| Tjenenyet | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 Dewi Tjenenyet. Imej ini mengandungi beberapa kebebasan artistik, seperti warna pakaian supaya pembaca Wikipedia dapat membezakannya daripada dewa-dewi Mesir yang lain. | ||||||
| Nama dalam hieroglif |
| |||||
| Pusat kultus utama | Hermonthis | |||||
| Ibu bapa | Amun dan Mut | |||||
| Pasangan | Montu | |||||
| Anak | Harpara, Iunit, Ra, Montu | |||||
| Sebahagian daripada siri |
| Agama Mesir Purba |
|---|
 |
 Portal Mesir Purba |
Tenenet (juga Tjenenet, Zenenet, Tanenet, Tenenit; transliterasi Manuel de Codage: Tnn.t) ialah seorang dewi bersalin, perlindungan dan bir dalam agama Mesir purba. Dia disebut dalam teks-teks dari zaman Ptolemaik dan Kitab Orang Mati.
Keluarga
Dewi Tjenenyet dikatakan adalah anak kepada Amun dan Mut dalam satu teks dari Armant.[1] Dia dipuja sebagai isteri kepada dewa Montu yang berkepala falkon sejak dinasti ke-11. Dewa dan dewi ini dahulu pernah dianggap sebagai ibu bapa kepada Harpara-pa-khered, bentuk anak bagi Ra dan Horus dan disinkretismekan ke dalam satu.[2] Satu teks dari Edfu mengatakan bahawa dewi Iunit "menyerupai ibu dia yang telah menciptakan dia" yang mungkin menunjukkan bahawa Tjenenet dahulu dianggap sebagai ibu Iunit.[3]
Asal usul sejarah
Tjenenyet ialah dewi tempatan yang kehadirannya paling banyak dibuktikan dari zaman Kerajaan Pertengahan hingga ke zaman Ptolemaik dan Rom. Rujukan terawal kepadanya ditemui di kampung Tod, di mana dia dinamakan "dewi Tjenenyet, yang menetap di Tod."[4] Namanya mungkin berasal daripada bentuk partisipel imperfektif kata kerja Mesir Purba tni ("mengangkat"). Oleh itu, namanya boleh diterjemahkan sebagai "yang ditinggikan".[5]
Pada zaman Kerajaan Baru, Raet-tawy ialah pasangan utama Montu di Karnak, Medamud, dan Tod, manakala Tjenenyet dan Iunit disembah di Armant. Walaupun Tjenenyet penting di Armant, Raet-tawy juga memegang peranan yang menonjol di Tod dan amat penting dalam Mammisi di Armant, yang dikenali sebagai "kuil Raet-tawy." Kedua-dua dewi ini dikaitkan dengan bentuk tempatan Montu yang berbeza: Raet-tawy dengan Montu-Ra, yang tempatan kepada Thebes, dan Tjenenyet dengan Montu-Ra-Horakhty, yang tempatan kepada Armant.[6]
Di Thebes, dewi ini juga merupakan sebahagian daripada Ennead Thebes. Versi Ennead di Thebes terdiri daripada 15 ahli, tidak seperti Ennead Heliopolis. Selain dewa-dewa Heliopolis, beberapa dewa dari wilayah Thebes turut dimasukkan, seperti Montu, Horus, Hathor, Sobek, Tjenenyet, dan Iunit.
Di sini juga, bilangan dan nama ahli tidak tetap secara kanonik; sebaliknya, terdapat variasi. Amun dan Amunet kadangkala disertakan tetapi biasanya dianggap berada di luar Ennead.[7]
Dia kemudiannya digabungkan dengan Raet-tawy,[8] Isis dan Iunit.[9]
Peranan dalam mitos
Dewi pencipta dan ibu
Tjenenyet digambarkan sebagai dewi pencipta yang berkuasa dan sosok keibuan. Dia dipanggil "ibu segala ibu," "ibu para dewa," dan "ibu suci yang melahirkan para dewa," dengan hubungan khusus kepada Ra sebagai "ibu suci Ra." Di Armant, seorang pendeta Ptolemaik memegang gelaran "dia yang menenangkan ibu Montu, Tjenenet." Gelaran lain termasuk "nenek moyang para dewa dan dewi" dan "telur berkilauan yang muncul dari Nun." Dia juga dikenali sebagai "Neith agung yang memulakan kehamilan" dan "lembu para agung dari Masa Permulaan Pertama, bersatu dengan suaminya sebagai seekor lembu jantan."[10] Tjenenyet dikaitkan dengan kelahiran dan dipanggil sebagai pelindung rahim untuk wanita mengandung.[11]
Tjenenyet juga mungkin disebut dalam mitos penciptaan Thebes yang dikenali sebagai "Kosmogoni Khonsu," yang terletak di kuil utama dewa Khonsu dalam kompleks kuil Karnak. Dalam mitos ini, dewa sinkretik Ptah-Tatenen-Khonsu memancut "ke arah rahim di dalam laut," yang dicipta dalam keramat tnn.t. Ahli Mesirologi Mendel, dalam terjemahannya, mencadangkan bahawa keramat ini mungkin melambangkan Tjenenet sendiri, yang mewakili tanah purbakala.
"Rahim laut" ialah gelaran yang dikaitkan dengan Mut dan Raet-tawy sebagai sosok keibuan, dan mungkin juga dengan Neith. Khonsu menghamilkan entiti feminin dalam air purbakala untuk melahirkan telur purba.[12]
Dewi Matahari
Tjenenyet, seperti dewi-dewi matahari yang lain, mengguna pakai gelaran yang lazim dikaitkan dengan Hathor dan Tefnut, seperti "Anak Ra" dan "Mata Ra, Permaisuri Langit, Pemilik Semua Dewa." Dia kerap digambarkan sebagai "ureus Ra," "ular agung di kening Horakhty, api emas yang menerangi bumi," atau "nyalaan cahaya yang mencipta penyinaran." Paling menonjolnya, dia diperikan sebagai "yang teragung antara dewa dan dewi yang menyembuhkan Ra dengan naik sebagai ureus untuk melepaskan nafas berapi ke atas musuh-musuhnya." Dalam peranannya sebagai ureus pelindung, Tjenenet sangat penting dalam melindungi Ra, mendapatkannya gelaran seperti "wakil Ra, yang membakar daging musuh-musuhnya."[13]
Rujukan
- ^ Derchain-Urtel, M. T. (1979). Synkretismus in ägyptischer Ikonographie: die Göttin Tjenenet. Harrassowitz. hlm. 75.
- ^ Fareed, M. S., Shaikh Al Arab, W., & Abdelhamid, T. (2021). The Iconography of Goddess Tjenenet from the Middle Kingdom to the Late Period. International Journal of Heritage, Tourism and Hospitality, 15(1), 1-16. hlm. 2.
- ^ Klotz, D. (2008). Kneph: The Religion of Roman Thebes. Yale University. hlm. 176.
- ^ Fareed, Shaikh Al Arab, & Abdelhamid, T. 2021, hlm. 2.
- ^ Fareed, Shaikh Al Arab & Abdelhamid 2021, hlm.14.
- ^ Klotz. (2018). hlm. 307-308.
- ^ Helck, W., & Otto, E. (1982). Lexikon der Ägyptologie: Megiddo-Pyramiden. Wiesbaden: Otto Harrassowitz Verlag. hlm. 476.
- ^ Manfred Lurker, The Routledge Dictionary of Gods and Goddesses, Devils and Demons, Routledge 2004, ISBN 0-415-34018-7, p.208
- ^ W. Max Muller, Egyptian Mythology, Kessinger Publishing 2004, ISBN 0-7661-8601-6, p.150
- ^ Klotz. (2008). hlm. 94.
- ^ Christian Jacq, Les Egyptiennes, Perrin, 1996, ISBN 2-262-01075-7
- ^ Klotz. (2008). hlm.149.
- ^ Klotz. (2008). hlm. 309-310.
