 | ||||||||
| Negara asal | Finland | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||
| Anjing (Canis lupus familiaris) | ||||||||
Anjing Lap Finland[a] ialah satu baka anjing bersaiz sederhana daripada jenis spits yang tahan lasak dan santai. Secara tradisional ia telah digunakan untuk penggembalaan rusa kutub. Sungguhpun ia merupakan salah satu baka anjing paling popular di tanah airnya, Finland, ia tidak begitu banyak di luar negara-negara Nordik.
Zuriat
[sunting | sunting sumber]Baka ini tergolong di bawah sub-klad DNA mitokondrion yang dirujuk sebagai d1 yang hanya ditemukan di Skandinavia utara. Ini merupakan hasil daripada penghibridan anjing jantan–serigala betina yang berlaku pascapembelajinakan.[1][2] Subklad d1 berasal "paling lama dari 480–3,000 tahun lalu" dan ditemukan pada semua baka berkaitan dengan orang Sámi: anjing Lap Finland, anjing Lap Sweden, anjing gembala Lapland, anjing Jämtland, anjing pemburu elk Norway, dan anjing pemburu elk Hällefors. Jujukan ibu serigala yang menyumbang kepada baka-baka ini belum dipadankan di serata Eurasia[3] dan cabangnya di pokok filogenetik berakar pada jujukan sama dengan anjing Altai yang berusia 33,000 tahun (bukan leluhur langsung).[4]
Penampilan
[sunting | sunting sumber]
Anjing Lap Finland ialah anjing bersaiz sederhana bertubuh kuat. Ia mempunyai lapis bulu lebat dengan telinga tajam dan bergerak-gerak, tanda-tanda distingtif, dan hidung anggun. Warnanya termasuk hitam dan krim, hitam dan sawo matang, putih dan kelabu, perang dan putih, perang dan krim, serta hitam legam, putih, dan kelabu. Tinggi menurut piawaian baka ialah 46–52 sentimeter (18–20 in) pada paras kelasa untuk jantan dan betinanya kurang sedikit dengan ukuran 41–47 sentimeter (16–19 in). Walau bagaimanapun, sesetengah variasi diizinkan, oleh sebab piawaian baka menyatakan bahawa jenis adalah lebih penting daripada saiz. Jantan tipikal setinggi 49 cm (19 in) biasanya berukuran seberat 17–19 kilogram (37–42 lb), namun baka ini memiliki julat berat 15–24 kilogram (33–53 lb), bergantung pada saiz anjing.
Anjing Lap Finland mempunyai lapis bulu ganda lebat dengan lapis bulu bawah pendek dan gebu dan lapis bulu atas lebih panjang. Lapis bulunya kalis air serta rintang terhadap cuaca sejuk ekstrem. Ia juga dapat menjadi sangat panas. Di Finland, hanya dua baka anjing diizinkan oleh undang-undang untuk dikenelkan di ruangan luar pada musim sejuk: anjing Lap Finland dan anjing gembala Lapland.[5] Bulu lebatnya di sekitar kepala dan leher memberikan penampilan surai tersendiri pada kebanyakan jantan. Walaupun lapis bulunya tebal, ia hanya memerlukan penjagaan sederhana. Pemberusan mingguan disyorkan sepanjang tahun, kecuali semasa musim ganti bulu yang semasanya pemberusan harian mungkin diperlukan.
Beragam-ragam warna dan tanda terdapat pada anjing Lap Finland. Sebarang warna diizinkan dalam piawaian baka, namun satu warna tunggal patut melitupi kebanyakan bahagian. Salah satu gabungan warna paling umum ialah hitam dan sawo matang: anjing yang hampir hitam menyeluruh dengan tungkai dan muka sawo matang. Mana-mana gabungan warna diizinkan selagi warna primernya dominan. Pewarnaan umum mungkin termasuk krim, hitam, merah, perang, sabel, dan sabel serigala. Dalam urutan kedominanan menurun, gen-gen berikut dalam siri tertentu memadani pewarnaan spesifik:[5]
- Siri A (agouti):
- Ay: kuning atau sabel dominan (yang menghasilkan pelbagai jenis merah dan sabel)
- aw: sabel serigala atau kelabu gelap
- as: pelana
- at: hitam dan sawo matang
- a: hitam resesif
- Siri B (perang)
- Siri C (warna):
- C: pasangan CC memaparkan sawo matang pekat
- Ce: tidak sepenuh bertakrif (kesan pencerahan berpotensi)
- cch: chinchilla (mencerahkan kuning kepada krim atau perang kekuning-kuningan)
- Siri E (pemanjangan)
- Em: topeng hitam
- E: tiada topeng hitam
- Ebr: brindle
- e: penukaran/pemudaran hitam kepada kuning
Banyak anjing Lap Finland mempunyai tanda-tanda muka sangat distingtif, seperti "kaca mata", iaitu gelang bulu berwarna lebih cerah di sekitar mata yang memberikan penampilan bahawa anjing itu memakai kaca mata. Kaca mata anjing Lap Finland, sambil membandingkan sepupunya, anjing Kees, adalah lebih besar dan lebih jelas. Seperti jenis spits lain, ekornya terangkat secara melengkung ke arah belakang. Anjing Lap Finland mempunyai ekor yang diliputi oleh bulu tebal dan panjang. Ekornya mungkin tergantung apabila anjing berdiri.
Anjing Lap Finland ialah baka beriktiraf di Finland, di selebih Eropah, di Australia, dan di Amerika Syarikat. Piawaian baka hampir serupa dengan satu sama lain kecuali sedikit pengecualian kecil: dalam piawaian British, penerimaan telinga berhujung digugurkan.
Kegiatan
[sunting | sunting sumber]Anjing Lap Finland dapat bertanding dalam ujian ketangkasan anjing, carting, mushing, kepatuhan, rally obedience, kemahiran persembahan, flyball, penjejakan, dan acara penggembalaan. Naluri dan kebolehlatihan penggembalaan dapat diukur dalam ujian penggembalaan tanpa persaingan. Anjing Lap Finland yang menunjukkan naluri penggembalaan asasi dapat dilatih untuk bertanding dalam ujian penggembalaan.[6]
Kesihatan
[sunting | sunting sumber]GPRA ialah penyakit mata progresif yang dapat menyebabkan kebutaan kekal pada anjing. Pada anjing Lap Finland, ini cenderung bermula lewat, tetapi biasanya dapat muncul pada usia antara 1 tahun dengan 8 tahun. GPRA ialah penyakit genetik dan ditransmisi melalui gen resesif autosom. Ujian genetik boleh harap untuk bentuk prcd bagi GPRA telah dimajukan oleh OptiGen[7] dan para pembiak baka semakin kerap menguji haiwan yang dibiakbakakan sebelum keputusan tentang pasangan pengawanan sesuai. Finnish Lapphund Club of Great Britain menerima dasar etika pada tahun 2006 bahawa pengawanan hanya akan diizinkan jika progeni tidak dapat terjejas akibat GPRA. Pada tahun 2001, 2.5% anjing daripada jumlah anjing Finland terjejas akibat PRA.[5][halaman diperlukan]
Sesetengah anjing Lap Finland terjejas akibat katarak dengan 3.4% daripada anjing Finland yang terjejas. Katarak dapat disebabkan oleh sebilangan faktor dan kaedah pewarisan masih belum cukup difahami. Oleh sebab angka kejadian di Finland agak tinggi, penyakit ini dianggap terwaris. Di United Kingdom dan di Amerika Syarikat, bilangan anjing terjejas adalah sangat kecil.[5][halaman diperlukan]
Sejarah
[sunting | sunting sumber]
Baka ini berasal usul sebagai gembala rusa kutub bagi orang Sami. Orang Sami merupakan kaum peribumi yang menghuni kawasan yang kini terbahagi sesama Finland, Sweden, Norway, dan Rusia.[8] Secara tradisional, penggembalaan rusa kutub telah menjadi sangat penting untuk orang Sami dan mereka masih terlibat dalam penggembalaan kini. Orang Sami telah menggunakan anjing gembala selama berabad-abad dan anjing ini biasanya bertubuh panjang, berupa bentuk agak-agak segi empat tepat, dengan bulu panjang dan ekor lurus yang melingkar ke arah belakang apabila anjing bergerak.[5] Anjing Lap Finland paling serupa dengan anjing berbulu panjang yang dikembangkan oleh orang Sami untuk membantu mereka dengan penggembalaan, kerap terpilih sebagai gembala musim sejuk untuk rusa kutub.[9]
Orang Norway dan orang Sweden merupakan antara pihak pertama yang mempertimbangkan pemiawaian anjing dari Lapland sebelum Perang Dunia Kedua.[perlu rujukan] Pada tahun-tahun pascaperang, anjing dari Lapland terdedah kepada risiko serius akibat wabak distemper.[10] Para pembiak baka anjing Lap Sweden kini percaya bahawa baka mereka, dan baka-baka anjing Lap lain, berada dalam bahaya serius bagi kepupusan.[11] Piawaian untuk anjing Lap Sweden yang berkaitan diterima pada tahun 1944 dalam FCI (Persekutuan Kinologi Antarabangsa) dan piawaian anjing Lap Finland turut di belakang.
Di Finland, piawaian baka pertama ditetapkan pada tahun 1945 oleh Kelab Kenel Finland yang memanggil baka anjing Lappish Herder ("[anjing] gembala Lap"), juga dikenali sebagai kukonharjunlainen. Anjing-anjing ini dipercayai merupakan hasil silangan antara anjing beruang Karelia dengan anjing-anjing rusa kutub, dan mempunyai bulu pendek. Pada tahun 1950-an, Persatuan Kenel Finland (persatuan kenel besar kedua di Finland) menghasilkan piawaian baka pertama untuk anjing gembala Lapland. Warna yang diterima untuk baka ini merupakan hitam, perang beruang, dan putih.[5]
Pada tahun 1960-an, beberapa persatuan kenel di Finland disatukan, dan pada tahun 1966, baka-baka ditaksir semula. Ini menghasilkan takrif formal bagi dua bakal: anjing gembala Lapland dengan lapis bulu lebih pendek ditakrfikan pada tahun 1966, dan anjing Lap Finland yang berlapis bulu lebih panjang ditakrifkan pada tahun 1967.[5]
Pada sekitar masa sama, teknologi membolehkan perubahan gaya hidup gembala Sami. Sebelumnya, anjing berbulu panjang pada umumnya lebih dipilih untuk penggembalaan, namun dengan kemunculan kereta salji, keutamaan mula berubah kepada anjing gembala Lapland yang berbulu lebih pendek.[5] Walau bagaimanapun, kepopularan tidak menyusut untuk baka berbulu lebih panjang, yang, setakat tahun 2014, menempati tangga keenam bagi haiwan teman paling popular di Finland.[12]
Perinduk Amerika pertama dilahirkan pada tahun 1988. Pada tahun 1994, baka ini diiktiraf oleh United Kennel Club (UKC), kelab kenel terbesar kedua di Amerika Syarikat, dalam Kumpulan Utara.[13] Baka ini diterima dalam Kumpulan Lain-lain AKC pada 1 Julai 2009 dan menjadi baka sepenuhnya beriktiraf dalam Kumpulan Gembala pada 30 Jun 2011.[14][15] Finnish Lapphund Club of America (FLCA) ialah pertubuhan induk di Amerika Syarikat dan dianugerahi status kelab induk pada 25 November 2015, lantas membolehkannya mengadakan acara mata kejuaraan berlesen.[15]
Baka ini pertama kali diperkenalkan ke United Kingdom pada tahun 1989 dan diwakili oleh Finnish Lapphund Club of Great Britain.[16] Ia diperkenalkan ke Australia dan ke Kanada pada tahun 1995 dan diterima oleh New Zealand Kennel Club dan Canadian Kennel Club. Di Kanada, kelab induknya ialah Finnish Lapphund Club of Canada.[17]
Lihat juga
[sunting | sunting sumber]Catatan
[sunting | sunting sumber]- ^ Jawi: انجيڠ لڤ فينلند; Suomi: suomenlapinkoira, Sebutan bahasa Finland: [ˈsuo̯menˌlɑpinˌkoi̯rɑ]; Svensk: finsk lapphund; bahasa Inggeris: Finnish Lapponian dog; Finnish lapphund
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ Pang, Junfeng; Klütsch, Cornelya F. C.; Zou, Xiaoju; Zhang, Aibing; Luo, Liyang; Angleby, Helen; Ardalan, Arman; Ekström, Camilla; Sköllermo, Anna; Lundeberg, Joakim; Matsumura, Shuichi; Leitner, Thomas Kenneth; Zhang, Yaping; Savolainen, Carl Peter Olavi (1 September 2009). Saitou, Naruya (penyunting). "mtDNA Data Indicate a Single Origin for Dogs South of Yangtze River, Less Than 16,300 Years Ago, from Numerous Wolves" [Data mtDNA Menunjukkan Satu Asal Usul Tunggal untuk Anjing di Selatan Sungai Yangtze, Kurang daripada 16,300 Tahun Lalu, daripada Banyak Serigala]. Molecular Biology and Evolution (dalam bahasa Inggeris). Oxford University Press. 26 (12): 2849–2864. Bibcode:2009MBioE..26.2849P. doi:10.1093/molbev/msp195. ISSN 1537-1719. PMC 2775109. PMID 19723671. S2CID 15737104.
- ^ Duleba, Anna; Skonieczna, Katarzyna; Bogdanowicz, Wiesław Zbigniew; Malyarchuk, Boris Arkadyevich; Grzybowski, Tomasz (16 Julai 2015). "Complete mitochondrial genome database and standardized classification system for Canis lupus familiaris" [Pangkalan data genom mitokondrion lengkap dan sistem pengelasan terpiawai untuk Canis lupus familiaris]. Forensic Science International: Genetics (dalam bahasa Inggeris). Elsevier. 19: 123–129. doi:10.1016/j.fsigen.2015.06.014. ISSN 1878-0326. PMID 26218982. S2CID 27345931.
- ^ Klütsch, Cornelya F. C.; Savolainen, Carl Peter Olavi (18 Januari 2011). "Regional occurrence, high frequency, but low diversity of mitochondrial dna haplogroup d1 suggests a recent dog-wolf hybridization in scandinavia" [Kehadiran serantau, kekerapan tinggi, tetapi kepelbagaian rendah bagi kelompok haplo d1 DNA mitokondrion mencadangkan penghibridan anjing-serigala baru-baru ini di Skandinavia]. Journal of Veterinary Behavior (dalam bahasa Inggeris). Elsevier. 6 (1): 85. doi:10.1016/j.jveb.2010.08.035. ISSN 1878-7517. S2CID 86008047.
- ^ Thalmann, Olaf; Shapiro, Beth Alison; Cui, Pin; Schünemann, Verena J.; Sawyer, Susanna K.; Greenfield, Daniel L.; Germonpré, Mietje B.; Sablin, Mikhail Valerievich; López-Giráldez, Francesc; Domingo Roura, Xavier; Napierala, Hannes; Uerpmann, Hans-Peter; Loponte, Daniel Marcelo; Acosta, Alejandro Alberto; Giemsch, Liane; Schmitz, Ralf Wilhelm; Worthington, Brian; Buikstra, Jane Ellen; Druzhkova, Anna Sergeyevna; Graphodatsky, Alexander Sergeyevich; Ovodov, Nikolay Dmitriyevich; Wahlberg, Niklas; Freedman, Adam H.; Schweizer, Rena M.; Koepfli, Klaus-Peter; Leonard, Jennifer A.; Meyer, Matthias; Krause, Johannes; Pääbo, Svante; Green, Richard Edward; Wayne, Robert Keith (15 November 2013). "Complete Mitochondrial Genomes of Ancient Canids Suggest a European Origin of Domestic Dogs" [Genom Mitokondrion Lengkap bagi Canid Purba Mencadangkan Asal Usul Anjing Bela Jinak di Eropah]. Science (dalam bahasa Inggeris). Persatuan Amerika untuk Kemajuan Sains. 342 (6160): 871–874. Bibcode:2013Sci...342..871T. doi:10.1126/science.1243650. hdl:11858/00-001M-0000-0014-F775-1. ISSN 0036-8075. JSTOR 42620103. PMID 24233726. S2CID 1526260.
- ^ a b c d e f g h Jackson, Toni (1 September 2003). Finnish Lapphund: Special Rare-Breed Edition: A Comprehensive Owner's Guide [Anjing Lap Finland: Edisi Baka Jarang Khas: Panduan Komprehensif Pemilik] (dalam bahasa Inggeris). Allenhurst, New Jersey, Amerika Syarikat: Kennel Club Books. ISBN 9781593783747. OCLC 53139715.
- ^ Hartnagle-Taylor, Jeanne Joy; Taylor, Ty (2010). Stockdog Savvy [Selok-belok Anjing Ternakan] (dalam bahasa Inggeris). Crawford, Colorado, Amerika Syarikat: Alpine Publications. ISBN 9781577791065. OCLC 456420606.
- ^ "PRA Test for Finnish Lapphund, Swedish Lapphund and Lapponian Herder" [Ujian PRA untuk Anjing Lap Finland, Anjing Lap Sweden, dan Anjing Gembala Lapland] (dalam bahasa Inggeris). OptiGen. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 Oktober 2006. Dicapai pada 1 Januari 2024.
- ^ "An introduction to the Sami people" [Pengenalan kepada orang Sami] (dalam bahasa Inggeris). boreale.konto.itv.se. Diarkibkan daripada yang asal pada 8 Mac 2017. Dicapai pada 1 Januari 2024.
- ^ "Constitution and By-Laws (effective 2008)" [Perlembagaan dan Undang-undang Kecil (berkuat kuasa 2008)] (dalam bahasa Inggeris). Finnish Lapphund Club of Canada. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 April 2019. Dicapai pada 1 Januari 2024.
- ^ "Finnish Lapphund" [Anjing Lap Finland] (dalam bahasa Inggeris). Nestlé Purina PetCare. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 Februari 2017. Dicapai pada 1 Januari 2024.
- ^ "Swedish lapphund multi champion & multi winner Kristallens Lihkku" [Anjing Lap Sweden juara berbilang kali dan pemenang berbilang kali Kristallens Lihkku] (dalam bahasa Inggeris). www.lapphund.se. Dicapai pada 1 Januari 2024.
- ^ "The Labrador Retriever was last year's most popular dog breed in Finland" [Anjing Pengutip Labrador ialah baka anjing paling popular tahun lepas di Finland] (dalam bahasa Inggeris). Suomen Kennelliitto. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 Februari 2017. Dicapai pada 1 Januari 2024.
- ^ "FINNISH LAPPHUND" [ANJING LAP FINLAND] (dalam bahasa Inggeris). United Kennel Club. 1 Julai 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 Ogos 2016. Dicapai pada 1 Januari 2024.
- ^ "Finnish Lapphund" [Anjing Lap Finland] (dalam bahasa Inggeris). American Kennel Club. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 Oktober 2007. Dicapai pada 28 Disember 2024.
- ^ a b "Finnish Lapphund Club of America History" [Sejarah Finnish Lapphund Club of America] (dalam bahasa Inggeris). Finnish Lapphund Club of America. Diarkibkan daripada yang asal pada 5 Mac 2017. Dicapai pada 1 Januari 2024.
- ^ "History" [Sejarah] (dalam bahasa Inggeris). Finnish Lapphund Club of Great Britain. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 Januari 2018. Dicapai pada 1 Januari 2024.
- ^ "History of the Finnish Lapphund Breed" [Sejarah Baka Anjing Lap Finland] (dalam bahasa Inggeris). Finnish Lapphund Club of Canada. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 Julai 2020. Dicapai pada 1 Januari 2024.
Buku
[sunting | sunting sumber]- Jackson, Toni (1 September 2003). Finnish Lapphund: Special Rare-Breed Edition: A Comprehensive Owner's Guide [Anjing Lap Finland: Edisi Baka Jarang Khas: Panduan Komprehensif Pemilik] (dalam bahasa Inggeris). Allenhurst, New Jersey, Amerika Syarikat: Kennel Club Books. ISBN 9781593783747. OCLC 53139715.
- Karppinen, Sanna (2012). Dogs of Lapland: Cheerfully Present [Anjing Lapland: Berada Seriangnya] (dalam bahasa Inggeris). Kirjakaari. ISBN 9789525969245.
Bacaan lanjut
[sunting | sunting sumber]- Klütsch, Cornelya F. C.; Seppälä, Eija H.; Fall, Tove Elisabet; Uhlén, Carl Erik Mathias; Hedhammar, Åke; Lohi, Hannes Tapani; Savolainen, Carl Peter Olavi (11 Januari 2011). "Regional occurrence, high frequency but low diversity of mitochondrial DNA haplogroup d1 suggests a recent dog-wolf hybridization in Scandinavia" [Kehadiran serantau, kekerapan tinggi, tetapi kepelbagaian rendah bagi kelompok haplo d1 DNA mitokondrion mencadangkan penghibridan anjing-serigala baru-baru ini di Skandinavia]. Animal Genetics (dalam bahasa Inggeris). Wiley. 42 (1): 100–103. doi:10.1111/j.1365-2052.2010.02069.x. ISSN 1365-2052. PMC 3040290. PMID 20497152. S2CID 18065163.
Anjing berasal dari Finland | ||
|---|---|---|
| Ekstan |  | |
| Pupus | ||
- Rencana yang mengandungi teks bahasa Suomi
- Rencana yang mengandungi teks bahasa Svensk
- Rencana Wikipedia memerlukan petikan bilangan muka surat dari April 2024
- Semua rencana dengan kenyataan tidak bersumber dari Februari 2017
- Baka anjing
- Baka anjing berasal dari Finland
- Baka anjing dibelajinakkan oleh orang peribumi
- Baka FCI
- Baka anjing jarang
- Anjing gembala
- Baka spits