengan baik.
- Zung hap ngai seot jing sik (綜合藝術形式) – bentuk seni gabungan atau sintetik.
- Sei gung ng faat (四功五法) – empat kemahiran dan lima kaedah.
Empat kemahiran dan lima kaedah ialah kod ringkas bidang latihan yang mesti dikuasai oleh pelakon teater dan menjadi metafora bagi pelakon yang serba lengkap. Empat kemahiran merangkumi spektrum penuh latihan vokal dan dramatik: nyanyian, lakonan/pergerakan, penyampaian ucapan, serta kemahiran mempertahankan diri/akrobatik. Lima kaedah pula berkaitan teknik khusus melibatkan anggota badan: tangan, mata, badan, rambut dan kaki/gaya berjalan.
Lakonan, akrobatik, muzik dan nyanyian secara langsung di pentas dikenali sebagai ciri utama persembahan hidup di teater. Rakaman tidak menggantikan suara manusia di belakang pentas kecuali apabila ahli koir benar-benar diperkenalkan kepada penonton sewaktu penutup tirai.
Kepentingan
Sebelum pendidikan formal meluas, opera Kantonis berperanan mengajar nilai moral dan mesej kepada penonton, bukan sekadar hiburan. Kerajaan menggunakan teater untuk menyampaikan idea taat kepada maharaja dan cintakan negara (忠君愛國). Oleh itu, kerajaan kerap memeriksa pementasan teater dan akan mengharamkan mana-mana teater yang menyampaikan mesej dianggap berbahaya. Kajian oleh Lo menunjukkan bahawa Nyanyian Opera Kantonis juga menghubungkan golongan tua dengan rasa kolektivisme, sekali gus menyumbang kepada pemeliharaan hubungan sosial dan penuaan yang berjaya (Lo, 2014).[21] Generasi muda pula membentuk ritual mempelajari opera Kantonis sebagai konteks penting pembangunan diri.[22]
Opera Dewa
Opera Kantonis juga merupakan sejenis Opera Dewa. Opera ini lazimnya dipersembahkan untuk meraikan perayaan rakyat, hari lahir dewa, pembukaan atau pengubahsuaian altar dan tokong.[23] Sebuah komuniti menganjurkan persembahan opera untuk meraikan kelahiran dewa atau digabungkan dengan aktiviti seni bela diri, seperti “Menghiburkan Manusia dan Menghiburkan Dewa”. Persembahan ini juga dikenali sebagai “Opera Dewa”. Bentuk lakonan ini bermula pada Dinasti Ming dan Dinasti Qing. Ia juga dipanggil drama suci ketika sambutan hari lahir dewa. Ia dianggap sebagai amalan kebajikan kepada Tuhan.[24] Kajian menunjukkan bahawa kebanyakan opera Kantonis di Hong Kong tergolong dalam kategori Opera Dewa, dan persiapan “Sarkas Dewa” boleh dibahagikan secara umum kepada tiga kategori: sambutan dewa, Perayaan Hantu, Taiping Qing, pembukaan tokong serta perayaan tradisional.[25] Pada 1960-an−1970-an, opera Cina berada pada tahap rendah. Namun dengan sokongan Opera Dewa, sebahagian kumpulan masih dapat bertahan. Pada 1990-an, kadar pementasan Opera Dewa menurun daripada dua pertiga pada 1980-an kepada dua perlima, sehingga hampir tiada lagi dalam industri opera Kantonis.[26]
Pelakon dan peranan
Jenis lakonan
Terdapat dua jenis lakonan dalam opera Kantonis: Mou (武, "seni bela diri") dan Man (文, "pendidikan tinggi", khususnya dalam puisi dan budaya). Lakonan Mou menekankan peperangan, wataknya biasanya jeneral atau pahlawan. Lakonan ini mengandungi adegan aksi dengan senjata dan perisai. Lakonan Man pula lebih lembut dan elegan. Sarjana merupakan watak utama dalam lakonan ini. Lengan air digunakan secara meluas dalam lakonan Man untuk menghasilkan gerakan yang mencerminkan kelembutan watak; semua watak wanita memakainya. Dalam lakonan Man, ekspresi muka dan gerak tubuh digunakan untuk menyampaikan emosi mendalam.
Peranan
Terdapat empat jenis peranan: Sang (Sheng), Daan (Dan), Zing (Jing), dan Cau (Chou).
Sang
Sang (生; Sheng) ialah peranan lelaki. Seperti opera Cina lain, terdapat beberapa jenis:
- 小生 – Lelaki muda, biasanya sarjana muda.
- 武生 – Peranan pahlawan lelaki.
- 小武生 – Pahlawan muda (bukan pelakon utama tetapi peranan lebih akrobatik).
- 文武生 – Sarjana-pahlawan tanpa janggut. Selama hampir satu abad, tiga generasi pelakon wanita terkenal berjaya di seluruh dunia membawakan peranan ini, antaranya Yam Kim Fai, Loong Kim Sang, Koi Ming Fai dan Lau Wai Ming.
- 老生 – Peranan lelaki tua.
- 鬚生 – Peranan lelaki berjanggut.
Daan
Daan (旦; Dan) ialah peranan wanita. Antara bentuknya:
- 花旦 – Gadis muda jelita.
- 二花旦 – Wanita sokongan.
- 武旦 – Pahlawan wanita.
- 刀馬旦 – Gadis pahlawan muda.
- 閨門旦 – Wanita terhormat.
- 老旦 – Wanita tua.
Zing
Zing (淨; Jing) terkenal dengan muka bercat. Mereka sering lelaki seperti wira, jeneral, penjahat, dewa atau syaitan.
- 文淨 – Penekanan kepada nyanyian.
- 武淨 – Penekanan kepada seni bela diri.
Contoh watak bercat:
- Zhang Fei dan Wei Yan dalam Three Humiliations of Zhou Yu.
- Xiang Yu dalam The Hegemon-King Bids His Concubine Farewell.
- Sun Wukong dan Sha Wujing dalam Perjalanan ke Barat.
Cau
Cau (丑; Chou) ialah peranan badut. Antara contoh:
- 丑生 – Badut lelaki.
- 丑旦 – Badut wanita.
- 文丑 – Lelaki berpelajaran lucu.
- 彩旦 – Badut wanita tua.
- 武丑 – Peranan komedi akrobatik.
Unsur Visual
Solekan
Mengenakan solekan untuk opera Kantonis merupakan proses panjang dan khusus. Gaya paling biasa ialah "muka putih dan merah": asas putih disapu dan warna merah di sekitar mata yang beransur pudar ke pipi. Kening berwarna hitam dan kadang-kadang dipanjangkan. Biasanya, watak wanita mempunyai kening lebih nipis berbanding lelaki. Terdapat solekan hitam di sekeliling mata dengan bentuk mirip mata burung phoenix Cina (鳳眼). Gincu biasanya merah terang (口唇膏).
Seorang pelakon wanita dalam peranan wanita melalui proses solekan: menyapu asas berkrim pada pipi dan dahi; meletakkan pemerah pipi pada pipi, kelopak mata dan sisi hidung; melukis kening serta garisan mata; menampal rambut palsu di sekeliling muka bagi mencipta bentuk bujur; gincu sudah dipakai terlebih dahulu; meletakkan pin rambut pada rambut palsu.[27]
Pelakon lelaki diberikan angkat muka sementara dengan mengikat kulit ke atas menggunakan reben di belakang kepala. Ini menaikkan sudut mata, menghasilkan rupa berwibawa.
Setiap peranan mempunyai gaya solekan tersendiri: badut mempunyai tompokan putih besar di tengah muka, watak sakit mempunyai garisan merah nipis ke atas di antara kening. Watak agresif sering mempunyai bentuk anak panah pudar di antara kening (英雄脂).
Watak lelaki gagah memakai solekan "muka terbuka" (開面). Setiap solekan mempunyai ciri simbolik tersendiri.
Kostum
Kostum berkait dengan tema lakonan dan menunjukkan status watak. Watak berstatus rendah memakai pakaian ringkas, manakala watak berpangkat tinggi memakai kostum lebih hias.
Pelakon terkenal (大老倌) biasanya membiayai kostum sendiri. Lama-kelamaan, pendapatan mereka dilabur semula ke dalam koleksi pakaian yang mencerminkan kejayaan. Koleksi pakaian ini dijual atau diwariskan selepas persaraan.
Bagi pelakon profesional, kostum berlabuci penting untuk persembahan perayaan di "Teater Buluh" (神功戲).[28] Kostum ini diwariskan dari generasi ke generasi dan dianggap tidak ternilai.
Dari 1950-an hingga 1960-an, labuci paling banyak digunakan. Kini pereka cenderung menggunakan batu permata tiruan atau kain foil (閃布) kerana lebih ringan. Namun pelakon generasi lama masih menganggap labuci lebih menonjol di pentas.[29]
Reka bentuk kostum kebanyakannya daripada tradisi turun-temurun melalui perantis. Ada yang diwarisi gaya keluarga.[30]
Pada 1973, Yam Kim Fai menghadiahkan Loong Kim Sang, anak didiknya, set penuh kostum labuci untuk debutnya di Teater Buluh Tahun Baru Cina.[31][32]
Sebahagian kostum dari pelakon terkenal seperti Lam Kar Sing[33] dan Ng Kwun-Lai,[34] kini dipamerkan di Muzium Warisan Hong Kong.
Gaya rambut, topi, dan topi keledar
Topi dan topi keledar melambangkan status, umur dan kebolehan: sarjana dan pegawai memakai topi hitam bersayap; jeneral memakai topi keledar dengan bulu ayam pegar; askar memakai topi biasa; raja memakai mahkota. Permaisuri atau puteri memakai topi keledar berhias permata. Tindakan menanggalkan topi/helmet menandakan watak itu letih, kecewa, atau mahu menyerah kalah.
Gaya rambut juga menyatakan emosi: pahlawan menunjukkan kesedihan kalah perang dengan menghayun tocang. Wanita muda mengikat sanggul, manakala wanita berkahwin memakai ‘dai tau’ (低頭).
Dalam legenda Tiga Kerajaan, Zhao Yun dan terutama Lü Bu sering digambarkan memakai topi keledar dengan bulu ayam pegar; asalnya daripada opera Kantonis, bukan kostum tentera era mereka.
Unsur Aural
Jenis Ucapan
Pengulas membezakan antara teks nyanyian dan ucapan. Ada ucapan yang hampir sama dengan bahasa harian Kantonis, ada yang lebih halus seperti membacakan puisi, ada yang diiringi muzik dan ada yang tidak.
Opera Kantonis menggunakan bahasa Mandarin bila berkaitan kerajaan, istana atau tentera. Dialek yang digunakan ialah varian Zhōngzhōu (中州) yang berasal dari Henan. Ia mengekalkan banyak sebutan purba dari Bahasa Cina Pertengahan. Contoh: 張 dan 將 sama-sama berbunyi /tsœːŋ˥˥/ dalam Kantonis moden, tetapi dalam Zhōngzhōu masing-masing ialah /tʂɑŋ˥˥/ dan /tɕiɑŋ˥˥/.
Namun, pelakon sering menyelitkan bunyi Kantonis ketika bercakap Mandarin.
Muzik
 |
| ||||
| Masalah mendengarkan ? Sila lihat bantuan media. | |||||
Lagu opera Kantonis dibahagi kepada “gaya teater” dan “gaya pentas nyanyian” (歌壇). Muzik gaya teater boleh Cina atau Barat, manakala pentas nyanyian biasanya Barat. Empat Vokal Lelaki Agung semuanya pelakon wanita yang masyhur dalam gaya pentas nyanyian awal abad ke-20.
Instrumen barat seperti gesekan, tiupan kayu, tembaga dan instrumen elektrik digunakan. Lirik ditulis menyesuaikan melodi lakonan. Persembahan bergantung pada penghayatan emosi penyanyi.
Alat Muzik
Sebelum 1949, muzik instrumental Kantonis dipanggil ching yam. Sejak 1930-an, ia digunakan dalam opera sebagai muzik selingan atau melodi tetap untuk lirik baharu.
Penggunaan instrumen dipengaruhi budaya Timur dan Barat kerana Canton bandar pelabuhan awal, ditambah pula pengaruh kolonial Hong Kong.
Contoh: penggunaan erhu, saxophone, gitar dan conga menunjukkan kepelbagaian.
Instrumen terbahagi kepada melodi dan perkusi. Melodi termasuk erhu, gaohu, yehu, yangqin, pipa, dizi, houguan. Perkusi termasuk pelbagai gendang dan simba. Perkusi mengawal tempo, manakala gaohu mengetuai orkestra. Gaya perang menggunakan suona.
Ensemble muzik dibahagi kepada bahagian melodi dan perkusi. Corak perkusi dipanggil lo gu dim (鑼鼓點).
Lihat gambar dan dengar bunyi di halaman 1 dan halaman 2.
Istilah
Senarai istilah yang sering digunakan:
- Bulu ayam pegar (雉雞尾) – Dipasang pada helmet dalam lakonan mou (武), digunakan untuk melambangkan kemahiran dan ekspresi watak. Dipakai oleh lelaki dan wanita.
- Lengan air (水袖) – Lengan panjang beralun yang boleh dihayun seperti air, membantu gerakan ekspresif dan emosi dalam lakonan man (文).
- Gerakan tangan (手動作) – Gerakan tangan dan jari mengikut muzik serta aksi lakonan. Pelakon wanita menggenggam tangan dalam bentuk “teratai” (荷花手).
- Pergerakan bulatan/pentas (圓臺/圓台) – Gerakan berjalan asas dalam opera Kantonis. Wanita melangkah kecil dan badan terangkat untuk kesan seakan terpisah, lelaki pula melangkah besar melambangkan perjalanan jauh.
- But (高靴) – But hitam bertapak putih tinggi, dipakai lelaki dan boleh menyukarkan langkah.
- Gwo Wai (過位) – Gerakan dua pelakon menukar posisi silang ke sisi bertentangan pentas.
- Deoi Muk (對目) – Dua pelakon berjalan dalam bulatan saling berhadapan lalu kembali ke tempat asal.
- "Menolak gunung" (拉山) dan "Tangan awan" (雲手) – Gerakan asas tangan dan lengan. Paling penting dalam semua opera Cina kerana semua gerakan lain berasaskan bentuk ini.
- Langkah keluar (出步) – Kesan meluncur ketika berjalan.
- Lompatan kecil (小跳) – Lazim dalam lakonan mou (武), pelakon menghentak kaki sebelum berjalan.
- Tendangan terbang (飛腿) – Sepakan bulan sabit.
- Hayunan rambut (旋水髮) – Hayunan bulat tocang melambangkan kesedihan dan kekecewaan melampau.
- Hiasan dada/bunga (繡花) – Perhiasan berbentuk bunga di dada. Bunga merah pada lelaki menandakan dia telah bertunang.
- Cemeti kuda (馬鞭) – Pelakon menghayun cemeti sambil berjalan untuk meniru aksi menunggang kuda.
- Sifu (師傅) – Secara harfiah bermaksud guru. Gelaran rasmi bagi pelakon dan pengajar berpengalaman yang menjadi tempat murid serta pelapis belajar dan mengikut sebagai anak didik.
Rujukan
- ^ XU, JIAFENG (2021-01-18). "湾区好故事 从岭南历史探索粤剧起源和形成 (Kisah Kawasan Teluk: Menelusuri Asal Usul dan Pembentukan Opera Kantonis melalui sejarah Lingnan)". China Internet Information Center (dalam bahasa Cina). Dicapai pada 2025-03-28.
- ^ 宋, 钻友 (1994). "粤剧在旧上海的演出" (1): 64–70. Cite journal requires
|journal=(bantuan)[pautan mati kekal] - ^ Zhong, Zhe Ping (2014). "旧上海,粤剧夜夜笙歌之地". 南国红豆. 06: 51–53 – melalui HSU Database.[pautan mati kekal]
- ^ Danwu Hou (2017-10-28), 上海故事 – 324 粤剧粤乐（上）, diarkibkan daripada yang asal pada 2021-12-12, dicapai pada 2019-02-28
- ^ Cheng, Mei Po (2007). "The Trans-locality of Local Cultures in Modem China: Cantonese Opera, Music, and Songs in Shanghai, 1920s–1930s". China Agricultural University. 2007: 1–17 – melalui HSU Library Database.[pautan mati kekal]
- ^ Wordie, Jason (2002). Streets: Exploring Hong Kong Island. Hong Kong: Hong Kong University Press. ISBN 962-209-563-1.
- ^ 許, 國惠 (2016). "1950–1960年代香港左派對新中國戲曲電影的推廣". 南京大學學報（哲學·人文科學·社會科學）. 53 (2): 137–149.
- ^ "戲台上下—香港戲院與粵劇" (PDF). Hong Kong Heritage Museum Leisure And Cultural Services Department. Diarkibkan (PDF) daripada yang asal pada 9 Oktober 2018. Dicapai pada 2019-02-25.
- ^ "立法會十九題：粵劇的承傳及發展". 政府新聞網. 2009-10-21. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 November 2018. Dicapai pada 2019-03-05.
- ^ "Life-long performance record of Lam Kar Sing". Diarkibkan daripada yang asal pada 10 Mei 2019. Dicapai pada 4 Jun 2019.
- ^ Perpisahan dalam Zhu Bian Returns to Court 《朱弁回朝》 babak "送別"
- ^ Lagu 6 daripada Lam Ka Sing Best Selection 3.《情醉王大儒》 babak "供狀"
- ^ Lam bercakap mengenai perisikan dalam kalangan sekelilingnya di radio pada pertengahan 1980-an.「紅伶訴心聲」
- ^ Koleksi Klasik Lam Ka Sing (DVD) (Versi Hong Kong), episod 14.
- ^ Koleksi Klasik Lam Ka Sing (DVD) (Versi Hong Kong), episod 11 dan 12.
- ^ Lam bersemangat menyerahkan tradisinya kepada seorang pelakon muda yang menolak kerusi rodanya pada acara 2015.
- ^ "Appointments to Cantonese Opera Development Fund Advisory Committee". Diarkibkan daripada yang asal pada 4 November 2018. Dicapai pada 13 Mac 2019.
- ^ "Acknowledgement Guidelines (General)". Diarkibkan daripada yang asal pada 30 Jun 2018. Dicapai pada 13 Mac 2019.
- ^ Latar Belakang dan Objektif Dikemaskini pada Selasa, 17 Julai 2018
- ^ "The ADC expresses deep sorrow over the passing of renowned Cantonese opera veteran Chan Kim-seng". Diarkibkan daripada yang asal pada 14 Mei 2019. Dicapai pada 14 Mei 2019.
- ^ LO, W. (2015). The music culture of older adults in Cantonese operatic singing lessons. Ageing and Society, 35(8), 1614–1634. doi:10.1017/S0144686X14000439
- ^ Wai Han Lo (2016) Traditional opera and young people: Cantonese opera as personal development, International Journal of Adolescence and Youth, 22:2, 238–249, DOI: 10.1080/02673843.2016.1163503
- ^ "More on Cantonese Opera". Diarkibkan daripada yang asal pada 18 Februari 2019. Dicapai pada 20 Februari 2019.
- ^ Li, Wan Xia (2014). "清代粵港澳神功戲演出及其場所". 戲曲品味. 159: 77–79 – melalui HSU Library Database.[pautan mati kekal]
- ^ "Opera of Deities". Diarkibkan daripada yang asal pada 21 Februari 2019. Dicapai pada 20 Februari 2019.
- ^ "戲曲視窗：神功戲與香港粵劇存亡". Diarkibkan daripada yang asal pada 11 Oktober 2018. Dicapai pada 20 Februari 2019.
- ^ Chan, Sau Y. (Mac 2005). "Performance Context as a Molding Force: Photographic Documentation of Cantonese Opera in Hong Kong". Visual Anthropology. 18 (2–3): 167–198. doi:10.1080/08949460590914840. ISSN 0894-9468. S2CID 145687247.
- ^ 2010 to 2015 Time table Diarkibkan 16 Januari 2016 di Wayback Machine Persatuan Seniman Cina Hong Kong 香港八和會館 神功戲台期表
- ^ "Budaya Teater Buluh Hong Kong". HOKK fabrica. 2014-06-29. Diarkibkan daripada yang asal pada 8 Mac 2019. Dicapai pada 2019-03-07.
- ^ 知多一點點2 (2015-05-03), 粵劇智識知多的, diarkibkan daripada yang asal pada 2021-12-12, dicapai pada 2019-03-08
- ^ Maybe The Cantonese Opera Diva Diarkibkan 24 Februari 2016 di Wayback Machine 1 Januari 2016 Australia
- ^ 舞台下的龍劍笙 Diarkibkan 29 Mei 2016 di Wayback Machine 14 November 2015 Hong Kong
- ^ Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamalamkarsing - ^ Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamangkwunlai