| Murut | |
|---|---|
| Taburan geografi: | Sabah, Borneo |
| Klasifikasi bahasa: | Austronesia |
| Pembahagian: |
|
| Glottolog: | grea1294[1] |
Bahasa-bahasa Murut ialah sejenis keluarga bahasa Austronesia yang berkait rapat, dituturkan di kawasan pedalaman utara Borneo oleh warga Murut dan Tidung.
Bahasa
[sunting | sunting sumber]Bahasa-bahasa Murut ialah (Lobel 2013):[2]
- Murut jati
- Dialek Murut
Murut Keningau, Murut Beaufort (Binta'), Murut Tabalunan/Serudung, Murut Selungai, Murut Sembakung, Okolod, Bookan, Murut Tanggala, Paluan, Murut Agabag/Tinggalan.
- Tidung
Burusu, Kalabakan, Nunukan, Sesayap
Bahasa Tagol lazimnya digunakan dan difahami oleh majoriti besar masyarakat Murut.
Lobel (2013:360) juga menyenaraikan bahasa Abai Sembuak, Abai Tubu dan Bulusu (semuanya dituturkan berhampiran bandar Malinau,Kalimantan Utara) sebagai Murutik. Sebaliknya, Sungai Abai, yang dituturkan di timur Sabah, ialah bahasa Paitan.
Lobel (2016)
[sunting | sunting sumber]Lobel (2016) merangkumi bahasa-bahasa Murut berikut, termasuk Tidong:
- Tatana
- Papar
- Murut Nabaay
- Gana
- Murut Timugon
- Murut Paluan
- Murut Tagol
- Kolod
- Tingalan Barat
- Tingalan Timur
- Murut Kalabakan
- Abai Sembuak
- Abai Tubu
- Bulusu
- Tidung Bengawong
- Tidung Sumbol
- Tidung Kalabakan
- Tidung Mensalong
- Tidung Malinau
Inovasi
[sunting | sunting sumber]Lobel (2013:367) menyenaraikan inovasi fonologi Murutik berikut. (Nota: PSWSAB bermaksud Proto-Sabah Barat Daya, manakala PMP bermaksud Proto-Melayu-Polinesia.)
- PMP/PSWSAB *R > *h / __ V (kecuali selepas *ə, di mana ia telah beralih kepada *g dalam PSWSAB). Selepas itu, *h > Ø Proto-Murut Raya berlaku dalam semua bahasa anak kecuali Papar.
- PMP/PSWSAB *R > *g / __ #
- PMP/PSWSAB *aw > *ow; *ay > *oy
- PMP/PSWSAB *iw > *uy
- PGMUR *g- > Ø selepas awalan kata adjektif *ma-
- PMP/PSWSAB *ə > *a dalam suku kata bukan akhir, kecuali dalam persekitaran *_Cə, di mana ia dicerminkan sebagai /o/
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, penyunting (2017). "Greater Murutic". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ^ "Greater Murutic". Glottolog 4.3. 2020.
- Lobel, Jason William. 2013. Philippine and North Bornean languages: issues in description, subgrouping, and reconstruction. Ph.D. dissertation. Manoa: University of Hawai'i at Manoa.
- Lobel, Jason William. 2016. North Borneo Sourcebook: Vocabularies and Functors. University of Hawaii Press. ISBN 9780824857790ISBN 9780824857790