Tidak ada referer, pengunjung mungkin datang langsung atau referer diblokir.ls. Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas
Lifestyle Khazanah Profil Baru Dram Lists Ensiklopedia
Technopedia Center
PMB University Brochure
Faculty of Engineering and Computer Science
S1 Informatics S1 Information Systems S1 Information Technology S1 Computer Engineering S1 Electrical Engineering S1 Civil Engineering

faculty of Economics and Business
S1 Management S1 Accountancy

Faculty of Letters and Educational Sciences
S1 English literature S1 English language education S1 Mathematics education S1 Sports Education
teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
  2. Ensiklopedia Bebas
  3. Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas
Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas
Koordinat: 02°44′36″N 101°41′53″E / 2.74333°N 101.69806°E / 2.74333; 101.69806
Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
(Dilencongkan daripada KLIA)
Kuala Lumpur International Airport
Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur
لاڤڠن تربڠ انتارابڠسا كوالا لومـڤـور
吉隆坡国际机场
கோலாலம்பூர் சர்வதேச விமான நிலையம்
Menara kawalan KLIA dan sebahagian lapangan terbang
Maklumat umum
Dinamakan sempenaKuala Lumpur Sunting nilai ini di Wikidata
JenisAwam
PemilikKhazanah Nasional
PengendaliMalaysia Airports
BerkhidmatLembah Klang (Selangor Tengah), Negeri Sembilan dan Melaka
LokasiSepang, Selangor, Malaysia
Koordinat02°44′36″N 101°41′53″E / 2.74333°N 101.69806°E / 2.74333; 101.69806
Hab untuk
Zon masaMST (UTC+08:00)
Tapak sesawangwww.klia.com.my
Sejarah
Dibuka27 Jun 1998; 27 tahun yang lalu (1998-06-27)
Ciri-ciri
Status penggunaanBeroperasi Sunting nilai ini di Wikidata
Ketinggian AMSL70 ft / 21 m
Landasan terbang
Arah Panjang Permukaan
meter kaki
14L/32R 4,019 13,186 Konkrit asfalt
14R/32L 4,000 13,123 Konkrit asfalt
15/33 3,960 12,992 Konkrit asfalt
Perangkaan (2022)
Penumpang25,377,000 (▲ 532.6%)
Pergerakan Kargo (tan)660,040 (▲ 30.7%)
Pergerakan Pesawat198,378 (▲ 169.3%)
Peta
Map
KUL yang terletak di Selangor
KUL
KUL
Lokasi Lapangan Terbang di Sepang, Selangor, Malaysia.
KUL yang terletak di Semenanjung Malaysia
KUL
KUL
KUL (Semenanjung Malaysia)
KUL yang terletak di Malaysia
KUL
KUL
KUL (Malaysia)
KUL yang terletak di Asia Tenggara
KUL
KUL
KUL (Asia Tenggara)
KUL yang terletak di Asia
KUL
KUL
KUL (Asia)
Catatan kaki
Rujukan: MAHB[1]
sunting · sunting di Wikidata
Lihat pendokumenan templat ini
Lihat pendokumenan templat ini

Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur (Tulisan Jawi: لاڤڠن تربڠ انتارابڠسا كوالا لومڤور); (Kuala Lumpur International Airport; singkatan: KLIA) (IATA: KUL, ICAO: WMKK), ialah sebuah Lapangan Terbang Antarabangsa di Malaysia, yang terletak di Selangor. lapangan terbang tersebut merupakan salah satu hab penerbangan yang terpenting di rantau Asia Tenggara selain Lapangan Terbang Suvarnabhumi di Bangkok, Lapangan Terbang Antarabangsa Hong Kong dan Lapangan Terbang Changi Singapura. Lapangan terbang ini merupakan lapangan terbang utama di Malaysia dan merupakan yang terbesar di negara ini. Ia terletak di daerah Sepang, Selangor dan hampir 50 kilometer jaraknya dari ibu negara, Kuala Lumpur. Dibina dengan kos mencecah AS$ 3.5 bilion[2][3], KLIA akhirnya dibuka secara rasmi pada 27 Jun 1998. Lapangan terbang ini boleh menampung sebanyak 35 juta penumpang setahun dan 1.2 juta tan metrik kargo dalam fasa pembinaannya sekarang. Lapangan terbang ini telah menduduki tempat yang ke-13 di dunia dari segi bilangan penumpang asing di mana sebanyak 24,129,748 penumpang telah menggunakan lapangan terbang ini pada tahun 2006. Pada tahun yang sama, lapangan terbang ini juga telah mengendalikan 677,446 tan metrik kargo untuk menduduki tempat ke-30 di dunia dari segi pengendalian kargo.[4]

Lapangan terbang ini diuruskan oleh Malaysia Airports Holdings Berhad (MAHB) dan Jabatan Penerbangan Awam (DCA). KLIA juga merupakan hab utama bagi Malaysia Airlines, MASkargo, AirAsia dan AirAsia X. KLIA juga merupakan perhentian untuk "Laluan Kanggaru" bagi Malaysia Airlines. Slogan lapangan terbang ini ialah "Membawa Dunia Ke Malaysia Dan Malaysia Ke Dunia" (Bringing the World to Malaysia and Malaysia to the World).

Kod IATA untuk lapangan terbang ini, KUL sebenarnya diambil daripada lapangan terbang utama Malaysia yang terdahulu, Lapangan Terbang Subang.

Lapangan terbang ini berkonsepkan "lapangan terbang dalam hutan dan hutan dalam lapangan terbang". Keadaan ini dapat memberi ketenangan kepada penumpang dan memperkenalkan suasana hutan Malaysia kepada pelancong luar negara. Lapangan terbang ini terletak di Sepang, Selangor dan ia berdekatan dengan sempadan Negeri Sembilan.

KLIA mempunyai satu Terminal Penerbangan Tambang Rendah (LCCT) yang mula beroperasi pada 26 Mac 2006 bagi menampung penumpang yang menaiki AirAsia dan juga penerbangan tambang rendah yang lain.

Sejarah

Operasi dan Statistik
Statistik Operasi[5]
Pergerakan penumpang
1998 6,524,405 2003 17,454,564
1999 13,172,635 2004 21,058,572
2000 14,732,876 2005 23,213,926
2001 14,538,831 2006 24,570,385
2002 16,398,230 2007 26,453,379
Pergerakan kargo di dalam tan (tons)
1998 156,641 2003 586,195
1999 417,068 2004 651,747
2000 510,594 2005 653,654
2001 440,864 2006 672,888
2002 527,124 2007 644,100
Pergerakan semua pesawat
1998 64,123 2003 139,590
1999 116,589 2004 164,483
2000 109,925 2005 182,537
2001 113,590 2006 183,869
2002 127,952 2007 193,710
Kaunter daftar masuk

Pelan pembinaan KLIA bermula pada tahun 1990 apabila kerajaan sedar bahawa lapangan terbang utama pada waktu itu, Lapangan Terbang Antarabangsa Subang (kini Lapangan Terbang Sultan Abdul Aziz Shah) tidak akan mampu menampung permintaan apabila bilangan penumpang meningkat pada masa hadapan. Perdana Menteri Malaysia pada masa itu, Mahathir Mohamad merupakan orang yang paling kuat menyokong pembinaan lapangan terbang ini yang akan menjadi komponen utama dalam Koridor Raya Multimedia.

Keputusan ini mencetuskan kontroversi. Lokasinya yang terletak kira-kira 50 kilometer dari Kuala Lumpur dilihat sebagai tidak menyenangkan di samping kos pembinaan yang meningkat melebihi takrifan awal. Para pengkritik juga mengatakan Subang masih boleh diperbesarkan diwalaupun kerajaan menyatakan sebaliknya. Dalam masa yang sama, kerja-kerja di Subang diteruskan semasa pembinaan KLIA. Terminal 3, terbaru di Subang dibuka pada Disember 1993 dan Terminal 2 telah diubahsuai pada 1995, hanya tiga tahun sebelum pembukaan KLIA.

Dengan tapak pembinaan seluas 100 km2, tapak pembinaan KLIA merupakan antara yang terbesar di dunia. Ia dibina di atas tanah pertanian dan tidak memerlukan pengambilan tanah kepunyaan persendirian. Plan Master KLIA adalah termasuk pembinaan lima landasan terbang, dua terminal penumpang dan dua terminal satelit bagi setiap terminal dalam tiga fasa. Fasa Pertama pembinaan termasuk pembinaan satu terminal utama diikuti dengan satu terminal satelit yang mampu menampung sebanyak 25 juta penumpang setiap tahun dan dua landasan terbang yang berfungsi sepenuhnya. Dibawah perlaksanaan Fasa Pertama, sebanyak 60 pintu penerbangan, 20 tapak pesawat tanpa pintu dengan 80 tapak pesawat, 4 hangar penyelengaraan dan 4 stesen bomba akan dibina. Perlaksanaan Fasa Kedua dan Ketiga merupakan projek pembesaran lapangan terbang sedia ada untuk menampung bilangan penumpang yang akan meningkat. Akhirnya, lapangan terbang ini akan mampu menampung sebanyak 100 juta penumpang setiap tahun apabila keseluruhan projek telah siap.

Dengan tenaga 25,000 orang buruh bekerja 24 jam sehari, lapangan terbang ini telah siap dibina selama empat setengah tahun. Lapangan terbang ini dibuka secara rasmi pada 27 Jun 1998, seminggu lebih awal dari Lapangan Terbang Antarabangsa Hong Kong tetapi semua penerbangan dipindahkan dari Subang tiga hari kemudiannya pada 30 Jun 1998. Penerbangan domestik yang pertama tiba di KLIA adalah Malaysia Airlines MH1263 dari Kuantan pada jam 7.10 pagi dan penerbangan antarabangsa pertama tiba di KLIA juga merupakan penerbangan Malaysia Airlines MH188 dari Maldives pada jam 7.30 pagi.

Pembukaan lapangan terbang ini diikuti pelbagai masalah. Sistem pembahagian tapak pesawat dan jeti penghubung terganggu, kesesakan berlaku dalam setiap bahagian lapangan terbang, dan pengurusan bagasi juga terganggu dengan penumpang yang kehilangan bagasi terpaksa menunggu hampir 5 jam untuk bagasi mereka. Kebanyakan masalah ini berjaya diselesaikan, namun sistem bagasi terus menghadapi masalah demi masalah dan kini ia diletakkan sebagai tender untuk mencari pengurusan baru pada 2007.

Lapangan terbang ini juga terpaksa menghadapi krisis kewangan Asia Timur, penyakit SARS dan wabak selsema burung yang memberi impak negatif terhadap trafik penumpang di Malaysia. Pertumbuhan trafik adalah negatif semasa krisis kewangan tersebut kerana kebanyakan syarikat penerbangan lain yang telah beroperasi di KLIA seperti All Nippon Airways, British Airways, Lufthansa, dan Northwest Airlines terpaksa menghentikan operasi setelah mengalami kerugian. Fasa Pertama lapangan terbang ini mensasarkan bilangan penumpang sebanyak 25 juta setahun tetapi pada tahun pertama operasi KLIA, bilangan penumpang hanya mencecah 13.2 juta penumpang. Walau bagaimanapun, trafik penumpang akhirnya meningkat kepada 21.1 juta penumpang pada tahun 2004 dan 23.2 juta penumpang pada tahun 2005 - walaupun masih tidak mencapai sasaran 25 juta penumpang bagi tahun 2003.

Pada tahun 2007, KLIA telah dianugerahkan sebagai lapangan terbang terbaik bagi kategori 15-25 juta penumpang dan tempat ketiga bagi lapangan terbang terbaik di Asia Pasifik dan Dunia. Anugerah ini disampaikan oleh Airports Council International Airport Service Quality (ACI-ASQ).

Nama Kuala Lumpur International Airport juga merupakan nama alternatif terdahulu bagi Lapangan Terbang Sultan Abdul Aziz Shah (SZB) di Subang.

Pelan pembinaan

Pelan induk Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur sebelum kemasukan LCCT

Dibawah Pelan Master Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur, satu landasan terbang baru dan satu terminal satelit baru akan dibina untuk membolehkan lapangan terbang ini menampung trafik penumpang yang akan meningkat. Fasa Kedua pembinaan dijangka akan membolehkan trafik penumpang mencapai 35 juta penumpang setahun pada tahun 2008 bersama pembinaan terminal satelit baru. Untuk Fasa Ketiga pembinaan (2008 dan seterusnya), lapangan terbang ini akan diperbesarkan untuk menampung sebanyak 45 juta penumpang setiap tahun pada 2012 dan 100 juta penumpang setahun pada tahun 2020. Akhirnya, tapak lapangan terbang ini akan mampu menampung pembinaan infrastuktur yang boleh menampung 100 juta penumpang setahun, 4 landasan terbang dan dua terminal mega yang dihubungkan dengan terminal satelit masing-masing pada tahun 2020. Kawasan berdekatan dengan lapangan terbang akan dimajukan dengan pembinaan kemudahan riadah untuk penumpang yang keletihan, padang golf, taman tema, pusat membeli-belah, hotel dan taman rimba air. Litar Antarabangsa Sepang yang merupakan arena perlumbaan Formula 1, Grand Prix A1, Super GT, Indy Racing League dan MotoGP juga berdekatan dengan KLIA. Terdapat permohonan untuk pembinaan monorel ke litar ini dan pelan pembinaan dijangka siap pada April 2008.

Pada November 2006, kerajaan Malaysia telah meluluskan projek pembinaan rel yang akan menghubungkan bangunan terminal utama kepada Terminal Penerbangan Tambang Murah (LCCT). Pembinaan dijadualkan bermula pada tahun 2007. Namun begitu tiada butir-butir terperinci berkenaan syarikat yang akan menjalankan projek tersebut dan tidak diketahui sama ada rel ini akan dihubungkan dengan perkhidmatan rel laju sedia ada, KLIA Ekspres.

Dengan kenaikan jumlah trafik penumpang yang menggunakan Terminal Penerbangan Tambang Murah(LCCT), Malaysia Airports Holding Berhad (MAHB), syarikat yang menguruskan KLIA telah meluluskan pembesaran LCCT bermula pada awal 2007 untuk menampung trafik penumpang yang meningkat setelah LCCT yang sedia ada hampir mencapai kapasiti penuhnya. Pembesaran LCCT juga sebagai menunjukkan sokongan kepada syarikat penerbangan tambang murah jarak jauh pertama di Malaysia, AirAsia X kerana pembesaran ini akan membolehkan pesawat wide-body yang digunakan AirAsia X untuk beroperasi di LCCT. Namun begitu LCCT merupakan penyelesaian jangka pendek dan MAHB telah mengemukakan permohonan kepada Kementerian Pengangkutan untuk membina Terminal Penerbangan Tambang Murah baru yang kekal antara bangunan terminal utama dan Terminal Satelit A untuk menggantikan LCCT sedia ada.

Projek naik taraf A380

Pihak pengurusan Lapangan Terbang Kuala Lumpur, Malaysia Airports Holding Berhad telah membelanjakan sebanyak RM135 juta (kira-kira juta) untuk menaik taraf kemudahan-kemudahan di KLIA untuk menerima pesawat Airbus A380. Kerja-kerja menaik taraf bermula pada 3 April 2006 dan dijangka siap pada 28 Mei 2007. Antara kerja-kerja yang berkenaan adalah meluaskan bahu bagi kedua-dua landasan terbang sebanyak 15 meter dan juga laluan taxi pesawat, pembinaan jeti penghubung tambahan pada tiga balai berlepas iaitu C17, C27 dan C37 dan menaik taraf aras mezzanine bagi penumpang dek atas untuk pesawat tersebut di balas berlepas.

Sejarah (Versi Lain)

Latar Belakang

Majlis pecah tanah Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur (KLIA) telah berlangsung pada 1 Jun 1993[6] apabila kerajaan di bawah Mahathir Mohamad memutuskan bahawa lapangan terbang Kuala Lumpur sedia ada, yang dahulu dikenali sebagai Lapangan Terbang Antarabangsa Subang (kini Lapangan Terbang Sultan Abdul Aziz Shah) tidak dapat menangani permintaan masa hadapan. Pembinaan lapangan terbang itu dilakukan terutamanya oleh beberapa syarikat pembinaan milik kerajaan serta Ekovest Berhad – diterajui oleh Tan Sri Datuk Lim Kang Hoo. Ia diwujudkan sebagai sebahagian daripada Koridor Raya Multimedia, pelan pembangunan besar untuk Malaysia. Ketua arkitek yang mereka bentuk terminal lapangan terbang baharu ialah arkitek Jepun Kisho Kurokawa.[7]

Selepas KLIA siap, bangunan Terminal 1 Lapangan Terbang Subang telah dirobohkan. Malaysia Airports bersetuju untuk membangunkan semula Terminal 3 yang tinggal untuk mewujudkan lapangan terbang pakar untuk pesawat turboprop dan sewa yang dikelilingi oleh kawasan kediaman dan taman perniagaan.[8] Kod lapangan terbang IATA KUL telah dipindahkan dari Lapangan Terbang Subang, yang pada masa ini hanya mengendalikan pesawat turboprop, penerbangan am dan pesawat tentera.

Tapak semasa

KLIA main entrance from the side

Tapak lapangan terbang merangkumi 100 kilometer persegi (39 bt2) 2,[9] bekas tanah pertanian dan merupakan salah satu tapak lapangan terbang terbesar di dunia. Pelan pembangunan tiga fasa yang bercita-cita tinggi menjangkakan KLIA mempunyai tiga landasan dan dua terminal setiap satu dengan dua terminal satelit.[10] Fasa Satu melibatkan pembinaan terminal utama dan satu terminal satelit, memberikan kapasiti 25 juta penumpang, dan dua landasan perkhidmatan penuh. Lapangan terbang Fasa Satu mempunyai enam puluh jeti perhubungan, dua puluh tempat letak kereta terpencil dengan lapan puluh tempat letak pesawat, empat hangar penyelenggaraan dan balai bomba. Fasa Kedua, direka untuk meningkatkan kapasiti kepada 35 juta penumpang setahun, sebahagian besarnya telah lengkap. Fasa Tiga dijangka meningkatkan kapasiti kepada 100 juta penumpang setahun.[10]

pembukaan besar-besaran

Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur telah dirasmikan secara rasmi oleh Yang di-Pertuan Agong yang kesepuluh, Tuanku Ja'afar dari Negeri Sembilan, pada 27 Jun 1998 jam 20:30 MST. Ketibaan domestik pertama ialah Malaysia Airlines penerbangan MH1263 dari Kuantan pada 07:10 MST. Ketibaan antarabangsa pertama ialah penerbangan Malaysia Airlines MH188 dari Malé pada 07:30 MST. Pelepasan domestik pertama ialah penerbangan Malaysia Airlines MH1432 ke Langkawi pada 07:20 MST; pelepasan antarabangsa pertama ialah penerbangan Malaysia Airlines MH84 ke Beijing pada 09:00 MST.[11]

Perasmian

Perasmian lapangan terbang itu ditandai dengan pelbagai masalah. Sistem peruntukan jambatan udara dan teluk rosak, dengan barisan beratur di seluruh lapangan terbang dan pengendalian bagasi rosak. Beg telah hilang, dan terdapat menunggu lebih lima hingga tujuh jam.[12] Kebanyakan isu ini telah diselesaikan akhirnya, walaupun sistem pengendalian bagasi telah dibelenggu masalah sehingga ia disediakan untuk tender penggantian lengkap pada tahun 2007.

Lapangan terbang mengalami pengurangan trafik yang sangat teruk dengan pengurangan umum dalam aktiviti ekonomi yang disebabkan oleh wabak krisis kewangan Asia 1997, SARS, selesema burung (selesema burung), krisis kewangan 2007–2008, pandemi selesema babi 2009 dan pandemi COVID-19. Lapangan terbang ini juga sebahagian besarnya dibayangi oleh Lapangan Terbang Changi yang lebih terkenal di peringkat antarabangsa yang terletak kira-kira 300 kilometer (190 bt) ke selatan di Singapura, terutamanya berkaitan penerbangan sambungan oleh pelbagai syarikat penerbangan atau Rakyat Malaysia terutamanya yang tinggal di bahagian selatan negara (cth. Johor) lebih gemar melancong melalui Changi daripada di KLIA.

Tahun pertama pembukaan serta-merta menyaksikan pengurangan bilangan penumpang kerana beberapa syarikat penerbangan, termasuk All Nippon Airways (disambung semula pada 1 September 2015), British Airways (dipulihkan pada 28 Mei 2015 hingga 28 Mac 2021[13]), Lufthansa (disambung semula antara 28 Mac 2004[14] hingga 28 Februari 2016)[15] dan Northwest Airlines, menamatkan perkhidmatan mereka yang merugikan ke KLIA. Tahun penuh pertama KLIA beroperasi pada 1999, dalam manifestasi Fasa Satu (kapasiti 25 juta penumpang setahun), menyaksikan hanya 13.2 juta penumpang.[16] Jumlah penumpang akhirnya meningkat kepada 21.1 juta pada 2004 dan 47 juta pada 2013[17] — walaupun kurang daripada anggaran asalnya 25 juta penumpang setahun menjelang 2003.

Operasi dan infrastruktur

Rencana utama: Operasi dan infrastruktur Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur

KLIA memperlihatkan satu jumlah ciri-ciri reka bentuk moden yang membantu dalam operasi efektif di lapangan terbang.

Terminal

Kompleks Terminal Penumpang (PTC) telah direkabentuk untuk membolehkan cahaya matahari masuk ke dalam bangunan dan meneranginya secara semulajadi. Justeru, jumlah panel kaca dipasang pada bumbung bangunan ini amat besar dan terdapat ruang-ruang antara unit bumbung yang membolehkan cahaya matahari ditapis masuk ke dalam bangunan. Kompleks ini terdiri dari 3 bangunan - Bangunan Terminal Utama, Bangunan Satelit dan Balai Berlepas. Selain dari sebuah hotel yang mempunyai 80 bilik di Bangunan Satelit, terdapat juga hotel 5 bintang Pan Pacific KLIA yang mempunyai 450 bilik terletak lima minit perjalanan dari Bangunan Terminal Utama yang dihubungkan dengan laluan berbumbung. Perkhidmatan kenderaan buggy yang kerap dan percuma juga disediakan untuk pergi ke hotel tersebut. Pusat-pusat membeli-belah juga berada di dalam satu kawasan seluas 85,000 meter persegi.

Bangunan terminal utama dan balai berlepas

Bangunan Terminal Utama
Pesawat Boeing 737 AirAsia dan Malaysia Airlines di Balai Berlepas

Bangunan Terminal Utama terletak di antara kedua-dua landasan terbang. Bangunan ini terdiri dari 39 unit bumbung persegi untuk membolehkan bangunan ini diperbesarkan di masa hadapan. Terdapat sebanyak 216 kaunter daftar masuk, diatur dalam 6 barisan, dan dilabel menggunakan abjad A sehingga M (tidak termasuk I). Perkhidmatan daftar masuk multi juga disediakan untuk para penumpang yang tiba, berlepas atau transit. Terdapat 61 dan 69 kaunter imigresen masing-masing untuk penumpang yang berlepas dan penumpang yang tiba, 16 kaunter pemindahan, 32 kaunter kastam dan juga 12 tali penghubung bagasi (10 untuk penumpang antarabangsa dan 2 untuk penumpang domestik). Pada 12 Februari 2007, Malaysia Airports memperkenalkan kios daftar masuk sendiri bersepadu untuk para penumpang. Syarikat penerbangan yang pertama sekali menggunakan sistem ini adalah KLM. Sebanyak 24 kios tambahan akan dipasang kemudian oleh pengendali lapangan terbang.

Balai berlepas merupakan bangunan berbentuk segi empat tepat yang bersambung dengan Bangunan Terminal Utama berfungsi sebagai terminal berlepas dan ketibaan untuk penerbangan domestik. Pada masa kini, Malaysia Airlines menggunakan terminal ini untuk penerbangan-penerbangan domestik. Tetapi bangunan ini tidak lagi digunakan oleh syarikat-syarikat penerbangan tambang murah (AirAsia pernah menggunakan terminal ini sebelum pembinaan Terminal Penerbangan Tambang Murah, LCCT). Di bahagian utara, terminal ini hanya mampu mengendalikan pesawat narrow-body (Boeing 737, Airbus A320). Sebaliknya, terminal ini dapat mengendalikan pesawat sebesar Boeing 747 di bahagian selatan. Oleh kerana bangunan ini terlalu panjang, banyak travelator dipasang dalam balai ini untuk membantu pergerakan para penumpang.

Antara kemudahan-kemudahan yang terdapat dalam Balai berlepas termasuk mesin ATM, pusat kecergasan, bilik sembahyang, bilik merokok, perkhidmatan kesihatan, ruang menunggu syarikat penerbangan, ruang pameran khas mengenai sejarah KLIA, kaunter maklumat dan kios maklumat elektronik. Malaysia Airports Holding Berhad memperoleh 65% daripada keuntungannya setiap tahun melalui sumber-sumebr selain penerbangan, dengan 35% keuntungan melalui sewa tapak perniagaan dan sebahagian kecil daripada hasil jualan. Terdapat pelan permohonan untuk menambah luas dan meningkatkan penggunaan tapak niaga di Bangunan Terminal Utama dan Balai Berlepas, tetapi cadangan ini telah ditangguhkan sempena Tahun Melawat Malaysia 2007.

Terminal satelit A

Terminal Satelit A

Bagunan seluas 143,404 meter persegi ini mengendalikan penerbangan-penerbangan antarabangsa di KLIA. Para penumpang harus menggunakan Aerotren untuk pergi ke bangunan ini dari Bangunan Terminal Utama. Terdapat pelbagai jenis kedai bebas cukai dan butik-butik berjenama yang berprestij di sini. Antara jenama-jenama tersebut adalah Burberry, Dunhill, Mont Blanc, dan Mango yang membuka butik lapangan terbang pertamanya di benua Asia. Minuman alkohol dan minyak wangi adalah sangat popular dan menyumbang kepada lebih separuh daripada hasil jualan diikuti dengan jam tangan dan produk tembakau. Lebih-lebih lagi, Terminal Satelit A juga memuatkan Notel Transit Airside dan beberapa ruang menunggu syarikat-syarikat penerbangan seperti Dynasty Lounge untuk China Airlines, Golden Lounge untuk penumpang antarabangsa Malaysia Airlines dan Silver Kris Lounge untuk Singapore Airlines.

Di bawah pelan peningkatan penggunaan ruang perniagaan Malaysia Airports Berhad, penggunaan ruang perniagaan di Bangunan Satelit A akan dimaksimumkan untuk meningkatkan keuntungan yang diperoleh daripada sewa tapak perniagaan dan peratusan hasil jualan daripada 35% kepada 50% menjelang tahun 2010. Selepas proses pembaharuan selesai, sebuah Jungle Boardwalk yang pertama di dunia akan siap dibina dan aras mezzanine yang lebih besar untuk menampung kedai-kedai makanan dan galeri pemantauan.

Bekas terminal penerbangan tambang murah

Terminal Penerbangan Tambang Murah KLIA

Kawasan terminal penerbangan tambang murah (LCCT) seluas 36,000 meter persegi (390,000 ka2) ini yang kini tidak beropersai telah dibuka di Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur pada 23 Mac 2006 untuk menampung bilangan pengguna penerbangan tambang murah yang semakin meningkat, terutamanya penumpang syarikat penerbangan Malaysia "tanpa bawaan", AirAsia. Terminal itu direka dan dibina mengikut keperluan penerbangan tambang murah (LCC), dengan kemudahan terminal terhad. Seperti yang diminta oleh syarikat penerbangan kos rendah, terminal tidak menyediakan jambatan udara, tidak ada kemudahan pemindahan, kemudahan kereta api, dan kemudahan lain yang disediakan di terminal sepenuhnya. LCCT terletak di dalam Zon Sokongan Udara, dan sejak itu berhenti beroperasi pada 9 Mei 2014 dan semua penerbangan tambang murah kini beroperasi dari klia2.

KLIA2 (Terminal 2)

KLIA2 (Terminal 2) adalah terminal penerbangan tambang murah yang baru di Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur (KLIA), Malaysia. Terminal ini terletak 2 kilometer dari Bangunan Utama Terminal KLIA (MTB). KLIA2 dibina untuk menampung pertumbuhan pesat dalam pelancongan tambang murah di rantau ini dan akan menggantikan Terminal Penerbangan Tambang Murah (LCCT). KLIA2 dibuka pada 2 Mei 2014 dan semua operasi penerbangan di LCCT berpindah ke KLIA2 pada 9 Mei 2014.[18]

Terminal Udara Bandaraya Kuala Lumpur

Terminal Udara Bandaraya Kuala Lumpur (KLCAT) adalah terminal maya tambahan KLIA yang menyediakan khidmat daftar masuk. KLCAT menerima pengiktirafan daripada International Air Transport Association (IATA) dan mempunyai kod IATA XKL. Pada masa ini, hanya 4 syarikat penerbangan menawarkan khidmat daftar masuk, Cathay Pacific, Emirates Airline, Malaysia Airlines dan Royal Brunei Airlines. Namun situasi ini tidak akan berpanjangan kerana 10 AirportConnect CUTE (Common Use Terminal Equipment) kepunyaan SITA akan dipasang pada 10 kaunter daftar masuk di KLCAT yang membolehkan semua syarikat penerbangan lain menawarkan perkhidmatan daftar masuk di tengah-tengah bandaraya Kuala Lumpur. Selain daripada khidmat daftar masuk, pengendali terminal maya ini, Express Rail Link Sdn Bhd yang juga mengendalikan KLIA Ekspres bercadang untuk melancarkan perkhidmatan menuntut bagasi bermula Januari 2008 yang membolehkan para penumpang untuk menuntut bagasi mereka dan mengisyhtiharkan barang-barang cukai mereka di KLCAT.

Anugerah dan pengiktirafan

Sejak perasmian KLIA pada 27 Jun 1998, lapangan terbang ini telah mendapat pelbagai anugerah daripada organisasi-organisasi antarabangsa di seluruh dunia seperti Skytrax dan International Air Transport Association (IATA).

Komitmen yang diberikan KLIA dalam mempromosikan tanggungjawab menjaga alam sekitar kepada para penumpangnya menerima pengiktirafan oleh Green Globe. KLIA juga merupakan satu-satunya lapangan terbang di dunia yang menerima sijil Green Globe 21 pada tahun 2004 dan seterusnya. Dengan usaha yang berterusan untuk menyediakan perkhidmatan yang terbaik kepada penggunanya, lapangan terbang ini telah diiktiraf sebagai antara lima lapangan terbang terbaik di dunia.

Selain itu, KLIA juga merupakan lapangan terbang yang pertama sekali di dunia untuk dianugerahkan sijil Airport Service Quality (ASQ) Assured daripada Airports Council International (ACI).

Pengangkutan

Pengangkutan antara terminal

Rencana utama: Aerotrain (KLIA)
Stesen aerotren di Bangunan Satelit

Bangunan Terminal Utama dan Terminal Satelit KLIA dihubungkan dengan Aerotren (KLIA Automated People Mover) yang beroperasi dalam kekerapan 3 hingga 5 minit. Tren tiga gerabak tanpa pemandu ini bergerak di atas landasan yang ditinggikan dan juga dibawah laluan teksi pesawat. Perjalanan antara kedua-dua terminal mengambil masa lebih kurang dua minit, dan setiap tren yang boleh memuatkan 250 penumpang dalam satu masa mampu membawa seramai 3,000 penumpang sejam pada kelajuan maksimum 56 km/j (35 mph). Tren ini merupakan satu-satunya pengangkutan untuk penumpang keluar dan masuk dari terminal satelit.

Kereta api

Rencana utama: Express Rail Link

Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur dihubungkan dengan hab pengangkutan KL Sentral di pusat bandar melalui Express Rail Link (ERL) sepanjang 57 km (35 bt). Terdapat dua stesen ERL di lapangan terbang ini: Stesen ERL KLIA di Bagunan Terminal Utama dan stesen klia2 di Gateway@klia2. Terdapat dua perkhidmatan tren ERL di lapangan terbang ini:

  • KLIA Ekspres: Perkhidmatan khas tren lapangan terbang yang berkhidmat tanpa-henti antara KL Sentral and KLIA. Perjalanan ini mengambil masa 28 minit ke/dari KLIA, dan 33 minit ke/dari klia2 dengan tren berhenti selama dua minit di KLIA. Terminal KLIA Ekspres di KL Sentral kini dikenali sebagai Terminal Udara Bandar KL (KL CAT), yang mempunyai kod IATA sendiri, XKL. KL CAT menawarkan perkhidmatan daftar masuk penerbangan sehingga dua jam sebelum waktu berlepas penerbangan untuk penumpang menggunakan Cathay Pacific, Emirates, Etihad Airways, Malaysia Airlines, Malindo Air dan Royal Brunei Airlines.
  • KLIA Transit: Sebuah perkhidmatan rel komuter yang berhenti di tiga stesen tambahan (Bandar Tasik Selatan, Putrajaya/Cyberjaya dan Salak Tinggi) antara KL Sentral dan KLIA. Perjalan ini mengaambil masa 35 minit ke/dari KLIA dan 39 minit ke/dari klia2. Perkhidmatan daftar masuk tren hanya dilakukan melalui kiosk automatik di stesen KLIA Transit.

Teksi dan limosin

Perkhidmatan teksi dan limosin lapangan terbang disediakan oleh Airport Limo. Perkhidmatan teksi dan limosin ini boleh didapati di kaunter Teksi dan Limosin. Perkhidmatan ini disediakan dari lapangan terbang ke pelbagai destinasi di Lembah Kelang dan seluruh Semenanjung Malaysia. Tambang harus dibayar di kaunter dan jumlah bayaran ditentukan berdasarkan zon destinasi. Caj tambahan dikenakan untuk perkhidmatan antara jam 12.00 tengah malam dan 6.00 pagi. Para penumpang dinasihatkan melihat Fare Table untuk maklumat lanjut berkenaan dengan caj.

Syarikat penerbangan dan destinasi

Penumpang

PenerbanganDestinasi
Air Arabia Sharjah[19]
Air China Beijing–Capital, Chengdu–Tianfu[20]
Air India Delhi[21]
Air Macau Macau[22]
Air Mauritius Mauritius
AirAsia Ahmedabad,[23] Alor Setar, Amritsar,[24] Balikpapan,[25] Banda Aceh,[26] Bandar Seri Begawan, Bangkok–Don Mueang, Banjarmasin (begins 20 October 2025),[27] Bengaluru, Bintulu, Chennai, Chiang Mai, Colombo–Bandaranaike, Da Lat,[28] Da Nang, Darwin,[29] Denpasar, Dhaka, Guangzhou,[30] Guilin,[31] Hanoi, Ho Chi Minh City, Hong Kong, Hyderabad, Jaipur,[23] Jakarta–Soekarno-Hatta, Jieyang, Johor Bahru,[32] Kaohsiung,[33] Kochi, Kolkata, Kota Bharu, Kota Kinabalu, Kozhikode,[34] Krabi, Kuala Terengganu, Kuching, Kunming,[30] Labuan, Labuan Bajo,[35] Langkawi, Lombok, Lucknow,[36] Macau,[30] Makassar, Malé, Manila, Medan, Miri, Nanning, Nha Trang,[37] Padang, Palembang,[38]Pekanbaru, Penang, Perth,[39] Phu Quoc,[37] Phuket, Kota Pontianak (dimulakan semula 12 September 2025[40][41][42][43][44][45][46]), Quanzhou,[31] Sandakan, Semarang (resumes 5 September 2025),[38] Shenzhen,[30] Sibu, Sihanoukville,[47] Singapore, Tawau, Thiruvananthapuram,[48] Tiruchirappalli, Vientiane,[49] Yogyakarta–International
AirAsia Cambodia Phnom Penh,[50] Siem Reap,[51] Sihanoukville[51]
AirAsia X Almaty,[52] Beijing–Daxing,[53] Changsha, Chengdu–Tianfu,[31] Chongqing,[54] Delhi,[55] Denpasar,[56] Hangzhou,[30] Istanbul–Sabiha Gökçen (begins 14 November 2025),[57] Karachi,[58] Melbourne,[59] Nairobi–Jomo Kenyatta (ends 1 September 2025),[60][61] Osaka–Kansai,[62] Seoul–Incheon, Shanghai–Pudong,[30] Sydney,[63] Taipei–Taoyuan,[64] Tashkent (begins 15 October 2025),[65] Tokyo–Haneda, Xi'an[66]
Seasonal: Jeddah,[64] Sapporo–Chitose[perlu rujukan]
All Nippon Airways Tokyo–Haneda, Tokyo–Narita
Batik Air Jakarta–Soekarno-Hatta[67]
Batik Air Malaysia Alor Setar,[68] Bangkok–Don Mueang, Batam,[69] Bengaluru,[70] Bintulu,[71] Brisbane,[72] Changsha,[73] Chengdu–Tianfu,[74] Colombo–Bandaranaike (resumes 11 December 2025),[75] Da Nang,[76] Delhi, Denpasar, Dhaka, Dili,[77] Dubai–International,[78] Guangzhou,[79] Haikou, Hanoi, Hat Yai,[80] Hong Kong,[81] Jakarta–Soekarno-Hatta, Jeddah,[82] Johor Bahru,[83] Karachi,[84] Kathmandu, Kochi,[85] Kota Bharu,[86] Kota Kinabalu, Krabi,[80] Kuching, Kunming,[69] Lahore, Langkawi, Lombok,[87] Malé, Medan,[88] Melbourne,[89] Miri,[71][90] Mumbai, Naha,[91] Osaka–Kansai (resumes 15 December 2025),[92] Palembang (begins 12 September 2025),[93] Pekanbaru, Penang, Perth, Phuket,[94] Sandakan,[71] Seoul–Incheon,[95] Sibu,[96] Singapore, Surabaya,[97] Sydney,[98] Taipei–Taoyuan,[99] Tashkent,[100] Tawau,[96] Tiruchirappalli, Tokyo–Narita,[101] Xiamen,[73] Zhengzhou[74]
Seasonal: Harbin (begins 22 December 2025)[102]
Charter: Dunhuang[103], Guilin[104], Huangshan[105], Ordos[106]
Biman Bangladesh Airlines Dhaka
British Airways London–Heathrow[107]
Cambodia Airways Phnom Penh[108]
Cathay Pacific Hong Kong[109]
Cebu Pacific Manila
China Airlines Taipei–Taoyuan
China Eastern Airlines Beijing–Daxing,[110] Hangzhou,[111] Kunming,[112] Lanzhou,[113] Nanjing,[114] Shanghai–Pudong, Wuhan,[115] Xi'an[116]
China Southern Airlines Changsha,[117] Guangzhou, Shenzhen,[118] Urumqi,[119] Zhengzhou[120]
Citilink Jakarta–Soekarno-Hatta[121]
Emirates Dubai–International
Ethiopian Airlines Addis Ababa, Singapore[122]
Etihad Airways Abu Dhabi
EVA Air Taipei–Taoyuan
Firefly Haikou,[123] Johor Bahru,[124] Kota Bharu,[124] Kota Kinabalu,[124] Kuala Terengganu,[124] Kuching,[124] Penang,[125] Sibu (begins 3 September 2025),[124] Singapore,[124] Tawau[124]
FitsAir Colombo–Bandaranaike[126]
Garuda Indonesia Jakarta–Soekarno-Hatta
Hainan Airlines Haikou[127]
Himalaya Airlines Kathmandu
IndiGo Bengaluru,[128] Chennai
Indonesia AirAsia Denpasar, Jakarta–Soekarno-Hatta, Lombok, Medan, Surabaya
Iraqi Airways Baghdad[129]
Japan Airlines Tokyo–Narita
Jiangxi Air Nanchang[130][131]
Juneyao Air Shanghai–Pudong[132]
KLM Amsterdam, Jakarta–Soekarno-Hatta[133]
Korean Air Seoul–Incheon
Loong Air Xi'an[134]
Malaysia Airlines Adelaide, Ahmedabad,[135] Alor Setar, Amritsar,[136] Auckland, Balikpapan,[137] Bangkok–Suvarnabhumi, Beijing–Daxing, Bengaluru, Bintulu, Brisbane (resumes 29 November 2025),[138] Chennai, Chiang Mai,[139] Colombo–Bandaranaike, Da Nang,[139] Delhi, Denpasar, Dhaka, Doha,[140] Guangzhou, Hanoi, Ho Chi Minh City, Hong Kong, Hyderabad, Jakarta–Soekarno-Hatta, Jeddah, Johor Bahru,[141] Kathmandu, Kochi, Kolkata,[142] Kota Bharu, Kota Kinabalu, Kuala Terengganu, Kuantan, Kuching, Labuan, Langkawi, London–Heathrow, Makassar,[143] Malé,[139] Manila, Medan, Medina, Melbourne, Miri, Mumbai, Osaka–Kansai, Paris–Charles de Gaulle,[144] Pekanbaru, Penang, Perth, Phnom Penh (ends 8 September 2025),[145] Phnom Penh–Techo (begins 9 September 2025),[145] Phuket, Sandakan, Seoul–Incheon, Shanghai–Pudong, Sibu, Singapore, Surabaya, Sydney, Taipei–Taoyuan, Tawau, Thiruvananthapuram,[135] Tokyo–Narita, Xiamen,[146] Yangon, Yogyakarta–International[147]
Myanmar Airways International Yangon
Nepal Airlines Kathmandu
Oman Air Muscat
Pakistan International Airlines Islamabad,[148] Lahore[149]
Philippine AirlinesManila
Qatar Airways Doha
Qingdao Airlines Qingdao[150]
Royal Brunei Airlines Bandar Seri Begawan
Saudia Jeddah, Medina
Scoot Singapore
Shanghai Airlines Changchun,[151] Shanghai–Pudong,[152] Yuncheng[151]
Shenzhen Airlines Shenzhen
Sichuan Airlines Chengdu–Tianfu[153]
Singapore Airlines Singapore
Spring Airlines Shanghai–Pudong (begins 1 December 2025)[154]
SriLankan Airlines Colombo–Bandaranaike
Starlux Airlines Taipei–Taoyuan[155][156]
Super Air Jet Banda Aceh,[157] Padang,[158] Pekanbaru
Thai AirAsia Bangkok–Don Mueang, Hat Yai
Thai Airways International Bangkok–Suvarnabhumi
TransNusa Jakarta–Soekarno-Hatta[159]
Turkish Airlines Istanbul, Sydney[160]
Turkmenistan Airlines Ashgabat[161]
US-Bangla Airlines Dhaka
Uzbekistan Airways Tashkent
VietJet Air Da Nang (begins 26 October 2025),[162] Hanoi,[163] Ho Chi Minh City[164]
Vietnam Airlines Hanoi,[165] Ho Chi Minh City
XiamenAir Chongqing,[166] Fuzhou, Xiamen
Seasonal: Hangzhou (resumes 30 September 2025, ends 8 October 2025)[167]

Kargo

PenerbanganDestinasi
Cargolux Baku, Chicago–O'Hare, Luxembourg, Singapura, Zhengzhou[168]
China Airlines Cargo Taipei–Taoyuan
FedEx Express Guangzhou, Pulau Pinang
Garuda Cargo Jakarta–Soekarno–Hatta
Korean Air Cargo Pulau Pinang, Seoul–Incheon
My Indo Airlines Jakarta–Soekarno–Hatta
MASkargo Amsterdam,[169] Bangkok–Suvarnabhumi,[170] Bengaluru, Chongqing,[171] Delhi,[170] Dhaka, Guangzhou,[171] Hanoi, Bandaraya Ho Chi Minh, Hong Kong, Jakarta–Soekarno–Hatta, Kota Kinabalu, Kuching, Labuan,[172] Makau, Manila, Mumbai, Pulau Pinang, Shanghai–Pudong, Sydney, Taipei–Taoyuan, Tokyo–Narita[173]
My Jet Xpress Airlines Chennai, Kota Kinabalu, Singapura
Silk Way Airlines Amsterdam, Baku,[174] Frankfurt
Turkish Cargo Bandaraya Ho Chi Minh, Istanbul[175]
UPS Airlines Pulau Pinang,[176] Shenzhen
World Cargo Airlines Bandaraya Ho Chi Minh, Johor Bahru, Kota Bharu, Kota Kinabalu, Kuching, Makau, Miri, Pulau Pinang, Sibu, Tawau

Kumpulan Rujukan


Nota


Galeri Pesawat di KLIA

Galeri Terminal KLIA

Pandangan panorama Bangunan Terminal Utama
  • Pan Pacific Hotel di KLIA
    Pan Pacific Hotel di KLIA
  • Jambatan yang menghubungkan Terminal Utama dengan Pan Pacific Hotel
    Jambatan yang menghubungkan Terminal Utama dengan Pan Pacific Hotel
  • Pemandangan dalam terminal satelit
    Pemandangan dalam terminal satelit
  • Kawasan menuntut bagasi
    Kawasan menuntut bagasi
  • Menara Kawalan
    Menara Kawalan

Kemalangan dan Insiden

  • Pada 2001, sebuah pesawat Boeing 747 Saudi Arabian Airlines mengalami kerosakan teruk di bahagian depan pesawat setelah termasuk ke dalam parit monsun besar ketika sedang ditarik dari hangar ke pintu penumpang sebelum perjalanan pulang ke Arab Saudi. Tiada kecederaan serius berlaku antara 6 anak kapal pesawat tersebut.
  • 14 Julai 2007 – sebuah jeti penumpang bergerak secara tiba-tiba menyebabkan kerosakan pada pintu masuk sebuah Airbus A330 Malaysia Airlines yang akan berlepas ke Beijing. Jeti penumpang tersebut tidak digunakan pada masa itu, dan tiada kecederaan di kalangan anak kapal dan penumpang.[177]
  • 15 Oktober 2007 – seorang lelaki warganegara Palestin telah menyelinap dan bersembunyi dalam gear pendaratan pesawat untuk penerbangan SQ119 dari KLIA ke Lapangan Terbang Changi, Singapura. Dia kemudiannya dijumpai di Singapura apabila terjatuh setinggi 2.4 meter daripada roda pendaratan selepas pesawat tersebut tiba di Singapura. Walaupun mengharungi udara yang sejuk dan tipis semasa penerbangan, lelaki tersebut masih hidup tetapi telah ditahan di Singapura. Pihak KLIA masih menyiasat bagaimana lelaki ini berjaya melepasi kawalan keselamatan KLIA.[178]
  • 9 April 2008 – Perompak bersenjata menembak enam orang dalam rompakan tiga minit dan melarikan diri bersama wang tunai RM 3.5 juta. Kejadian ini berlaku pada 7.30 pm di pintu 8 apabila dua penukar wang dan dua pengawal keselamatan berjalan ke arah pintu diserbu oleh enam orang dari sebuah kenderaan BMW. Mangsa tercedera teruk tetapi dalam keadaan stabil.[179]
  • 9 Januari 2009 – Suatu kebakaran kecil tercetus di terminal Penerbangan Tambang Rendah, mematikan terminal untuk dua jam dan menundakan 20 penerbangan. Kebakaran tersebut disebabkan oleh percikan kimpalan di kawasan pembinaan terminal tersebut.[180]
  • 3 Mac 2011 – 56 penerbangan di Lapangan Terbang Antarabangsa KL ditunda selepas sebuah bom, dipercayai daripada Perang Dunia Kedua, umpai di tapak pembinaan KLIA2.

Rujukan

  1. ^ [https://mahb.listedcompany.com/newsroom/MAHB_Traffic_Shanpshot_-_December_2022.pdf.
  2. ^ name="KLIA History"
  3. ^ "History of KLIA". JPAM KLIA. 1998. Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-03-05. Dicapai pada 2008-12-16.
  4. ^ "30 Busiest Airport in the World". ACI Asia Pacific. Julai 2007. Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-04-04. Dicapai pada 2008-12-16.
  5. ^ Malaysia Airports Holding Berhad KLIA Operational Statistics[pautan mati kekal], MAHB, dicapai pada 31 Disember 2008
  6. ^ "KLIA/KLIA2". Dive Into Malaysia (dalam bahasa Inggeris). 25 March 2019. Dicapai pada 2019-08-01.
  7. ^ "KISHO KUROKAWA".
  8. ^ "WCT buys 60% stake in Subang Skypark". The edge markets. 2018. Dicapai pada 7 October 2022.
  9. ^ "History of KLIA". 1998. Diarkibkan daripada yang asal pada 5 March 2008.
  10. ^ a b "Phases of KLIA". 1998. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 August 2015.
  11. ^ "First Flights of Kuala Lumpur International Airport". Department of Civil Aviation KLIA Branch. 1998. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 October 2007.
  12. ^ "KLIA's opening marked with problems". Lim Kit Siang Media Release. July 1998.
  13. ^ "British Airways axes Kuala Lumpur, suspends Sydney and Bangkok till November". Mainly miles. 17 December 2020. Dicapai pada 22 October 2022.
  14. ^ "Lufthansa to resume flights to KL next March". Travel Weekly Asia. 18 December 2003. Dicapai pada 13 February 2020.
  15. ^ "Lufthansa to discontinue Kuala Lumpur service from March 2016". vimanphotography. 17 December 2015. Dicapai pada 13 February 2020.
  16. ^ "Passengers at Kuala Lumpur Airport up despite fewer airlines". Asian Economic News. 6 August 2001. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 October 2015.
  17. ^ "Airport Traffic Report" (PDF). 1998. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 3 March 2016. Dicapai pada 20 April 2014.
  18. ^ "klia2 receives ICAO nod, first landing". Dicapai pada 25 April 2014.
  19. ^ "Air Arabia to resume flights to Kuala Lumpur in 2023". Business Traveller. Dicapai pada 15 December 2022.
  20. ^ "国航、南航、厦航、全日空、汉莎等20家国内外航司7月国际/地区航班计划". Dicapai pada 12 July 2023.
  21. ^ "AIR INDIA RESUMES DELHI – KUALA LUMPUR FROM MID-SEP 2024". Aeroroutes. Dicapai pada 8 July 2023.
  22. ^ "Air Macau resumes Kuala Lumpur service From Jan 2024". Aeroroutes. Dicapai pada 15 December 2023.
  23. ^ a b "AIRASIA NS24 INDIA NETWORK ADDITIONS". Aeroroutes. Dicapai pada 17 January 2024.
  24. ^ "AirAsia Adds Kuala Lumpur – Amritsar Service From Oct 2024". Aeroroutes. Dicapai pada 3 September 2024.
  25. ^ "AirAsia Resumes Kuala Lumpur – Balikpapan Route in 1Q23". Aeroroutes. 4 January 2023. Dicapai pada 4 January 2023.
  26. ^ "Resmi! AirAsia Akan Terbangi Rute Banda Aceh–Kuala Lumpur Oktober Nanti". Instagram via @infobandaaceh. Dicapai pada 15 September 2022.
  27. ^ Huda, Nurholis; Hakim, Budi Arif Rahman. "Rute Banjarmasin-Kuala Lumpur Dimulai 20 Oktober 2025, Imigrasi Siapkan Personel dan Konter". banjarmasin.tribunnews.com (dalam bahasa Indonesian). banjarmasin.tribunnews.com. Dicapai pada 18 August 2025.CS1 maint: unrecognized language (link)
  28. ^ "AIRASIA RESUMES KUALA LUMPUR – DA LAT ROUTE IN NW24". Aeroroutes. Dicapai pada 7 August 2024.
  29. ^ "AirAsia Direct Darwin-Kuala Lumpur Route Launched". miragenews.com. Mirage.News. 16 March 2025. Dicapai pada 17 March 2025.
  30. ^ a b c d e f "AirAsia Feb/Mar 2023 Gradual Service Resumptions to China / Macau". Aeroroutes. Dicapai pada 26 January 2023.
  31. ^ a b c "AirAsia / AirAsia X Mainland China routes resumption from June 2023". Aeroroutes. Dicapai pada 16 May 2023.
  32. ^ "Tambang Murah dan Khidmat Yang Baik Dengan AirAsia | eXplorasa". Explorasa.my. 15 March 2014. Dicapai pada 16 March 2022.
  33. ^ "AirAsia resumes Kuala Lumpur – Kaohsiung service from Nov 2022". Aeroroutes. 7 October 2022. Dicapai pada 9 October 2022.
  34. ^ "AirAsia to fly from five more Indian cities by year-end".
  35. ^ Media, Kompas Cyber (12 June 2024). "AirAsia Buka Rute Kuala Lumpur-Labuan Bajo pada September 2024". travel.kompas.com. Dicapai pada 12 June 2024.
  36. ^ Liu, Jim (20 June 2024). "AIRASIA PLANS LUCKNOW SEP 2024 LAUNCH". Aeroroutes. Dicapai pada 20 June 2024.
  37. ^ a b "AirAsia May - Oct 2022 International Operations Update - 08MAY22". Dicapai pada 13 June 2022.
  38. ^ a b "AirAsia Adds Routes to Palembang and Semarang". Tempo.co. Dicapai pada 17 June 2025.
  39. ^ "AirAsia suspends Kuala Lumpur-Perth A320 flights till December 2024". Aeroroutes. Dicapai pada 17 October 2024.
  40. ^ Utusan Borneo (26 Julai 2025). "AirAsia lancar dua laluan baharu dari KL dan Kuching ke Pontianak". www.utusanborneo.com.my. Utusan Borneo (Malaysia). Dicapai pada 26 Julai 2025. AirAsia Malaysia (kod penerbangan AK) terus memperkukuh kedudukannya sebagai syarikat penerbangan dengan rangkaian terluas antara Malaysia dan Indonesia menerusi pelancaran dua laluan baharu dari Kuala Lumpur dan Kuching ke Pontianak bermula 12 September 2025.(dalam bahasa Bahasa Melayu)
  41. ^ Bernama (26 Julai 2025). "AirAsia launches direct KL, Kuching–Pontianak routes from Sept 12". themalaysianreserve.com (dalam bahasa Inggeris). The Malaysian Reserve (Malaysia). Dicapai pada 26 Julai 2025. AirAsia Malaysia has launched two new direct routes connecting Kuala Lumpur and Kuching to Pontianak, the capital city of West Kalimantan, Indonesia, with AirAsia as the only airline operating international flights to the city starting Sept 12, 2025.
  42. ^ Utusan Sarawak (26 Julai 2025). "Airasia perkenal penerbangan terus KL, Kuching ke Pontianak mulai 12 September ini". utusansarawak.com.my. Utusan Sarawak (Malaysia). Dicapai pada 26 Julai 2025. AirAsia Malaysia melancarkan dua laluan baharu dari Kuala Lumpur dan Kuching ke Pontianak, Indonesia, bermula 12 September 2025, sekali gus menjadi satu-satunya syarikat penerbangan antarabangsa beroperasi di ibu negeri Kalimantan Barat, Indonesia, itu.(dalam bahasa Bahasa Melayu)
  43. ^ AirAsia Perkenal Penerbangan Terus KL, Kuching ke Pontianak bermula 12 Sept
  44. ^ Newsroom AirAsia (26 Julai 2025). "AirAsia perkukuh kedudukan sebagai syarikat penerbangan dengan rangkaian terluas antara Malaysia dan Indonesia menerusi dua laluan baharu ke Pontianak, Kalimantan Barat". newsroom.airasia.com. AirAsia (Malaysia). Dicapai pada 26 Julai 2025. AirAsia Malaysia (kod penerbangan AK) terus memperkukuh kedudukannya sebagai syarikat penerbangan dengan rangkaian terluas antara Malaysia dan Indonesia menerusi pelancaran dua laluan baharu dari Kuala Lumpur dan Kuching ke Pontianak bermula 12 September 2025. Pelancaran dua laluan ini menjadikan AirAsia satu-satunya syarikat penerbangan yang menawarkan penerbangan antarabangsa ke ibu negeri Kalimantan Barat, Indonesia.(dalam bahasa Bahasa Melayu)
  45. ^ Bernama (27 Julai 2025). "AirAsia perkenal penerbangan terus KL, Kuching ke Pontianak bermula 12 September". www.hmetro.com.my. Harian Metro (Malaysia). Dicapai pada 27 Julai 2025. AirAsia Malaysia melancarkan dua laluan baharu dari Kuala Lumpur dan Kuching ke Pontianak, Indonesia, bermula 12 September 2025.(dalam bahasa Bahasa Melayu)
  46. ^ Bernama (26 Julai 2025). "AirAsia launches KL, Kuching–Pontianak direct flights from Sept 12". thesun.my (dalam bahasa Inggeris). The Sun (Malaysia). Dicapai pada 27 Julai 2025. AirAsia Malaysia has introduced two new direct routes linking Kuala Lumpur and Kuching to Pontianak, the capital of West Kalimantan, Indonesia.
    The flights, set to commence on September 12, 2025, will make AirAsia the sole airline operating international flights to the city.
  47. ^ "AirAsia July – Oct 2024 Regional Network Addition Summary". Aeroroutes. Dicapai pada 26 June 2024.
  48. ^ "AirAsia resumes Thiruvananthapuram service from Feb 2024". AeroRoutes. 13 December 2023.
  49. ^ "AirAsia to resumes Kuala Lumpur-Vientiane route in July 2024". AeroRoutes. 25 April 2024.
  50. ^ "AirAsia Cambodia plans Kuala Lumpur launch in August 2024". Aeroroutes. Dicapai pada 22 July 2024.
  51. ^ a b "AirAsia Cambodia Expands Kuala Lumpur Network From mid-June 2025".
  52. ^ Liu, Jim (24 April 2025). "AirAsia X Expands Almaty Flights in 2H25". AeroRoutes (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 24 April 2025.
  53. ^ "AirAsia X resumes Beijing service in NS23". Aeroroutes. Dicapai pada 27 February 2023.
  54. ^ "AirAsia X resumes Kuala Lumpur to Chongqing flights". traveldailynews.asia. Dicapai pada 6 August 2024.
  55. ^ Karp, Aaron. "AirAsia X Rebuilding Network After Two-Year Grounding". Routes. Informa Markets. Dicapai pada 6 April 2022.
  56. ^ "AirAsia X resumes Denpasar service from late-Nov 2022". Aeroroutes. Dicapai pada 11 November 2022.
  57. ^ "AirAsia X Schedules Istanbul Mid-Nov 2025 Launch". Aeroroutes. Dicapai pada 10 August 2025.
  58. ^ "Airasia X expands network with new route to Karachi". thesun.my. Sun Media Corporation Sdn. Bhd. 13 March 2025. Dicapai pada 13 March 2025.
  59. ^ "AirAsia X resumes Auckland / Melbourne service in Nov 2022".
  60. ^ "AirAsia X plans Nairobi debut in mid-Nov 2024". Aeroroutes. Dicapai pada 23 June 2024.
  61. ^ "AirAsia X Cancels Nairobi Service From Sep 2025". Aeroroutes. Dicapai pada 2 May 2025.
  62. ^ "AirAsia X Dec 2022 – Mar 2023 Service Adjustment – 04DEC22". AeroRoutes. 6 December 2022. Dicapai pada 6 December 2022.
  63. ^ "AirAsia X resumes Sydney service from Sep 2022". Dicapai pada 24 June 2022.
  64. ^ a b "AirAsia X bets on medium haul market, as London relaunch pushed back".
  65. ^ "AirAsia X expands Central Asia reach with new route to Tashkent, Uzbekistan". Dicapai pada 23 June 2025.
  66. ^ "AirAsia X resumes Kuala Lumpur to Xi'An, China route".
  67. ^ "Batik Air resumes Jakarta – Kuala Lumpur service late-June 2022". Aeroroutes. Dicapai pada 16 June 2022.
  68. ^ "Batik Air Malaysia Adds Alor Setar From Dec 2024". Aeroroutes. Dicapai pada 6 September 2024.
  69. ^ a b "Batik Air Malaysia Additional Routes Launch in Feb 2024". Aeroroutes. 22 December 2023. Dicapai pada 22 December 2023.
  70. ^ "Batik Air restores network to Mumbai, Kochi and Bangalore". 18 July 2022.
  71. ^ a b c Batik Air Expands Network with Three New Routes to Sabah and Sarawak Gaya Travel, 10 October 2024
  72. ^ "Batik Air Malaysia resumes Melbourne from mid-June 2022".
  73. ^ a b "Batik Air Malaysia NS25 Mainland China Network Additions".
  74. ^ a b "Batik Air Malaysia resumes Chengdu / Zhengzhou service in 3Q23". Aeroroutes. Dicapai pada 20 April 2023.
  75. ^ "Batik Air fly to over 60 destinations across 20 countries, and counting!".
  76. ^ "Batik Air Malaysia resumes Da Nang service in Dec 2022".
  77. ^ "Batik Air Malaysia Adds Dili Service in NS25".
  78. ^ "Batik Air Malaysia Moves Dubai Launch to Mid-Nov 2023".
  79. ^ "Batik Air Malaysia resumes Guangzhou service in mid-Jan 2023". Aeroroutes. Dicapai pada 20 January 2023.
  80. ^ a b "BATIK AIR MALAYSIA EXPANDS THAILAND NETWORK FROM SEP 2024". Aeroroutes. Dicapai pada 1 July 2024.
  81. ^ "Batik Air Malaysia resumes Hong Kong service from August 2023". Aeroroutes. Dicapai pada 19 May 2023.
  82. ^ "Batik Air Malaysia adds A330 Jeddah service from August 2023". Aeroroutes. Dicapai pada 6 July 2023.
  83. ^ "Batik Air Malaysia resumes KL - Johor Bahru service In NS23". AeroRoutes. 12 April 2023. Dicapai pada 12 April 2023.
  84. ^ "Hello Karachi!". Batik Air Malaysia. Dicapai pada 4 September 2023.
  85. ^ "Batik Air Malaysia 3Q 2022 India restorations".
  86. ^ "BATIK AIR SETS ITS SIGHTS ON ENHANCING DOMESTIC CONNECTIVITY FROM KLIA". 22 December 2023.
  87. ^ "Batik Air Malaysia adds Mataram/Lombok service from August 2024". AeroRoutes (dalam bahasa Inggeris). 4 June 2024.
  88. ^ Media, Kompas Cyber (6 November 2023). "Batik Air Layani Rute Sumatera Utara ke Kuala Lumpur dan Penang". KOMPAS.com.
  89. ^ "Batik Air Malaysia tesumes Melbourne from mid-June 2022". Aeroroutes. 13 May 2022.
  90. ^ Malindo Air resumes suspended KL-Miri flight, KL-Sibu next Borneo Post Online, 2 July 2016
  91. ^ "Batik Air Malaysia adds Okinawa from Aug 2023; Osaka Increases". Dicapai pada 12 April 2023.
  92. ^ Liu, Jim (28 August 2025). "Batik Air Malaysia Resumes Osaka Service From Dec 2025". AeroRoutes (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 28 August 2025.
  93. ^ https://www.aeroroutes.com/eng/250714-odsep25plm
  94. ^ "Batik Air Malaysia resumes Phuket service from August 2022". Aeroroutes. Dicapai pada 8 July 2022.
  95. ^ "Batik Air Malaysia adds Male / Seoul in 2Q23". AeroRoutes. Dicapai pada 24 March 2022.
  96. ^ a b "Batik Air Malaysia Feb 2024 Domestic Routes Addition". Aeroroutes. 27 December 2023. Dicapai pada 27 December 2023.
  97. ^ "BATIK AIR MALAYSIA AUGUST 2024 INDONESIA NETWORK EXPANSION". Dicapai pada 5 July 2024.
  98. ^ Clark, Jamie. "Batik Air to Resume Sydney Services". Aviation Source. Diarkibkan daripada yang asal pada 27 March 2023. Dicapai pada 19 November 2022.
  99. ^ "Batik Air Malaysia resumes Taipei service in 1Q23".
  100. ^ "Batik Air Malaysia expands Uzbekistan flights from April 2024". AeroRoutes (dalam bahasa Inggeris). 12 January 2024. Dicapai pada 12 January 2024.
  101. ^ "Batik Air Malaysia adds Tokyo service from mid-Dec 2022".
  102. ^ "Batik Air Malaysia Adds Harbin Service in NW25".
  103. ^ "Flight history for Batik Air Malaysia flight OD638". flightradar24.com. Dicapai pada 21 August 2025.
  104. ^ "Flight history for Batik Air Malaysia flight OD694". flightradar24.com. Dicapai pada 8 September 2025.
  105. ^ "Flight history for Batik Air Malaysia flight OD676". flightradar24.com. Dicapai pada 30 August 2025.
  106. ^ "Flight history for Batik Air Malaysia flight OD626". flightradar24.com. Dicapai pada 20 August 2025.
  107. ^ "British Airways delays Kuala Lumpur resumption to April 2025". The Economic Times. 11 October 2024.
  108. ^ "Cambodia Airways Plans Kuala Lumpur mid-April 2024 Launch".
  109. ^ "Cathay Pacific to take over Kuala Lumpur flights of Cathay Dragon". www.executivetraveller.com. 27 November 2020.
  110. ^ "Malaysia-China tourism takes off: Shanghai and China Eastern Airlines boost flights to 62 weekly | New Straits Times". 4 January 2024.
  111. ^ "China Eastern adds Hangzhou – Kuala Lumpur in NS23". Aeroroutes. Dicapai pada 9 March 2022.
  112. ^ "China Eastern adds Kunming – Kuala Lumpur from March 2024". Aeroroutes. Dicapai pada 14 March 2024.
  113. ^ "China Eastern Introduces Direct Lanzhou-Kuala Lumpur Route".
  114. ^ "China Eastern 2Q24 Nanjing / Wuhan SE Asia Network Additions". AeroRoutes. 7 May 2024. Dicapai pada 7 May 2024.
  115. ^ "Central China's Wuhan to resume direct passenger flights to Kuala Lumpur". Xinhua News. 3 April 2024. Dicapai pada 4 April 2024.
  116. ^ "China Eastern Airlines launches Xi'an-Kuala Lumpur flights via Kunming". 23 February 2025.
  117. ^ "China Southern / Xiamen Airlines NW22 International Operations – 30OCT22". Aeroroutes. Dicapai pada 31 October 2022.
  118. ^ "China Southern adds Shenzhen – Kuala Lumpur in NS24". Aeroroutes. Dicapai pada 28 February 2024.
  119. ^ "China Southern Airlines to open up Urumqi-Guangzhou-Kuala Lumpur route".
  120. ^ "China Southern resumes Zhengzhou - Kuala Lumpur from late June 2024". AeroRoutes. 7 May 2024. Dicapai pada 7 May 2024.
  121. ^ "Setelah keliling makan es campur Kini terbang langsung dari/ke Kuala Lumpur". Instagram. Dicapai pada 5 July 2025.
  122. ^ Graham, Matt (19 March 2023). "Ethiopian Airlines Fifth-Freedom Routes". Australian Frequent Flyer. Dicapai pada 1 October 2024.
  123. ^ "Firefly Schedules Kuala Lumpur – Haikou From mid-June 2024".
  124. ^ a b c d e f g h "Firefly Moves Jet Operation to KLIA From mid-August 2025". Aeroroutes. Dicapai pada 31 July 2025.
  125. ^ "Firefly begins Kuala Lumpur - Penang service from mid-June 2024". Aeroroutes. Dicapai pada 29 November 2024.
  126. ^ Liu, Jim (11 March 2025). "FitsAir April 2025 Network Expansion". aeroroutes.com. Aeroroutes. Dicapai pada 11 March 2025.
  127. ^ "Hainan Airlines Adds Haikou – Kuala Lumpur Service in 2Q25".
  128. ^ "IndiGo Resumes Bengaluru – Kuala Lumpur From late-Dec 2024".
  129. ^ "Iraqi Airways resumes Kuala Lumpur from Feb 2024".
  130. ^ https://finance.sina.com.cn/jjxw/2025-06-27/doc-infcnwik3872770.shtml?froms=ggmp
  131. ^ https://news.qq.com/rain/a/20250612A04SAW00
  132. ^ Liu, Jim (30 April 2025). "Chinese Carriers 2Q25 Asia Network Additions". AeroRoutes.
  133. ^ "KLM NW23 Intercontinental Network Changes – 26MAY23". Aeroroutes. Dicapai pada 27 May 2023.
  134. ^ Liu, Jim (2 July 2025). "Loong Air Adds Xi'An – Kuala Lumpur From July 2025". AeroRoutes.
  135. ^ a b "MALAYSIA AIRLINES FURTHER EXPANDS INDIA NETWORK IN NW23". Aeroroutes. Dicapai pada 2 September 2023.
  136. ^ "MALAYSIA AIRLINES ADDS AMRITSAR SERVICE FROM NOV 2023". Aeroroutes. Dicapai pada 28 August 2023.
  137. ^ "Malaysia Airlines Opens Route to Balikpapan, Flying Twice a Week". kaltimpost. Dicapai pada 13 August 2024.
  138. ^ Flynn, David (18 April 2025). "Malaysia Airlines restarts Brisbane flights". executivetraveller.com. Executive Traveller. Dicapai pada 18 April 2025.
  139. ^ a b c "Malaysia Airlines 3Q24 Regional Network Expansion". Aeroroutes. Dicapai pada 23 March 2024.
  140. ^ "Malaysia Airlines expands international network with new direct flight to Doha". 10 May 2022.
  141. ^ "Timetable" (PDF). www.malaysiaairlines.com. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 6 September 2016. Dicapai pada 11 January 2022.
  142. ^ "Malaysia Airlines to restart Kuala Lumpur-Kolkata direct flights from December 2". telegraphindia. Dicapai pada 8 October 2024.
  143. ^ "Malaysia Airlines Opens Makassar-Kuala Lumpur Route". sindomakassar.com. Dicapai pada 24 July 2024.
  144. ^ "Malaysia Airlines resumes Paris service in late-1Q25". AeroRoutes. 6 September 2024.
  145. ^ a b "Transition of Flight Operations in Phnom Penh International Airport (PNH) to Techo International Airport (KTI) Effective 9 September 2025". Malaysia Airlines. 16 July 2025. Dicapai pada 19 July 2025.
  146. ^ "Malaysia Airlines NS24 International Service Changes – 21DEC23". Aeroroutes. Dicapai pada 21 December 2023.
  147. ^ "Malaysia Airlines resumes Yogyakarta service from March 2023". Dicapai pada 4 January 2023.
  148. ^ "PIA's flight operation for Kuala Lumpur from Oct 14" (dalam bahasa Inggeris). Associated Press of Pakistan. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 February 2020. Dicapai pada 9 October 2019.
  149. ^ "PIA launches direct flights from Lahore to Kuala Lumpur, Bangkok". profit.pakistantoday.com (dalam bahasa Inggeris). Profit. 24 December 2018. Dicapai pada 30 January 2025.
  150. ^ "Qingdao Airlines adds Qingdao – Kuala Lumpur from July 2024". Aeroroutes. Dicapai pada 1 July 2024.
  151. ^ a b "Shanghai Airlines adds Changchun-Yuncheng-Kuala Lumpur flights".
  152. ^ "China Eastern NW22 International / Regional Operations – 16OCT22". Aeroroutes. 19 October 2022. Dicapai pada 19 October 2022.
  153. ^ "Sichuan Airlines adds Chengdu – Kuala Lumpur in NS24". Aeroroutes. Dicapai pada 13 February 2024.
  154. ^ "Spring Airlines Adds Shanghai – Kuala Lumpur From Dec 2025".
  155. ^ "Starlux will expand network to Kuala Lumpur!". Starlux Airlines. 27 November 2020. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 June 2021.
  156. ^ "Taiwan's StarLux launch flights to Kuala Lumpur on Jan. 5". www.taiwannews.com.tw. 28 November 2020.
  157. ^ "Starting August 3, 2024, Super Air Jet will operate its inaugural flight from Sultan Iskandar Muda International Airport (BTJ) in Aceh Besar to Medan via Kualanamu International Airport (KNO) in Deli Serdang, North Sumatra and Kuala Lumpur International Airport (KUL), Malaysia". babelpos.bacakoran.co. Dicapai pada 23 July 2024.
  158. ^ "Super Air Jet Terbang dari Padang ke Kuala Lumpur per 5 Oktober 2023". Kompas (dalam bahasa Indonesian). 9 September 2023. Dicapai pada 19 October 2022.CS1 maint: unrecognized language (link)
  159. ^ "TransNusa Buka Rute Jakarta-Kuala Lumpur Mulai 14 April".
  160. ^ "Turkish Airlines Schedules Nov 2024 Sydney launch".
  161. ^ "Turkmenistan Airlines plans Jeddah / Kuala Lumpur Feb 2024 launch". AeroRoutes (dalam bahasa Inggeris). 8 January 2024. Dicapai pada 8 January 2024.
  162. ^ https://en.vietnamplus.vn/vietjet-launches-new-da-nang-kuala-lumpur-route-boosting-vietnam-malaysia-connectivity-post322683.vnp
  163. ^ "VietJet Air expands Asia routes". 7 October 2024.
  164. ^ "Vietjet Air | Bay là thích ngay! | Website chính thức".
  165. ^ "Vietnam Airlines NS25 International Service Changes – 09JAN25".
  166. ^ "Mainland Chinese Carriers NS23 International / Regional Network – 23APR23". Aeroroutes. Dicapai pada 24 April 2023.
  167. ^ "Xiamen Airlines Adds Hangzhou – Kuala Lumpur Limited-Time Service in 4Q25".
  168. ^ Flightradar24. "LX-VCL - Boeing 747-8R7(F) - Cargolux". Flightradar24. Dicapai pada 19 November 2017.
  169. ^ "MASKargo Fleet & Network". MASKargo. Dicapai pada 1 November 2019.
  170. ^ a b "MASKargo adds new intra-Asia routing in S18". Routesonline. Dicapai pada 2018-06-27.
  171. ^ a b "MasKargo adds new China service in Nov 2016". routesonline. Dicapai pada 18 November 2016.
  172. ^ "Menzies Macau welcomes MASkargo as a new Cargo customer". Menziesaviation.com. 2018-01-26. Diarkibkan daripada yang asal pada 25 June 2018. Dicapai pada 2018-06-27.
  173. ^ "Network". maskargo.com.
  174. ^ "MAB Kargo partners Azerbaijan carrier to expand cargo network". 17 March 2016.
  175. ^ "Turkish Cargo launching 777F service to Kuala Lumpur". Air Cargo World. 18 October 2019. Dicapai pada 18 October 2019.
  176. ^ Flightradar24. "N447UP - Boeing 757-24APF - UPS Airlines - Flightradar24".
  177. ^ "Aerobridge at KLIA Breakdown". Diarkibkan daripada yang asal pada 2007-10-21. Dicapai pada 2008-01-11.
  178. ^ "Red faces over phantom stowaway". Diarkibkan daripada yang asal pada 2007-12-27. Dicapai pada 2011-10-13.
  179. ^ "Robbers shoot six at KLIA, flee with RM3.5m". The Star. Dicapai pada 10 April 2008.
  180. ^ Rashita A. Hamid and M. Kumar (10 January 2009). "Small fire shuts down LCCT for two hours". The Star.

Lihat juga

Pautan luar

Pusat Layanan

UNIVERSITAS TEKNOKRAT INDONESIA | ASEAN's Best Private University
Jl. ZA. Pagar Alam No.9 -11, Labuhan Ratu, Kec. Kedaton, Kota Bandar Lampung, Lampung 35132
Phone: (0721) 702022
Email: pmb@teknokrat.ac.id