Potensi atau keupayaan secara amnya merujuk kepada kebolehan yang belum direalisasikan pada masa ini. Istilah ini digunakan dalam pelbagai bidang, daripada fizik (selalunya dengan istilah keupayaan) kepada sains sosial untuk menunjukkan perkara yang berada dalam keadaan di mana ia boleh berubah dengan cara yang terdiri daripada pelepasan mudah tenaga oleh objek, serta merealisasikan kebolehan dalam diri manusia. Ahli falsafah Aristotle memasukkan konsep ini ke dalam teorinya tentang potensi dan aktualiti,[1] sepasang prinsip berkait rapat yang digunakannya untuk menganalisis gerakan, sebab-akibat, etika dan fisiologi dalam Fizik, Metafizik, Etika Nicomachea, dan De Anima, iaitu mengenai jiwa manusia.[2] Sesuatu yang berpotensi boleh secara teorinya menjadi aktual dengan mengambil tindakan yang betul; contohnya, batu besar di pinggir tebing berpotensi untuk jatuh yang boleh direalisasikan dengan menolaknya ke tepi. Beberapa bahasa mempunyai potensi suasana, pembinaan tatabahasa yang menunjukkan bahawa sesuatu itu berpotensi. Ini termasuk bahasa Finland,[3] Jepun,[4] dan Sanskrit.[5]
Dalam fizik, potensi (keupayaan) boleh merujuk kepada potensi skalar atau potensi vektor. Dalam kedua-dua kes, ia merupakan medan yang ditakrifkan dalam ruang, dari mana banyak sifat fizikal penting boleh diperolehi. Contoh utama ialah keupayaan graviti dan keupayaan elektrik, dari mana pergerakan graviti atau jasad bercas elektrik boleh diperolehi. Daya tertentu mempunyai potensi yang berkaitan, termasuk keupayaan Coulomb, keupayaan van der Waals, keupayaan Lennard-Jones dan keupayaan Yukawa. Dalam elektrokimia, terdapat keupayaan Galvani, keupayaan Volta, keupayaan elektrod, dan keupayaan elektrod piawai. Dalam termodinamik, istilah keupayaan sering merujuk kepada keupayaan termodinamik.
Rujukan
- ^ dynamis–energeia, diterjemahkan ke dalam bahasa Latin sebagai potentia–actualitas (terdahulu juga possibilitas–efficacia). Giorgio Agamben, Opus Dei: An Archaeology of Duty (2013), m/s. 46.
- ^ Sachs, Joe (2005), "Aristotle: Motion and its Place in Nature", Internet Encyclopedia of PhilosophySachs (2005)
- ^ Clemens Niemi, A Finnish Grammar (1917), hlm. 27.
- ^ Tatui Baba, An Elementary Grammar of the Japanese Language (1888), hlm. 18.
- ^ Ratnakar Narale, Sanskrit for English Speaking People (2004), hlm. 332.